مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

 

 

 

مرکز آموزش علمی کاربردی هلال احمر

 

 

 

 

عنوان:

انواع شرکت تعاونی

 

استاد محترم:

جناب آقای قلخانی

 

دانشجو:

حمید شهبازی

91113019270078

رشته حسابداری دولتی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شرکت تعاونی

شرکت تعاونی(Co-operative) مشارکتی است که عده‌ای از افرادی که هم‌صنف یا تناسبی مشابه دارند مثلا همسایه، دوست، خویشاوند یا همشهری هستند برای دستیابی به منافع مشترک گردهم می‌آیند و در حقیقت بهم کمک می‌کنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی درست می‌کنند، سرمایه معینی را درمیان می‌گذارند و دسته‌جمعی مشکل را حل مینمایند. در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدید می‌آورند که بعنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا، با جمع‌آوری پول جزئی که هر عضو می‌پردازد کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می‌فروشد و به ین طریق واسطه‌های غیر ضروری در کسب و تجارت و صاحبان این گونه مشاغل کاذب حذف می‌گردند.

در شرکت تعاونی ممکن است اعضا دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هرعضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. درواقع تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه.

 

تاریخ پیدایش شرکت تعاونی در جهان

اولین شرکت تعاونی در سال 1769در انگلستان بین عده ای پارچه باف تشکیل شده ولی به علت عدم اعتماد شرکاء به زودی از بین رفت. در سال 1844 در شهر لنکشر رشدال انگلستان شرکت تعاونی رشدال بین 28 نفر انگلیسی تأسیس شد. هدف آن تأسیس فروشگاه مواد غذائی و البسه ، تهیه ساختمان برای کمک به اعضاء شرکت تهیه کار جهت اعضاء بی کار و رفع سایر احتیاجات بود. سرمایه این مؤسسه 28 لیره بود که شرکاء هریک در هفته چند پنی می پرداختند تا پس از چند هفته مبلغ 28 لیره سرمایه اصلی تأدیه گردید. ده لیره آن صرف تهیه دکان شد و با بقیه مقداری آرد ، قند ، کره و دو دسته شمع خریداری گردید ، روزهای اول در هرهفته دو روز این دکان مفتوح بود و شرکاء به نوبت مبادرت به فروش اجناس می نمودند.

کم کم به شرکاء این مؤسسه اضافه گردید ودر نتیجه سرمایه هم زیاد شد. تا هفت سال بعد از آن توانستند دکان را تمام روزهای هفته مفتوح نگهدارند. امروزه به نحوی ترقی کرده که سرمایه آن به بیش از هفتصد میلیون لیره و شرکای آن به بیش از یازده میلیون نفر رسیده است.

تمام احتیاجات شرکاء شرکت را از گهواره که هنگام تولد لازم می شود تا مراسم تدفین که در موقع فوت انجام می گیرد برای شرکاء به بهای نازلی تهیه می نماید.

شرکت تعاونی رشدال که مبنای شرکت های تعاونی فعلی است فعلاً مسئول اداره یکی از بزرگترین بانک های انگلستان و موجود یکی از عظیم ترین موسسات بیمه های آن است.

بعد از تأسیس مؤسسه تعاونی رشدال در کشورهای فرانسه ، آلمان ، سوئیس ، هلند ، ایتالیا و سایر کشورهای اروپا شرکت های تعاونی معمول گردید و فعلاً در کلیه ممالک دنیا متداول است.

 

تاریخ پیدایش شرکت تعاونی در ایران

تعاونی های سنتی در ایران

در ایران قدیم علاوه بر اینکه عده ای از مردم متمکن و خیراندیش که برای ایجاد رفاه و آسایش عمومی بیک سلسله اقدامات عمرانی از قبیل ساختن راه، ایجاد پل، کاروانسرا، مساجد، آب انبارها و ابنیه و اماکن نظیر آنها مبادرت می کرده اند مردم عادی نیز در این گونه موارد به نحوی با یکدیگر همکاری کرده اند و اگر سرمایه ای نداشته اند تا وثیقه آن قرار دهند بازوهای خود را بکار می انداختند. بهترین نمونه و طرز همکاری را می توان در میان مردم روستاهای مملکت مشاهده کرد که بصورت یک سنت پسندیده از دوران باستان تاکنون همچنان میان کشاورزان ایرانی متداول بوده و می باشد. (کلباسی ، 1371:35)

طبقه کشاورز در ایران، مانند بسیاری از مردم جوامع روستائی در گوشه و کنار دنیا اغلب مواقع از قبیل کشت، وجین، آبیاری ، برداشت و درو را با کمک یکدیگر انجام می داده اند. این نوع همکاری را زراعت جمعی با حفظ خصوصیات مالکیت و انتفاع فردی از زمین باید نام نهاد که هنوز در میان روستائیان متداول و بمراتب طبیعی تر از فعالیت در قالب شرکتهای تعاونی کشاورزی است.

