مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

سبک و سیره اجتماعی پیامبر اعظم(ص)

اصل: عدالت اجتماعی و احترام به حقوق دیگران

عدم تبعیض در اجرای قانون: هنگام فتح مکه، زنی از قبیله بنی مخزوم مرتکب سرقت شد خویشاوندانش که هنوز تفکر جاهلی و نظام طبقاتی در ذهنشان مانده بود، اجرای مجازات را ننگ خانواده اشرافی خود می‌دانستند لذا خواستند مجازات را متوقف سازند، اسامة بن زید را که نزد رسول خدا(ص) محبوبیت خاصی داشت، وادارکردند به شفاعت برخیزد، او همین که زبان به شفاعت گشود، رنگ صورت پیامبر(ص) از شدت خشم برافروخته شد و با عتاب و تشدد فرمود:«چه جای شفاعت است، مگرمی‌توان حدود قانون خدا را بلا اجرا گذاشت؟» دستور مجازات صادر نمود. اسامه متوجه غفلت خود گردید ازلغزش خود عذر خواست و استدعای طلب مغفرت نمود. پیامبرص) برای اینکه فکر تبعیض در اجرای قانون را از ذهن مردم بیرون بنماید به هنگام عصر در میان جمع به سخنرانی پرداخت چنین گفت: «اقوام وملل پیشین دچارسقوط وانقراض شدندچراکه دراجرای قانون عدالت تبعیض روامی داشتند، هرگاه یکی از طبقات بالا مرتکب جرمی می‌شد او را از مجازات معاف می‌کردند و اگر کسی از زیردستان به جرم مشابه آن مبادرت می‌کرد او را مجازات می‌نمودند، قسم به خدایی که جانم در دست اوست در اجرای عدل درباره هیچ کس فروگذاری و سستی نمی‌کنم، اگر چه مجرم از نزدیکترین خویشاوندان خودم باشد.»

نهى از بدگویى‏ دیگران در حضور پیامبر: ابن مسعود گوید: رسول خدا (ص) فرمود: کسى در پیش من از اصحابم بدگوئى نکند، مى‏خواهم وقتى که پیش شما مى‏آیم قلبم نسبت بشما آرام و بى‌دغدغه باشد: «قال رسول الله (ص): لا یبلغنى احد منکم عن اصحابى شیئا فانى احب ان اخرج الیکم و انا سلیم الصدر».

مردم را در سختیها ترک نکرد؛ درجنگ خندق، وقتی مسلمین در مدینه از همه طرف محاصره بودند و غذا به مدینه نمی آمد و آذوقه مردم تمام شده بود، به طوری که گاهی دو- سه روز کسی غذا گیرش نمی‌آمد که بخورد، در همان حال پیامبر (ص)، خودش در کندن خندق ، با مردم مشارکت می‌کرد و مانند مردم گرسنگی می‌کشید.

تواضع‏ در عین عزت نفس؛ پیامبر (ص) با غلامان نشست و برخاست می‌کرد و با آن‌ها غذا می‌خورد. او بر روی زمین نشسته بود و با عده‌ای از مردمان فقیر غذا می‌خورد. زن بیابان نشینی عبور کرد و با تعجب پرسید: یا رسول اللّه (ص)! تو مثل بندگان خدا غذا می خوری؟! پیامبر تبسمی کردند و فرمودند: «وَیْحَک ایُّ عبدٍ اَعْبَدُ مِنّی؛ از من بنده تر کیست؟

عفو و گذشت در عین قدرت: در سنن النبی به نقل ازمکارم الاخلاق طبرسی نقل شده است:که آن حضرت هرگز از کسی انتقام نگرفت بلکه کسانی که را به وی بدی کرده بودند مورد عفو قرار می‌داد او پیامبر دلسوزی برای مسلمانان بود.

«لقد جاءکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین روف رحیم»؛به یقین رسول از خود شما به سویتان آمد که رنج‌های شما بر او سخت است و اصرار بر هدایت شما دارد و نسبت به مؤمنان رؤف و مهربان است.

