مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

رفتارهای اسب

1- رفتار واکنشی:

نوعی از فعالیت حیوان می باشد برای حفظ خود به طور هماهنگ با شرایط محیط زیست سخت و قریب الوقوع(مثال: لنگش دست در مقابل درد)

1- ایجاد ارتباط: توسط زبان بدن (Body language) مثال: نگاه کردن اسبی به گروهی از اسب ها

2- بیان مطالب: برای مبادله علامات ما بین مثلاً مادیان و کره

3- نیاز به پناهگاه:

مثال:

* در سرما بلند شدن موهای بدن برای مبارزه با سرما وباد

* در طوفان اسب ها پشت خود را برابر باد نگه می دارند.

* پس از یک شب سرد بدن خود را برای گرفتن انرژی کاملاً در برابر تابش نور خورشید قرار می دهند.

* در گرما به دنبال نسیم های خنک و یا سایه می گردند.

 

2- رفتارهای غذایی (هضمی، گوارشی):

از این دسته می توان به خوردن، آشامیدن ، ترجیح غذایی، الگوی غذایی روزانه، مکانیک دریافت غذا، جویدن غذا، اشاره کرد.

* اولین رفتار مکیدن شیر است.

*کره از چند روزگی شروع به لب زدن به غذای جامد می کند تا زمانی که کاملاً غذا خوردن را فرا می گیرد.

غذا خوردن اسب : اسب ها معمولاً تکه ای از علوفه را می کنند وچند قدم راه می روند وآن را می خورند و مجدداً تکه ای دیگر و چند قدمی دیگر. به همین دلیل است که بعضی از اسب ها در باکس خود راه می روند و یا تیک حتی می زنند چون به طور غریزه ای عادت به حرکت در هنگام خوردن دارند و برای این اسب ها باید ورزش و فعالیت روزانه تامین گردد.

اگر مرتع از نظر علوفه غنی باشد لایه های رویی را می کنند ولایه های زیرین را باقی می گذارد و اگر مرتع غنی نباشد همه علوفه را از ته می کنند. اسب ها عادتاً در صورتی که علوفه و غذا در اختیار آنها باشد، زیاد از حد می خورند. اسب ها غذایی را که به دهن می گیرد، ابتدا به خوبی توسط دندانهای آسیای خود می جوند و خرد می کنند سپس قورت می دهند در حالیکه گوساله ها بیشتر غذا را به خوبی نمی جوند.

رفتار اسب در هنگام غذا خوردن تحت تاثیر موارد زیر قرار می گیرد:

1 – الگوهای آموخته شده

2- ترجیح غذایی

3-خوشمزگی غذا (کیفیت و خوش طعمی)

4- محیط

5- روابط اجتماعی

«اما اینکه چگونه ژنیک ومحیط چگونه بر روی رفتارهای هضمی و خوراکی حیوان تاثیر می گذارند ،مشخص نمی باشد».

تشنگی توسط مراکزی در مغز کنترل می شود که در هنگام به حداقل رسیدن میزان مایعات بدن بروز می کند.

تشنگی مستقیماً با عوامل زیر در ارتباط است:

• هورمونها
• پذیرش نمک (نیاز بدن به نمک)
• مقدار رطوبت غذا
• عومل محیطی

 

3- رفتارهای دفعی (مدفوع و ادرار) :

1- دفع ادرار

2- دفع مدفوع

1- دفع ادرار: در هنگام ادرار کردن همه اسب ها یکنوع می ایستندبه صورتی که گردن را به پایین می کشند،دم را بالا می گیرند، پاها را از هم جدا می کنند و به عقب می کشند. بیشتر اسب ها هر 4 تا 6 ساعت یکبار ادرار می کنند اما در جای سفت ادرار نمی کنند چون از اینکه ادرار به پاها و بدن آنها بپاشد بدشان می آید.

2- دفع مدفوع: اسب ها هر 2 تا 3 ساعت پهن می اندازد. در هنگام ناراحتی (ترس یا هر فشار عصبی) نیز پهن می اندازد. برای این کار دم خود را بالا می گیرد و ممکن است به یک سمت خم کنند.