این تعاونیهای سنتی یکی از انواع برجسته مشارکت در جامعه انسانی و از جمله در جامعه ایران است که بنامهای مختلف در مناطق مختلف کشور وجود دارد. از انواع تعاونیهای سنتی بنه یا حراثه ، واره ... را می توان نام برد.

در طول سالهای اخیر باوقوع دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی در ساختار جامعه روستایی بویژه ورود انواع ماشین های کشاورزی و ترویج استفاده از چاه عمیق و نیمه عمیق و استفاده از موتور پمپ ضمن کاهش کار گروهی سنتی و یا تغییرشکل آن باعث ایجاد انواع جدیدی از همیاری و مشارکت در زمینه خرید و نگهداری وسایل موتوری و مبادله آنها گردیده است.

 

تعاونیهای رسمی در ایران قبل از انقلاب

در اقتصادی کشورهای سرمایه داری و سوسیالیستی، تعاونیهای رسمی دارای پیشینه دراز است و از نخستین سالهای سده نوزدهم آغاز شده است. حال آنکه در کشور ما این پدیده پیشینه طولانی نداشته و علیرغم اینکه در نوع سنتی آن از دیرباز دارای سوابق بوده است از پیدایش نوع رسمی آن بیش از چند دهه نمی گذرد. آغاز تعاون رسمی در ایران را می توان از حیث عنوان موادی در قانون تجارت سال 1303 شمسی دانست. موادی از این قانون به بحث در مورد تعاونیهای تولید و مصرف پرداخته است. اما از لحاظ تشکیل و ثبت و فعالیت رسمی می توان سال 1314 را آغاز فعالیت تعاونیها در ایران دانست. زیرا در این سال توسط دولت اقدام به تشکیل نخستین شرکت تعاونی روستائی در منطقه داودآباد گرمسار گردید. مبنای تشکیل شرکت فوق قانون تجارت سال 1311 بود که در چند ماه بحثی از شرک&1578;های تعاونی آورده بود. (همان مأخذ: 42)

از آغاز تشکیل تعاونیها در ایران تا سال 1320 جمعاً سه شرکت تعاونی روستائی با عضویت 1050 کشاورز بوجود آمده است. شرکتهای مزبور نیز به ادعای منابعی که به بررسی تعاونیها در این دوره پرداخته اند مرهون کوشش و توجه آن عده از افرادی است که برای کسب علم و فن به ممالک غربی فرستاده شده و در آنجا با این نوع سازمانهای اقتصادی و اجتماعی آشنا گردیده بودند می باشد. در مورد اینکه چطور شده است که مساعی مزبور نتایج درخشانی بدست نداده در یکی از این منابع آمده است لیکن بیسوادی و آثار و نتایج معنوی آن (شرکت های تعاونی) در میان طبقات پائین جامعه مانع از آن گردید که شرکتهای تعاونی بتوانند مراحل رشد و گسترش خود را طی کنند قابل توجه است که تعاونی با آن قواعدی که برایش وضع کرده بودند مختص جوامع صنعتی و آن هم در دوره ای خاص از عمر آنها بوده است.

برای گسترش تعاونیها بعد از سال 1320 رضاخان وزیر کشور وقت را مأمور کرد که در رأس هیئتی برای تعلیم مأموران و آشنا ساختن مردم بمفهوم قوانین تعاونی بشهرها و روستاهای دور و نزدیک سفر کرده حس مسئولیت جمعی مردم بویژه طبقات تولید کننده را برانگیزد. اقداماتی نیز از جانب دولت در اینمورد صورت می گیرد از جمله توزیع فرآورده های کارخانجات دولتی را به شرکتهای تعاونی مصرف واگذار می نمایند. وقوع جنگ دوم جهانی نه تنها برنامه های مزبور بلکه سایر برنامه ها را تحت الشعاع قرارداد. بعد ازجنگ جهانی دوم اشاعه عاونیها با مشخصاتی که قبلاً ذکر شد از دو سو ادامه پیدا کرد.

از یک سو کسانی که از تعاونیهای ممالک دیگر دارای سوابق ذهنبی بودند برای پاسخگوئی بمشکلات بعد از جنک اقدام به تشکیل تعدادی تعاونی مصرف در سطح شهرها نمودند و از سوی دیگر برخی موسسات خارجی در مورد تأسیس و اداره شرکتهای تعاونی فعالیتهایی در ایران معمول داشتند که به طور مختصر به آنها اشاره خواهد شد.

