مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

سوختگی

سوختگی نوعی جراحت پوست یا غشاهای مخاطی ( مثل پوشش دهان ، معده ، ملتحمه و مجاری هوایی) است که در اثر گرمای بیش از حد ، سرمای بیش از حد ، مواد شیمیایی و جریان الکتریکی ایجاد می‌شود. جراحت سوختگی می‌تواند از این فراتر رود و ساختمانهای زیر پوست مثل ماهیچه‌ها ، استخوانها ، اعصاب و رگهای خونی را نیز گرفتار کند.

طبقه‌بندی و ارزیابی سوختگیها

جهت بررسی یک مصدوم دچار سوختگی ابتدا جراحت سوختگی وی را طبقه بندی کرده و سپس به ارزیابی آن مشغول می‌شویم. برای ارزیابی شدت یک سوختگی و ارائه درمان موثر لازم است که علت سوختگی را بدانیم و با عوارض و عواقب شاخص هر نوع سوختگی آشنا باشیم. سوختگیها را می‌توان به سه روش طبقه بندی و ارزیابی کرد:

بر اساس عامل و منبع ایجاد سوختگی

بر اساس درجه سوختگی

بر اساس شدت سوختگی

هر سه مورد بالا در تعیین میزان فوریت‌دار بودن درمان سوختگی و نوع مراقبتهای اورژانسی که یک فرد سوخته نیاز دارد، اهمیت دارند.

عامل و منبع ایجاد سوختگی

سوختگیها را می‌توان بر اساس عامل ایجاد کننده آن ( مثلاً شیمیایی ، الکتریکی ، حرارتی ، نورانی و تشعشعی) طبقه‌بندی کرد. در نظر گرفتن منبع ایجاد سوختگی (مثلا ً اسید کلریدریک ، جریان برق متناوب و ...) طبقه‌بندی را اختصاصی‌تر می‌کند.

سوختگی ناشی از آتش

در سوختگی با آتش نکته مهم سوختگی مسیر تنفسی و مسمومیت با منو اکسید کربن باید مورد توجه قرار گیرد.

سوختگی شیمیایی

تماس با برخی مواد شیمیایی مانند اسیدها ، بازها یا قلیاهایی همچون سود سوزآور یا مواد سفید کنند قوی ، حلالها و مواد رنگبر قوی سبب سوزش و صدمه به پوست می‌شود. سوختگی با مواد قلیایی از اسیدها خطرناکتر است چون در پوست بیشتر نفوذ می‌کند و مدت طولانیتری فعال باقی می‌مانند. در اینجا مهمترین کار این است که فورا محل سوخته را زیر شیر آب بگیرید.

سوختگی با مایعات جوش

در این موارد آسیبهای بافتی به سرعت روی می‌دهد. سریعترین کاری که در این موارد باید انجام داد کاهش درجه حرارت است. سرد کردن ممکن است شدت ضایعه را بسیار کم کند و به سرعت سبب کاهش درد می‌شود. نکته مورد توجه این است که در سوختگی با قیر ، هرگز قیر را بر ندارید و فقط محل سوختگی را بلافاصله با آب سرد خنک کنید.

سوختگی الکتریکی

در این نوع سوختگی اگر چه ممکن است اثر سوختگی بر روی پوست به صورت یک ناحیه کوچک باشد ولی آسیب وارد بر بافتهای زیر پوست می‌تواند بسیار وسیع باشد.

سوختگی ناشی از اشعه

توسط دو نوع اشعه خورشید و تشعشات اتمی سوختگی ایجاد می‌گردد. در مورد تشعشات اتمی ابتدا محافظت خود امدادگر از خطر تشعشات و ثانیا رفع آلودگی مصدوم مد نظر قرار می‌گیرد.

درجه سوختگی

سوختگیهای پوست را می‌توان به دو دسته با ضخامت نسبی و تمام ضخامت نیز طبقه‌بندی کرد. در سوختگیهای با ضخامت نسبی اپیدرم ، یا اپیدرم و قسمت فوقانی درم درگیر می‌شوند، و به بافتهای زیرین آسیبی وارد نمی‌شود. سوختگیهای تمام ضخامت علاوه بر درم و اپیدرم به لایه‌های زیر پوستی نیز آسیب می‌رسانند. هر دو این سوختگیها را می‌توان با سیستم دیگری که درجه نامیده می‌شود به انواع درجه یک ، درجه دو و درجه سه تقسیم بندی کرد که خفیفترین نوع آن سوختگی درجه یک است. سوختگیهای درجه یک و دو از نوع با ضخامت نسبی و درجه سه از نوع تمام ضخامت هستند.

از چپ به راست سوختگیهای درجه 1، 2 و3

سوختگی درجه یک

سوختگی سطحی خفیفترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می‌کند. علل آن سوختگی ناشی از شعله ملایم است.

سوختگی درجه دو

سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا می‌کند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. این نوع سوختگی مانند سوختگی درجه یک از نوع با ضخامت نسبی است.

سوختگی درجه سه (سوختگی تمام ضخامت)

در سوختگی درجه سه تمام ضخامت پوست ، یعنی اپیدرم و درم ، تخریب می‌شود و حتی ممکن است آسیب عمیق‌تر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی ، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. گاهاً تمایز سوختگی درجه سه از سوختگی درجه دو مشکل می‌باشد؛ با این وجود ناحیه سوختگی در نوع درجه سه معمولاً سیاه رنگ و یا خشک و سفید است اما در نوع درجه دو قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد.