اسب ها می توانند در هنگام حرکت نیز پهن بیاندازند. اسب های نر (سیلمی ها) دوست دارند در محوطه کوچک و در جایی که توده ای از پهن انباشته شده، پهن بیاندازند . در اصطبل مادیانها و اخته ها جای مشخص برای پهن انداختن ندارند و در هر جایی مدفوع خود را پخش می کنند. در مرتع اسب ها ترجیح می دهند در آن قسمتی که پهن انداخته اند و یا ادرار کرده اند علوفه نخورند.

 

4- رفتارهای جنسی:

1- عشقبازی

2- جفتگیری

3 – رفتار مادرانه

که این سه به وسیله هورمانها کنترل می شوند. اما بعضی از آنها ممکن است آموخته شود.

سیلمی ها، مادیان های فحل را توسط حس بویایی و بینایی از دیگر مادیانها تشخیص می دهند. نشان دادن مادیان در دوره فحلی سیلمی را برای جفت گیری آماده می کند و این آمادگی نریان با شیهه کشیدن او ،بو کشیدن مادیان توسط سیلمی و گاز های کوچک گرفتن (نیشگون گرفتن) مادیان با دندان و به دندان کشیدن لایه ای از پوست کپل مادیان، نشان داده می شود. هر گاه مادیان فحل باشد نریان سر خود را به جلو می کشد و لب خود را به سمت بالا تا می کند (Flemen). هورمونهای تولید مثلی در زمان فحلی مادیان تعیین کننده رفتار او می باشند. کنترل آمادگی برای جفت گیری بر روی مادیان، را “تیزینگ” می گویند. در دوره فحلی مادیان، وقتی نریان به او نزدیک می شود کاملاً می ایستد. پشت سر هم ادرار های کم حجم می کند، چشمک می زند ،نرگسی دم خود را بالا می دهد و پاها را از هم باز می کند. بعضی مادیان ها ممکن است “به تیزر” اجازه دهند که آن را بو کند و یا گاز بگیرد، اما بعضی دیگر نه. این در حالی است که ما بقی علائم فحلی را نشان دهند و حتی ممکن است به سمت سلیمی برگردند. بعضی از مادیانها ممکن است کمتر علامتی را از خود نشان دهند اما اجازه دهند تا سلیمی بالا رود.

علائم در هر دوره برای یک مادیان مشخص ثابت است. اغلب مادیان علامتی از فحلی را در خود نشان می دهند مگر آنکه به سلیمی نشان داده شود. بعضی از مادیانها در هنگام حضور اسب غریبه ای علائم فحلی را از خود نشان می دهند. تقریباً تشخیص فحلی در مادیانهایی که در کنار مادیانها و اخته ها نگهداری می شوند غیر ممکن است.

 

5- رفتارهای مراقب کردن ودرخواست مراقبت:

مراقبت کردن ویا توجه کردن در اسب ها بسیار رایج است. اسب ها توجه و مراقبت را از اسب های دیگر می جویند و آنرا از راههای مختلف نشان می دهند. مثلاً در فصل گرما در حالت سر به دم یکدیگر می ایستند ومگس های یکدیگر را می پرانند. از دندانهای ثنایای خود با دندان گرفتن قسمت گردن ،جدوگاه و پشت و کپل برای تمیز کردن یگدیگر استفاده می کنند. این نوع تمیز کردن مختص فصل های بهار وتابستان است.

لیس زدن نیز نوعی دیگر از مراقبت کردن مادیان از کره در ساعات اولیه تولد است.

اسب ها نیزتمایل خود را برای مراقبت و مورد توجه واقع شدن نشان می دهند. تمامی گروههای سنی این نوع رفتار را از خود نشان می دهند که بیشتر در مواقعی که از یکدیگر جدا هستند دیده می شود ،مثلاً زمانی که کره از مادیان جدا می شود، مادر خود را صدا می کند یا شیهه می کشد. اسب های بالغ نیز که به در کنار هم بودن عادت دارند، در زمان جدایی ناراحت می شوند و یکدیگر را صدا می کنند. در ابتدای جدا سازی بسیار شیهه می کشند و کارهای عجیب می کنند و آنقدر ممکن است ناراحت شوند که حتی از روی نرده بخواهند بپرند.

