قم شناسی
قُمْ از کلانشهرهای ایران است که در ۱۲۵ کیلومتری جنوب تهران پایتخت ایران واقع شدهاست. این شهر در کنار رودخانه قمرود و در دشت قم قرار دارد. شهر قم مرکز استان قم و نیز مرکز شهرستان قم میباشد.
این شهر در شاهراه مواصلاتی و حمل و نقل ایران واقع شده و از یک سو رابط بین استانهای صنعتی ایران با تهران و از سویی دیگر رابط استانها و شهرهای جنوبی ایران با استانها و شهرهای شمالی است. این اهمیت منحصر به حاضر نیست و در گذشته نیز قم به دلیل قرار گرفتن در مسیر راه ابریشم دارای اهمیت ارتباطی بوده است.
این شهر مدفن فاطمه معصومه دختر موسی بن جعفر، پیشوای هفتم شیعه و به طور سنتی محل اقامت بسیاری از روحانیون بلندپایه شیعه بودهو بزرگترین حوزه علمیهی ایران و مرکز مدیریت حوزههای علمیهی ایران در این شهر قرار دارد. دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری ایران نیز در این شهر واقعاست.
زبان و لهجه قمی
زبان عموم مردم قم فارسی است که با لهجه قمی بیان میشود. به جز فارسی زبانهای انگلیسی توسط مهاجران اروپایی، عربی توسط مهاجران عرب، پشتو توسط مهاجران افغان و ترکی آذربایجانی توسط مهاجران آذربایجانی، اردو و هندی توسط مهاجران هندی در قم تکلم میشود.
آداب و رسوم
در قم آیینهای متعددی در طول سال برگزار میشود. مردم قم در نیمه شعبان و تاسوعا و عاشورا مراسمهای شادی و عزاداری برگزار میکنند.
مردم شهر هر سال با تجمع در خیابان امامزاده ابراهیم و حرکت به سمت مرقد فاطمه معصومه سالروز ورود فاطمه معصومه به قم را گرامی میدارند. آنها شخصی را به عنوان موسی ابن خزرج شبیهسازی میکنند و شتر به دست او میدهند. آن شخص فاطمه معصومه را به منزل شخصی خود هدایت کرده و در پایان مراسم ضریح فاطمه معصومه توسط مردم گلباران میشود.
در مراسم روز عید قربان مردم پشت گوسفندان قربانی را با حنا رنگ میکنند، دستمال سرخ گرد گردن حیوان میبندند، به چشمان او سرمه میکشند و قند و نبات در دهان او میگذارند و سپس او را ذبح میکنند.
از دیگر مراسمهای مذهبی جشن روز نیمه شعبان در خیابان چهارمردان شهر قم است. عده زیادی نیز در این روز برای شرکت در مجلس جشن و شادی به مسجد جمکران یا مرقد فاطمه معصومه میروند. جوانان و کودکان قمی کوچهها و معابر فرعی شهر را آذینبندی میکنند.
صنایع دستی
شهر قم بزرگترین مرکز تولید فرش ابریشمی در جهان است و ۹۰٪ از تولیدات آن به خارج از ایران صادر میشود که ارزش دلاری آن برای ایران نزدیک به ۱۷ میلیون دلار در سال است.سابقه قالیبافی در قم با شیوه فعلی به اواخر دهه دوم قرن ۲۰ میلادی یعنی حدود ۸۰ سال قبل میرسد؛ یعنی زمانی که تجار کاشان دارهای قالی را به قم برده و کار را در مقیاسی محدود شروع کردند و با گذشت ۲۰ سال تولید قالی ابریشم قم با ابعادی تجاری آغاز شد. این صنعت بهسرعت در شهر قم معمول و رایج شده و به تدریج به روستاهای اطراف نیز گسترش یافت.