شدت سوختگی

شرایط آسیب ، علت سوختگی ، محل و شکل سوختگی ، وسعت ، سن مصدوم ، محل آن و وجود ضایعات همراه از جمله معیارهایی هستند که در تعیین شدت یک سوختگی بکار می‌روند.

چگونه با سوختگي مقابله کنيم؟

سوختگي هاي ناشي از آتش يا آب جوش بسيار خطرناک است و مي تواند تاثيرات قابل ملاحظه اي را بر پوست و بافت هاي بدن بر جاي گذارد. به دنبال خوردن آب جوش نيز مسير ناي و گلوي فرد مي تواند دچار سوختگي شود و آسيب هاي جدي ببيند.

سوختگي ها چه تاثيراتي بر جاي مي گذارند؟

برخي سوختگي ها که شدت آنها زياد است و مي تواند فرد را با مشکلات عديده اي مواجه کند در پي تماس بدن با مايعات داغ و پرحرارت ايجاد مي شود. عواملي که باعث مي شوند تا اين سوختگي ها بروز کنند به قرار زير است:

*حرارت هاي بسيار شديد مانند شعله هاي آتش، سطوح بسيار داغ، مايعات پرحرارت، گاز

*سوختگي هاي الکتريکي، مانند بي دقتي در سيم کشي هاي داخلي منازل، اتصالات برقي قديمي و فرسوده، عدم فعاليت درست ابزارآلات سيمي و الکتريکي، برق گرفتگي

*سوختگي هاي شيميايي، اسيد ها و مواد قليايي بسيار قوي، استفاده نادرست از مواد شيميايي پاک کننده ، باتري هاي فرسوده و قديمي

چه کساني آسيب مي بينند؟

سوختگي از هر نوعي که باشد، به عنوان دومين عامل مرگ و مير در بين کودکان محسوب مي شود. سوختگي ممکن است در هر سني بروز کند، اما در بين کودکان و نوجوانان بيشتر شايع است. در اين ميان سوختگي هاي ناشي از مايعات داغ، بيشتر براي نوزاداني که چهاردست و پا راه مي روند و با کنجکاوي فراوان دوست دارند به همه جا سر بکشند و از همه چيز سر در بياورند، شايع است و معمولا با فنجان هاي داغ چاي، رفتن به داخل حمام هاي داغ و ... بروز مي کند.

نشانه هاي سوختگي چيست؟

ممکن است پس از سوختگي نشانه هاي آن ظرف مدت زماني بسيار کوتاه و به صورت مشهود بر روي پوست بدن بروز کند و بسيار دردناک باشد. در سوختگي هاي نه چندان شديد ممکن است پوست فرد به رنگ صورتي، قرمز و يا لکه لکه در بيايد و تاول هاي کوچک و بزرگ نيز ممکن است مشاهده شود. اگر بر ميزان سوختگي افزوده شود، اين عارضه بسيار عميق بروز مي کند، قسمت فوقاني پوست بدن تخريب شده و به رنگ سفيد و سياه در مي آيد و حالت زغالي به خود مي گيرد.

مسئله اي که در اين زمينه بايد به آن توجه داشت اين است که سوختگي هاي بسيار عميق معمولا بدون درد بروز مي کنند زيرا در سوختگي هاي شديد به علت وارد آمدن آسيب به سيستم عصبي، انتقال پيام هاي ناشي از درد مختل مي شود.

سوختگي ها چگونه درمان مي شوند؟

هنگامي که سوختگي خيلي شديد نيست، گرفتن محل سوختگي زير آب سرد و روان به مدت 10 دقيقه و يا شستشو با مواد شيميايي مخصوص سوختگي به مدت 20 دقيقه مي تواند از بروز عوارض ناشي از سوختگي جلوگيري کند. علاوه بر اين، پس از سوختگي، خيلي سريع بايد لباس هاي فرد را از محل سوختگي خارج کرد. پس از اين، به منظور جلوگيري از بروز هر گونه عفونت و يا ورود ميکروب به داخل بدن، بايد محل سوختگي در محفظه هاي پلاستيکي مخصوص و يا مواد استريل نگهداري شود.

سوختگي هاي خفيف و معمولي مي توانند با گازهاي استريل و همچنين مسکن هاي مخصوص درمان شوند. اما در عين حال اگر اين سوختگي ها شدت يابند و يا در ناحيه صورت، دست و يا مفاصل بدن اتفاق بيافتند، بايد خيلي سريع فرد به بيمارستان منتقل شود.

اين طور که آمارهاي رسمي نشان مي دهند، به طور کلي 10 درصد از کل سوختگي هايي که بروز مي کنند، به مراقبت هاي پزشکي و بيمارستاني نياز دارند. اين در حالي است که بيش از 50 درصد سوختگي هاي بدن، بسيار شديد هستند و شانس زنده ماندن فرد بسيار کم است.

سوختگي هاي عميق و شديد به درمان هاي طولاني مدت و مراقبت هاي ويژه نيازمند است که در برخي مواقع مي تواند شامل پيوند پوست و يا درمان هاي ديگر براي جلوگيري از کشيدگي پوست و همچنين درمان هاي رواني شود.

ايمني بيشتر

شما مي توانيد با امن کردن منزل خود از بروز هر گونه آتش سوزي و سوختگي جلوگيري کنيد. براي مثال، نصب دستگاه هاي شناسايي محل سوختگي در منزل، بازديد سيم کشي ها و خارج کردن مواد شيميايي خطرناک مي تواند تا حد زيادي از بروز هر گونه سوختگي و عوارض ناشي از آن در شما جلوگيري کند.

 ر