 

6- رفتارهای دفاعی :

شامل: 1.دعوا 2.،فرار 3.تمام رفتارهایی که به ناسازگاری مربوط می شود.

در تمام انواع حیوانات، نرها جنگی تر از ماده ها هستند. حمله برای تعیین رتبه ی برتر در میان اسب ها به کار می رود. برتری به وسیله بعضی رفتارهای شخصیتی معین می گردد.اسب های نا آشنا با سر بالا به هم نزدیک می شوند. گردن را به جلو می برند و گوش ها را به سمت جلو تیز می کنند و درحالی که صورت آنها رو به روی هم قرارمی گیرد، هم دیگر را بو می کنند و از منخرین نفس خود را بیرون می دهند. ممکن است جیغ بکشند، سر دست بزنند و در خلال این مواجهه رو درو به تسلیم شدن تهدید شوند. در صورت ادامه مواجهه اسبها یکدیگر را در نواحی گردن، جدوگاه، کپل وآلت تناسلی بو می کنند. ممکن است در این ما بین یکی از اسب ها تصمیم بگیرد و با یک یا دو پا به دیگری لگد بزند. هر گاه برتری ثابت شد، فقط ترس از حمله است که مرتبه آن را حفظ می کنند. برای جلوگیری از پیش آمدن چنین رفتاری، اسب جدید می تواند از نزدیک شدن به گروهها دوری نماید که این مستلزم یک حصار امن، بلند و قوی می باشد. اسب های که از سن های پایین با هم می دوند با هم دعوا نمی کنند. دعواهای کاذب نوعی از بازی آنها می باشد. در خلال دعواهای کاذب حیوانات بسیار اتفاق می افتد که دور هم بچرخند ویا در یک گروه هم دیگر را هل دهند، نیشگون گیرند و یا دنبال هم کنند. گاهی آنها واقعاً در پشت دیگری قرار می گیرند و لگد بخورند، که این کار بین جوانتر ها بسیار رایج است.

 

 

7- رفتارهای تقلیدی:

اسب ها در سن کم فرا می گیرند تا از رفتار یکدیگر تقلید نمایند. زمانی یکی از اعضاء گروه کاری را انجام داد، بقیه نیز همان کار را انجام می دهند. برای مثال، اسب ها همگی با هم به سمت آب ،طول مرتع را رد می کنند. این کار تقلیدی است که همه ی گله آنرا به تقلید از یک اسب تشنه ، انجام می دهند. اسب اول، هم به کار خود ادامه می دهد چرا که بقیه گله نیز به دنبال او پیروی می کنند. در آخر، حتی اسب های بسیار ترسو نیز به دنبال گله به راه می افتند. این نوع رفتار به رفتارهای اجتماعی (گروهی) باز می گردد.

 

8- رفارهای کنجکاوانه:

اسب ها علاقه به معاینه وجستجوی یک محیط جدید دارند. بعد از مدتی کنجکاوی محیط برای آنهاآشنا می شود. هر گاه تغییری در محیط ایجاد شود مجدداً رفتارهای کنجکاوانه ظاهر می شوند. اسب ها از حس های بینایی، شنوایی، بویایی چشایی و لامسه خود برای جستجو استفاده می کند. کره ها نسبت به بزرگتر ها کنجکاو ترند. اما کره ها اغلب وقت خود را برای نگاه کردن و بو کردن محیط اطراف مرتع یا اصطبل خود می گذرانند.

 

9- رفتارهای تیمار:

در کنار تیمار های متقابل، اسب ها خود را نیز تیمار می کنند. اسب ها ناحیة خشکی را لگد مال می کنند، روی آن غلط می زنند و وقتی که بلند می شوند تمام بدن خود را تکان می دهند. این از رفتارهای تیمار است.

اسب ها از آزار حشرات به روش های مختلف فرار می کنند. با منقبض کردن سریع عضلات سطحی در تن و دست و پا، حشرات را از روی بدن فراری می دهند. در نواحی دست ها، شانه ها، دنده ها، تهیگاه و رانها اسب از سر خود برای فراری دادن حشرات استفاده می کند. حشرات روی شکم ،توسط پاها رانده می شوند، در حالیکه دم بر حشرات روی کپل ضربه می زند.

