مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

کاخ آپادانای شوش در استان خوزستان

واژه آپادانا به معنای بار عام است . آپادانا محل اصلی برگزاری گردهمایی ها مجامع عمومی و ضیافت های نمایند گان ملل بوده است . این کاخ با ستون های سنگ مرمر و آجر های لعاب داررنگی چنان تزیین شده بود که زیباترین کاخ جهان نامیده می شد . کاخ آپادانا از یک تالار مرکزی و ۳ ایوان تشکیل شده است . ۳ ایوان مشابه در جوانب تالار آپادانا را در میان گرفته اند . سقف هر ایوان برفراز ۱۲ ستون سنگی در دو ردیف استوار بوده و تالار مرکزی ۳۶ ستون ۲۰ متری دارد که مجموعا ۷۲ ستون سنگی باشکوه سقفی را برسر دارند .

یکی از نکات برجسته و شگفت آور در معماری آپادانا ؛ سکویی است که مجموعه کاخ ها بر آن بنا شده اند . در تخت جمشید مجموعه کاخ ها بر صفه ای سنگی مستقر هستند که دامنه و امتداد کوه رحمت است . مسلماً مسطح کردن و آماده ساختن محوطه ای ۱۲ هکتاری بر روی صخره ها و کانال کشی آن کار عظیمی بوده است . اما در شوش که از کوه و صخره و سنگ خبری نیست ؛ شاهکار معماری دیگری به ما رخ می نماید . سکویی تقریبا به اندازه بستر سنگی مجموعه تخت جمشید باید به صورت مصنوعی آماده شود و این عملیات بزرگ را معماران هخامنشی به انجام رساندند . بعد از مسطح ساختن این تپه که کاری طاقت فرسا بوده و مدت ها زمان برده ، ساخت پی بنا توسط مهندسان بابلی و بر اساس سنت هزار ساله شان با خشت خام انجام گرفته است . دیواره های کاخ بر روی پی هایی از سنگریزه قرار دارد و ارتفاع صفه ۱۵ متر است .

چنین به نظر می رسد که کاخ آپادانای شوش چند سال پس از مرگ داریوش و در زمان پادشاهی نوه ی او ( اردشیر اول ) آتش گرفت و بعد ها نواده اش اردشیر دوم آن را از نو ساخت . جالب اینکه حادثه ی آتش سوزی و تعمیرات آن به دست پادشاه به شکل کتیبه زیبایی روی یکی از ستون های کاخ حک شده بود . نکته ی جالب دیگر این است که در این کتیبه نام کاخ آپادانا و دو فرشته آناهیتا و میترا به روشنی بیان شده است .

در کتاب تورات ( عهد عتیق ) ، داستان های بسیاری از وقایع دوران حکومت پادشاهان هخامنشی روایت شده است از جمله جشن خشایارشا درکاخ آپادانای شوش و انتخاب دخترک زیباروی یهودی به نام استر ( ستاره ) به عنوان ملکه ایران .

صد ها سال پس ازحمله ی اسکندر مقدونی و به آتش کشیدن کاخ آپادانای شوش ، درحالی که همگان نام و خاطره ی آن کاخ زیبا و باشکوه را فراموش کرده بودند ، یک خاخام یهودی که برای زیارت قبر حضرت دانیال نبی (ع) به شوش سفر کرده بود ، متوجه تکه سنگ های عظیمی شد که در آن نزدیکی برزمین افتاده بود . او پس ازتحقیق فراوان دریافت که این سنگ ها ویرانه های همان کاخ شوشان است که توصیف آن در تورات آمده است .

گنجینه های باارزش شوش هزاران سال در زیر بهترین امانتدار تاریخ یعنی خاک ، مدفون بود تااینکه دراوایل قرن نوزدهم میلادی ، شاهان قاجار ، امتیاز حفار های باستانی شوش رابه بهای بسیار اندک به فرانسوی ها فروختند .

درسال۱۸۸۰میلادی هنگامی که یک گروه از باستان شناسان فرانسوی به سرپرستی مارسال دیولافوا در خرابه های شوش مشغول کاوش بودند ، به کاخ آپادانای داریوش رسیدند . آنها ستون ها وسرستون های سالم رابا اره های مخصوص بریدند ، صدها جعبه ی بزرگ را پر از آجرهای لعابدار رنگی کردند و با خود به فرانسه بردند .

امروز اگر به شهر شوش بروید ، از آن همه شکوه و جلال کاخ آپادانای داریوش ، فقط تعدادی ستون و مجسمه ی خرد شده می بینید و دیگر هیچ!

علل ویرانی کاخه

یکی از بحث انگیزترین موضوعات پیرامون کاخ های هخامنشی شوش ، تاریخ و علت ویرانی آنها بوده است . هیات باستانشناسی شوش به سرپرستی ‍ژان پرو ینطور نتیجه گیری کرد که کاخ به مرگی طبیعی از میان رفته است . ابعاد عظیم کاخ ، مصنوعی بودن پی ،خشتی بودن ، رها شدن آن پس از انقراض هخامنشیان از جمله دلیلی است که برای ویرانی کاخ ها ذکر می شود . منابع کتبی هم از تسلیم صلح آمیز شوش به اسکندر و سربازانش حکایت می کنند . در قسمت پیشین هم گفتیم حتی در دوره هخامنشی هم قسمت هایی از کاخ نشست کرده بود که معماران و مرمتگران این مشکل را برطرف ساخته بودند . با این حال ممکن است کاخ ها در کشمکش های میان سرداران مقدونی در ادوار بعدی دچار آسیب شده باشند . کاوش های جدیدتر در شوش بر وقوع درگیری هایی دلالت می کنند . بعد از انقلاب اسلامی ایران کاوش های باستانشناسی در آپادانی شوش متوقف شد و این وقفه تا سال 1377 هجری شمسی ادامه داشت . بهتر است خبری را مرور کنیم .

سرستونی از کاخ آپادانا در شوش