روح القدس در کتاب مقدس
روح القدس در کنار پدر و پسر مجموعه خدایان سه گانه را در تثلیث مسیحیان شکل می دهند. بر اساس باورهای مسیحی هر یک از این اجزء سه گانه در عین تمایز از یکدیگر ، بر روی هم بیانگر توحید نیز میباشند یعنی یگانه ای سه تایی. در مورد حقیقت یا عدم حقیقت این تداعی فعلاً سخنی نمی گوییم و موضوع را متوجه یکی از اعضای این مجموعه یعنی روح القدس می نمائیم.
در قاموس کتاب مقدس آمده است، روح القدس اقنوم سوم در جمع اقانیم ثلاثه میباشد. غالبا، عهد جدید روح القدس را روح خدا می نامد. مفهوم روح القدس در مسیحیت با مفهوم آن در اسلام تفاوت دارد. از دیدگاه سنت مسیحی و کتابهای مقدس، روح القدس جبرئیل فرشته خدا یا آفریده ای از آفریدگان و جدای از خدا نیست . به عقیده مسیحیان وی خود خداست که در قلوب مردم و در جهان زیست می کند و به عمل اشتغال دارد. او وجود توانا و فعال خدا در جهان است و عیسی به وسیله همین روح القدس در شکم مادر قرار گرفت و توسط او، کمی قبل از آغاز بشارت، برای تجربه دار شدن به بیابان برده شد. همچنین انجیلها روح القدس را به شکل کبوتری ترسیم کرده اند که پس از غسل تعمید در رود اردن بر عیسی فرود آمد و در او استقرار یافت. روح القدس جامعه مسیحیت را ارشاد می کند، تعلیم میدهد، رازهای خدا را می گشاید و به نویسندگان کتابهای مقدس الهام می بخشد. وی در عهد جدید به این نامها خوانده شده است: تسلی دهنده، روح حکمت و ایمان، روح شجاعت، محبت و شادی.
کتاب مقدس به روشنی تعلیم میدهد که روحالقدس در درون همه ایمانداران ساکن است (رومیان ۸: ۹؛ اول قرنتیان ۶: ۱۹؛ غلاطیان ۴: ۶)، اما او میتواند به اشکال مختلف در زندگی ایمانداران مختلف عمل کند.
در مورد شخصیت روحالقدس عقاید بسیاری وجوددارد. مثلاً بعضی گمان میکنند که روحالقدس فقط نیرویی است فاقد شخصیت که از جانب خدا صادر میشود تا اراده او را عملی سازد. عدهای نیز تصور میکنند که روحالقدس فرشتهای است مقرب، نظیر جبرائیل یا میکائیل یا یکی از آنها. اما با مطالعه دقیق کتاب مقدس میبینیم که روحالقدس صرفاً نیرویی بیجان و بی شخصیت نیست و هرگز نیز نمی تواند با جبرئیل برابر باشد. برای بسیاری از مسیحیان او سومین اقنوم در تثلیث، و خداوندی قدرتمند است. در تورات نام روح القدس سه بار ذکر می شودیک بار در پسالم و دوبار در کتاب اشعیاء. اما نام روح القدس ruach ha-kodesh ( רוח הקודש) بارها در تلمود و وعظ های توراتی دیده میشود. در شمایل نگاری های یهودی و توراتی معمولاً روح القدس بصورت کبوتری زیبا به نمایش گذاشته میشود.
نام روح القدس در تورات (روخ) ruach بمعنای غیر قابل رویت یا غیر قابل دسترسی میباشد. بنابر این شناخت او برای همگان میسر نیست.
در باورهای یهود روح القدس اولین قدم در فعالیت یهوه، برای آشکار سازی خویش ست. از این رو ، در این مقام وی رامیتوان با آین سوف اور Ain Soph Aur برابر دانست. یهوه نام اختصاصی خداوند در زبان عبری هست که به معنای هستم آنکه هستم ، میباشد. بردن ااین نام برای عموم جرم تلقی می شد و فقط خاخامهای یهود در روز عاشورا(دهم ماه تشری) ودر مقدس ترین مکان یا قدس الاقداس مجاز به بردن نام وی بوده اند. این نام بسیاراحترام دارد و بی جهت بر زبان آوردن آن به موجب فرمان دوم از ده فرمان[در سفرخروج/باب20/آیه7]که می گوید:«نام یهوه خدای خود را به باطل مبر،زیرا خداوند کسی را که اسم او را به باطل برد بی گناه نخواهد شمرد.»حرام محسوب می شود.
هنگام تلاوت تورات نام"یهوه"به"ادونای" به معنای سرور من تبدیل می شود.در سفر خروج،خدا خود را اینگونه به موسی معرفی می کند: "هستم آنکه هستم"
برخی صفات"یهوه"در مواردی از ده فرمان موسی بیان شده:
"فرمان1:من هستم،یهوه خدای تو ...تو را خدایان دیگر غیر از من نباشد.
فرمان2:صورتی تراشیده و هیچ تمثالی از آنچه بالا در آسمان است و از آنچه پائین در زمین است و از آنچه در آب زیر زمین است،برای خود مساز..."