اغلب خارش توسط مالیدن آن نقطه از بدن به یک شئ ثابت از بین می رود. همچنین اسب مکن است از سر یا پاها برای خاراندن استفاده نماید. اسب بغل ها، کپل ها و اندام خلفی را با سر می خاراند ، در حالیکه برای خاراندن سر و گردن از پای خود کمک می گیرد.

 

 

10- رفتارهای استراحتی و خواب:

رفتار استراحت و خواب به اسب این اجازه را می دهد تا ذخایر فیزیوژیکی خود را مجدداً تامین نماید. بدن در خواب حتی برایمدت کوتاهی بدن بازیافت متابولیکی را بدست می آورد. در خلال استراحت بدن انرژی را نگه می دارد. حیوان ممکن است چرت بزند اما هشیار باشد. اسب ها در حالت ایستاده استراحت می کنند.

همانند انسان، خواب در اسب ها به دو صورت اتفاق می افتد : خواب مغزی وخواب بدنی (REM)= Rapid Eye Movement . خواب مغزی، امواج الکتریکی آرامی را پخش می کند در خواب بدنی بعضی جریان های الکتریکی مغز همانند زمانی می باشد که حیوان بیدار است. در این مدت چشم ها در پشت پلک های بسته به سرعت حرکت می کنند. در این نوع از خواب حیوان نیاز دارد تا دراز بکشد بدون آنکه بتواند خود را در برابر چیزی نگه دارد. اسب ها در روز 4 تا 5 بار دراز می کشند خواب بدنی، عمیق تر از خواب مغزی است. در خلال خواب بدنی، مغز بسیار فعال است اما اختیار عضلات کاملاً از بین می رود.

در خواب بامواج آرام یا خواب مغزی عضلات کاملاً آرام نیستند. اسب ها می توانند در هر دو حالت خوابیده یا ایستاده به خواب امواج آرام فرو روند چرا که اسب ها می توانند با قفل کردن زانوها و مفاصل خرگوشی توسط تاندون های کنترل کننده انقباضات در حالیکه ایستاده اند به راحتی بخوابند.

بیش از 19 ساعت از شبانه روز اسب ها هشیار هستند که در حدود 2 ساعت چرت می زنند واستراحت می کنند ودرنتیجه حدود 21 ساعت از شبانه روز را بیدار هستند و3 ساعت باقیمانده را در حالت خواب مغزی و بدنی هستند.

 

11- رفتارهای غیر عادی:

مالکین اسبها و سوار کاران لازم است که ابتدا با رفتارهای عادی اسب به خوبی آشنا شوند تا بتوانند رفتار های غیر عادی آن را تشخیص دهند. برای مثال، رفتار های واکنشی غیر عادی در اسب ها شامل کارهایی مانند موارد زیر می باشد:

*تاب خوردن و راه رفتن

*بالا بردن و تکان دادن سر

*قدم زدن وسم کوبیدن

*خود را گاز گرفتن و اذیت کردن

*مالیدن دم به اشیاء ثابت

*رفتار مخرب (گاز گرفتن اشیاء دوروبر)

رفتارهای غیر عادی گوارشی عبارت است از:

*گاز گرفتن در و دیوار

*خوردن دم

*بیرون انداختن زبان

*جویدن چوب

*خوردن خاک یا مویا مدفوع

*هوا خوردن

 

آموزش:

تربیت ، فراگیری رفتارهای جدید را شامل می شود. اسب فرا می گیرد تا واکنش مطلوب را از خود نشان دهد.

اگر واکنش بدون تمرین رخ دهد، این یک واکنش غیر شرطی است. اما واکنشی که به حیوان آموزش داده می شود واکنش شرطی خوانده می شود. بسیاری از این نوع واکنش ها در تربیت اسب ها به کار می رود. تشویقی که برای تربیت اسب ها به کار می رود، نشانه خوانده می شود.