ده اصل مهم در سبک و سیره اجتماعی پیامبر (ص):

1) رعایت عدالت و انصاف درتمامی روابط ومناسبات اجتماعی

2) قائل نشدن،امتیاز و برتری برای خود در روابط و تعاملا ت اجتماعات

3) درعین تواضع و فروتنی خود را کوچک نمی‌نمود

4) مقدم داشتن عفو و گذشت بر انتقام جویی

5) قدرت، سبب جدایی از مردم نگردید

6) حفظ آراستگی و پاکیزگی ظاهر در هر شرائط

7) نسبت به کودکان با شخصیت رفتار می‌کرد حتی به آنان سلام می‌نمود

8) در هرملاقات سلام را بر هر کلام مقدم می‌نمود حتی با خردسالان

9) بر تمام عهد و پیمان‌ها و وعده‌ها همانگونه که بسته بود وفا می‌کرد

10) پیوسته در تفکر، پیوسته خموش و جز به هنگام نیاز سخن نمی‌گفت

سبک و سیره پیامبر اعظم(ص) در حیطه خانواده

با بررسی سیره خانوادگی پیامبر اسلام (ص) به نکات بسیار مهمی در رفتار وسلوک با خانواده برخورد می‌کنیم که دربردارنده یک ارتباط انسانی ، مهرآمیز، ثمربخش درخانواده است.

ده اصل ارزشمند در سیره خانوادگی پیامبر اسلام:

1) اهتمام به رشد علمی و شناختی همسر

2) توجه به حضور همسر در عرصه اجتماعی

3) رعایت انصاف و عدالت نسبت به همسر

4) دوست‌داشتن همسر و اظهارعلاقه به وی

5) همکاری در تربیت فرزندان و مساعدت در امور مربوط به همسر

6) بردبارى و تحمل در برابر مشکلات خانواده

7) صداقت ویکرنگی با همسر

8) سخاوت و گشاده‌دستی و تقدیم هدیه به همسر

9) عفو وگذشت در مقابل لغزش‌ها

10) تشکر و قدردانی نسبت به زحمات همسر

در سیره پیامبر(ص)تعلیم و تربیت از حقوق بنیادین و اساسی بشر بر عهده حاکم است . عهدنامه‌هایی که پیامبر به والیان خود نوشته در واقع شرح وظایف حکومتی آنان است آنگاه که پیامبر(ص)«معاذ» را به عنوان والی فرستاد، عهدنامه‌ای نوشت تا بر اساس آن عمل نماید. در اینجا به فرازهایی از آن اشاره می‌کنیم:

یا معاذ!علمهم کتاب الله وأحسن ادبهم علی الاخلاق الصالحه...ثم بثّ فیهم المعلمین.(مجلسی، ج 74: 176) ؛ ای معاذ!به آنها قرآن بیاموز،آنهارا براساس اخلاق صالح تربیت کن،...آموزگارانی را درمیان مردم اعزام کن.

ده اصل ارزشمند در سبک و سیره تعلیم وتربیتی پیامبر اسلام:

1) علم خداشناسی ، والاترین علوم ، است.

2) عمل به محتوای علم، ارزش وفایده حقیقی به علم می‌بخشد.

3) ترویج علم و آموختن آن به دیگران از حقوق ضروری است.

4) علم و دانش بر عبادت برتری داده شده است.

5) علم بدون تربیت و سازندگی جایگاهی ندارد.

6) علم اموزی بدون تبعیض طبقاتی درتعلیم وتربیت همه اقشارجامعه.

7)‌ پرسشگری دروازه رسیدن به دانش‌های جدید.

8) برای یاد دادن باید به دنبال نیازمندان برویم (طبیب دوار بطبه).

9) توجه به علم اندوزی بانوان

10) تعلیم وتربیت حق اساسی مردم بر حاکمان است.