در نظر فرقه شاهدان یهوه، یهوه با روح القدس تفاوت ماهوی می یابد.در نظر ایشان یهوه همان پدر است که مقامی برتر از پسر دارد. شاهدان یهوه تعلیم کتاب مقدس مبنی بر تثلیث را رد میکنند و اظهار میدارند که خالق و نگه دارنده دنیا تنها یهوه میباشد. در این رابطه ایشان روح القدس (روح الهی) را تنها مظهر قدرت خدا می دانند که فاقد شخصیت و الوهیت بوده است.
فارقلیط Paraclete نامی لاتین و به معنای تسلی دهنده Comforter است هرچند برخی معنای ستوده شده را نیز بر آن حمل میکنند.کلیساهای اولیه فارقلیط را برابر روح القدس می دانستند. در ویکی پدیای فارسی فارقلیط اینگونه شرح شده است:
«فارقلیط یا پارکلیت یا در پارسی ((فراخوان)) از زبان یونانی معمولی (پاراکلتوس یا parakletos) گرفته شدهاست که به معنای «کسی است که دلداری میدهد-تسلی بخش»یا «کسی که میانجی گری میکند-حامی».این واژه از دو ریشه بخش پارا(فرا)+کالین(خوان) تشکیل شدهاست و بازتابی از واژهٔ عبری«مناههم» به معنای تسلی دهندهاست. بنابر فرهنگ لغت یونانی -انگلیسی عهدجدید و دیگر ادبیات مسیحی اولیهٔ ولتر بویر :معنی تکنیکی وکیل نادر است. این واژه چند بار در عهد جدید، به عنوان لقبی برای روح القدس آمدهاست که در مبحث روح القدسشناسی مسیحی و تثلیث الهی، استفاده میشود. این واژه به ویژه در انجیل یوحنا ذکر شدهاست (۱۴:۱۶, ۱۴:۲۶, ۱۵:۲۶, ۱۶:۷٬۲۰:۲۲) که در پارسی میتواند :مشاور، یاری رس، دلداری دهنده" ترجمه شود.کلیسای قدیم پارکلیت، را روح القدس میدانست (اعمال۱:۵، ۱:۸، ۲:۴، ۲:۳۸) و مسیحیان هنوز این نام را برای روح القدس بکار میبرند.
در ۱ یوحنا ۲:۱ «پارکلیت» را برای تشریح نقش میانجی گری عیسی مسیح بکار میرود.و در یوحنا ۱۴:۱۶ عیسی میگوید :«پارکلیت دیگری» برای یاری حواریانش خواهد آمد. ازینجا برمی آید که عیسی خود پارکلیت نخست است. در متی ۱۲-۳:۱۰ و لوقا ۱۷-۳:۹، یحیی تعمید دهنده میگوید که شخص قوی پس از او خواهد آمد که«شما را با روح القدس و آتش آن تعمید میدهد».چنگال پاک گرش، دستانش است.اوخرمن اشکوب خود را صاف میکند.او گندم خود را به انبار میدهد، کاه را با آتش فروننشاندنی میسوزاند." آیاتی مانند این را اغلب مسیحیان در تثلیث الهی خود برای توصیف اینکه چگونه خداوند بر جهان آشکار میشود و نقش خداون در رستگاری، بکار میبرند. بنابراصول تثلیث، پارکلیت یا روح القدس، شخص سوم تثلیث است که به همراه موارد دیگر، هدایت و تسلی و حمایت را برای مردم تامین میکند.القاب دیگر روح القدس ازین قرارند :«روح الحق»(روان راستی)، روح روشن قادرالمطلقیت خدا، نفس القدس(دم پاک)، نفس قادر مطلق، دهندهٔ حیات، خداوندگار بخشش (رب الرحمه)، یاور، تسلی بخش، مشاور و حامی. برخی از مسیحیان قدیم شاید باور داشتهاند که خود عیسی پس از مرگ پیش پیروانش به عنوان روح و یاور بازگشت تا با ایشان سکنی گزیند. رنه جرارد، انسان شناس/فیلسوف مسیحی استدلال ی کند که پارکلیت باید این چنین ترجمه شود: وکیل مدافعی که از بشر در برابر یورش اهریمن، دفاع میکند.»
با آنکه روح القدس در زبان آرامی که زبان عیسی و انجیل دانسته شده معنایی مونث دارد اما در کتاب مقدس عموماً بصورت خنثی و در یک مورد نیز بصورت مذکر مورد اشاره واقع می شود. اما کشف طومارهای بحرالمیت می تواند انقلابی در این زمینه ایجاد نماید.چرا که بر اساس این طومارها روح القدس جنبه ای مونث می یابد و در کلامی از عیسی آمده است که میگوید:مادرم روح القدس
در انجیل توماس از زبان عیسی آمده است که:
«عیسی گفت: «هرکس به پدر کفر گوید آمرزیده شود، هر کس بر پسر کفر گوید آمرزیده شود، اما هر که بر روح القدس کفر گوید چه در زمین و چه در آسمان آمرزیده نشود.»