نشانه ها:

اسب ها باید یاد بگیرند که نشانه ها را از هم تشخیص دهند. مربیان با نشانه هایی کار آموزشی خود را شروع می کنند که به موارد طبیعی بسیار نزدیک باشد. پاهای سوار کار برای اجرای نشانه ها بسیار مهم هستند. هنگامی که اسب نشانه های ابتدایی را فرا گرفت، آنگاه مربی نشانه های خود را پیچیده تر می سازد. میزان فراگیری در هر اسب متفاوت است. نشانه (اثر) جدید جلوتر از بقیه اثرها باید داده می شود، در حالیکه اثر شناخته قبلی در پی آن داده شود. اگر به نظر می رسد اسب گیج شده است، مربی باید به نشانه قبلی باز گردد تا کاملاً برای اسب مفهوم اثرها شناسانده شود. ارتباط باید مشخص باشد بنابر این اثرها بسیار خاص باید باشند. اثر های در هم، فقط اسب را گیج می کنند.

قوای کمکی

قوای کمکی چیزی است که می تواند واکنش ها را به یک اثر مشخص تقویت نماید. تقویت کننده های ابتدای است. تعداد کمی از تقویت کننده های طبیعی در تربیت اسب به کار می روند. تقویت کننده های ثانویه به اسب آموزش داده می شوند. کنش مهربانی برای اسب از این نوع می باشد. برای مثال، نوازش گردن اسب و صداهای آرام بخش از تقویت کننده های ثانویه هستند.

تقویت کننده یا مثبت هستند یا منفی :

به تقویت کننده های مثبت گاه آموزش تشویقی می گویند. که بسیار تاثیر گذار هستند چرا که اسب پاسخ مطلوب ارائه می دهد. اما در مورد تقویت کننده های منفی اسب به محرک، پاسخ منفی داده و از آن اجتناب می ورزد. سه روش شرط پذیری با تقویت کننده های منفی تنبیه، فرار و اجتناب می باشند. در مورد استفاده از تقویت کننده ها و موثر واقع شدن آنها، باید نسبت به پاسخ در هر حالت خاص بوده وبه سرعت اجرا شود (فاصله نیفتد) سه ثانیه به عنوان محدوده زمانی در نظر گرفته می شود در غیر این صورت، اسب نخواهد فهمید که چه رفتار او مورد تنبیه یا تشویق قرار گرفته است.

درتربیت اسبهای جوان به طور مرتب و پشت هم از تقویت کننده ها استفاده می کنند و با پیشرفت آموزش ها این کار به تقویت کننده های منقطع تبدیل می شود. یک اسب با یک برنامه منقطع جلو می رود،بدون هیچ تقویت کننده ای که به طور متناوب اسب را تقویت نماید که این به اسبی مربوط می شود که یا آموزش او تمام شده و یا به طور کامل تربیت یافته است. هر چه بیشتر برای گرفتن پاسخی مشخص از اسب تلاش کنید، باید بدانید که آموختن آن نیز از سوی اسب سخت تر است. برای مثال برای تربیت یک اسب معمولی زمان کمتری نسبت به تربیت یک اسب پرش لازم است و برای همین است که باید هر پاسخی را به چندین پاسخ تجزیه کرده و آنگاه یک به یک آنها را به اسب آموزش داد.

اسبی با بدن ورزشی پتانسیل بیشتری نسبت به یک اسب غیر ورزشی دارد، لذا لازم است محدودیت های فیزیکی و تناسب اندام اسب ها را در موقع آموزش و تربیت به خوبی بشناسید.

نقش پذیری:

عادت کردن کره به انسان در خلال 48 ساعت بعد از تولد از نظر رواشناسی نشان دهنده تربیت خوب اسب در آینده است. این نقش پذیری با تماس با انسان اگر در خلال 24 ساعت اولیه زندگی کره ایجاد شود بسیار تاثیر گذار خواهد بود. دست زدن به دست و پا و صورت و گوش و مقعد و تنگ گاه کره به آماده سازی کره برای آینده و زمانی که باید دست و پای او بالا گرفته شود و یا سر و صورت او اصلاح شود و یا شلنگ معده عبور داده شود و یا دمای بدن او امتحان و دو یا حتی زمانی که لازم است زین به اوبسته شود؛ کمک می کند. ساعات ابتدایی روز های اول تولد برای کره ، ساعاتی بسیار پر اهمیت می باشد.