مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

روش هاي بدست آوردن قبله

1- شاخص آفتابي

نوک(انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را [مثلاً با یک سنگ] علامت‌گذاری می‌کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می‌کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه‌جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت‌گذاری می‌نماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می‌کند. نقطهٔ علامت‌گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می‌دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ‌مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی‌مان شمال را نشان می‌دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است. از آن‌جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم‌کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخند. هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می‌شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

در شب‌های مهتابی هم از این روش می‌توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.

2- عقربه هاي ساعت

الف)درمنطقه معتدل شمالي : در كشور ايران كه در اين منطقه واقع شده بطريق زير عمل مي كنيم : ابتدا ساعت خود را روي وقت صحيح تنظيم كرده و بطور افقي نوك عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار مي دهيم بطوريكه عقربه سايه خود را بپوشاند در اين حالت نيمساز زاويه بين عقربه ساعت شمار و عدد 12 ساعت سمت جنوب را نشان مي دهد.

ب)در منطقه معتدل جنوبي: ابتدا ساعت را روي وقت دقيق تنظيم كرده و بطور افقي عدد 12 را در مقابل خورشيد قرار مي دهيم نيمساز زاويه بين عدد 12 و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان مي دهد.

3 - تنه درخت بریده شده :

دایره ها به سمت شمال مماس می شوند

4 -تپه ماهور ها:

در تپه ماهورها سمتي از تپه ها كه داراي برف بوده و مرطوب است منطقه اي است كه در مقابل تابش آفتاب قرار نمي گيرد ، شمال محسوب مي شودو قسمتي كه خشك مي باشد و خورشيد به آن تابيده است جنوب باشد

5- ستاره قطبی :

این ستاره جهت شمال را نشان میدهد مکان این ستاره در آسمان ثابت است

6-صورت فلكي خوشه پروين :

15 ستاره به شکل خوشه انگور که دم آن به سمت مشرق است

7 – لانه مورچه ها :

مورچه هاي بزرگ بيابان معروف به مورچه خاكي يا خر مورچه يا مورچه گاز گير ( در لحجه هاي مختلف ) مي توانند بسيار مفيد باشند. با تعقيب كردن يكي از آن ها تا لانه شان برويد و ورودي آن را پيدا كنيد. لانه اين مورچه ها سوراخ شان اكثرا رو به شمال است. يعني متمايل به شمال است. علت آن هم نتابيدن مستقيم نور آفتاب به داخل لانه شان است. همچنين جهت خاكريز لانه مورچه ها رو به جنوب مي باشد.

8- چشیدن خاک :

اگر توانستيد مسيري باقي مانده از يك جريان قديمي آب مانند نهر يا جوي خشك شده اي را در روي يك شيب پيدا كنيد ( اگر خاك پايين شيب آن شور تر از خاك بالاي شيب بود بدانيد كه شيب به سمت جنوب است. اما اگر شورتر نبود دليل بر به سمت شمال بودن شيب نيست.

9- دیوارهای خرابه ها

معمولا سمت شمال دیوار ها بیشتر مرطوب بوده و آثار خاک ریختگی دارد

10- جهت‌یابی با قطب‌نمای دست‌ساز

اگر قطب‌نمایی به همراه نداشتید، ولی اتفاقاً یک سوزن یا میخ کوچک در جیبتان یافتید، این روش کمک‌کار شما در ساخت یک قطب‌نما خواهد بود. البته احتمال استفاده از آن در شرایط واقعی کم است، ولی انجام آن کاری سرگرم‌کننده است.

با مالش دادن یک سوزن فقط در یک جهت به آهن‌ربا -یا حتی احتمالاً چاقوی خودتان-، یا مالیدن آن فقط در یک جهت به پارچه‌ی ابریشمی یا پنبه‌ای، سوزنْ مغناطیسی یا قطبی می‌شود؛ مانند سوزن قطب‌نما. (مثلا با ۳0 بار مالش دادن سوزن به آهنربا از طرف خودتان به سمت بیرون، سوزن به اندازه‌ی کافی خاصیت آهنربایی پیدا می‌کند. همچنین مالش سر سوزن از پایین به بالا بر پارچه‌ی ابریشمی باعث می‌شود که سر سوزن نقطه شمال را نشان دهد). حتی می‌توانید آن‌را در یک جهت میان موهای سر خود بکشید. توجه کنید که همیشه فقط در یک جهت مالش دهید.

این قطب‌نما را به سادگی می‌توانید بسازید. حال اگر آن‌را روی یک چوب‌پنبه یا پوشال کوچک قرار دهید(سوزن را به چوب‌پنبه چسب بزنید، یا درون آن فرو کنید؛ یا در دو طرف سوزن چوب‌پنبه‌هایی کوچک فرو کنید)، و روی آب (آب راکد یا ظرفی پر از آب) شناور نمایید، مانند یک قطب‌نما عمل می‌کند، و سر سوزن رو به شمال می‌چرخد. برای این‌که سمت شمال و جنوب سوزن را اشتباه نکنید، این نکته را در نظر بگیرید که -در نیمکره‌ی شمالی زمین- آن سمت قطب‌نما که تقریبا رو به خورشید و ماه است، سمت جنوب است، زیرا آن‌ها در قسمت جنوبی آسمان قرار دارند. همچنین می‌توانید سوزن را با یک آهنربا امتحان کنید، و سپس سمت شمال را با علامتی روی آن مشخص نمایید.