بعد از شهریور سال 1320 از سوی بعضی از کشورها، مخصوصاً آمریکا ، هیئتهایی (در ظاهر) برای ارائه کمکهای فنی وارد ایران شدند. در برخی از رشته های امور اقتصادی و اجتماعی ایران نیز عملیاتی را شروع نمودند، از جمله در مورد شرکتهای تعاونی بوده که به منظور پیدایش و توسعه این نهضت اجتماعی و اقتصادی اقداماتی معمول داشته و کمکهای فنیو مالی می نمودند که مهمترین این قبیل موسسات فهرست وار بشرح زیر می باشند. لازم بذکر است که این موسسات در نهایت اهداف موردنظرخود را دنبال می کرده اند لکن از جهت این بحث اقدامات این موسسات نتایجی را در برداشته است:

1- موسسه های وابسته به سازمان ملل متحد مانند سازمان خواربار جهانی فائو و دفتر بین المللی کار، این موسسات بیشتر کمکهای فنی و راهنمایی برای پیشرفت نهضت تعاون در ایران معمول داشتند و عده ای از کارشناسان سازمان ملل متحد در زمینه شرکتهای تعاونی کشاورز ی و شرکتهای تعاونی مصرف کارگری وارد ایران شده و در وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی که در این رشته فعالیت داشتند، تعلیمات و راهنمایی هایی انجام دادند. علاوه براین با تامین هزینه عده ای از کارمندان تحصیل کرده وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی را برای مطالعه در امور شرکتهای تعاونی به کشورهای خارج اعزام نمودند.

2- هیئت عملیات اقتصادی و عمرانی آمریکا در ایران (اصل چهار) این سازمان نه تنها کمکهای فنی برای پیشرفت نهضت تعاونی می نمود بلکه خودشان به تشیکل تعاونی مصرف کارگری و مصرف شهری و تعاونیهای کشاورزی هم مبادرت می ورزیدند و حتی کمکهای مالی به این قبیل شرکتها می نمودند و وسائل کار آنها را فراهم می کردند. اداره هیئت عملیات اقتصادی آمریکا در ایران در سال 1330 همزمان با قوانین و دستورات تقسیم املاک سلطنتی بین کشاورزان تشکیل گردید. وظایف اساسی اداره مزبور ظاهراً عبارت بود از:

الف) مطالعه درباره اوضاع اقتصادی و اجتماعی کارگران و بخصوص کشاورزان در قراء و قصبات

ب) افزایش مبادلات علمی و فنیو کاردانی در رشته های مختلف تقسیم اراضی ترویج کشاورزی مطابق روش نوین کشاورزی بمنظور بهبود کار و زندگی کشاورزان.

ج) راهنماییهای علمی و فنی برای تشکیل و اداره نمودن شرکتهای تعاونی تولید، اعتبار و مصرف روستاها.

د) کمکهای مالی طرفین (ایران و آمریکا) در حدود اعتبارات پیش بینی شده و موافقت نامه های تنظیمی برای اجرای برنامه های موردنظر.

ه‍) تهیه و تامین کارشناسان فنی داخلی و خارجی جهت اجرای برنامه های تعاونی بهداشتی و فرهنگی.

و) تامین عملیات آموزشی و نمایشی در زمینه اصول بین المللی شرکتهای تعاونی.

3- سایر موسسات آمریکایی نظیر بنیاد فورد و موسسه خاور نزدیک، این سازمانها نیز نه تنها از لحاظ کمکهای فنی اقداماتی می نمودند، بلکه خودشان هم با راهنمایی کارشناسان ایرانی بعضی از طبقات، مردم را تشویق به تشکیل شرکتهای تعاونی می کردند.

4- موسسات تعاونی بین المللی کشورهای اروپائی که با اعطای بورسهایی خارج از کشور و با اعزام کارشناسان تعاونی به ایران کمکهای فنی می نمودند.

در اولین کمیسیون تعاون که در سازمان برنامه تشکیل گردید، عده ای از کارشناسان اصل چهار و سازمان ملل متحد عضویت داشتند و برنامه های تعاونی کشور باید به تصویب کمیسیون مزبور می رسید. در زمینه اجرای برنامه های تعاون اصل چهار علاوه بر تقبل هزینه های مزبور به اعزام 50 نفر از کارمندان دولت بخارج از کشور برای دیدن دوره های تعاونی، قراردادی با دولت ایران منعقد و آموزش تعاونی کارمندان دولت را به عهده گرفت.

تعداد تعاونیهای تشکیل شده (اعم از صندوق های تعاونی روستایی و تعاونیهای مصرف) تا سال 1330 به زحمت به یکصد شرکت می رسید. که اکثریت قریب به اتفاق آنها هم فعالیت موثر و چشمگیری نداشتند.

درسال 1332 اولین قانون تعاونی ایران که با الهام گرفتن از قوانین خاص دیگر کشورها تهیه شده بود به صورت لایحه قانونی بتصویب رسید.

درسال 1334 لایحه مزبور با اصلاحاتی از تصویب مجلس وقت گذشت و اولین قانون تعاون ایران تصویب شد که پایه و اساس تعاونیهای زیادی بخصوص بعد از سال 1341 قرار گرفت.

درسال 1341 براساس تبصره 2 ماده 165 قانون مربوط به اصلاحات ارضی رژیم گذشته، کشاورزانی که زمین دریافت می داشتند ناچار بودند قبلاً عضویت شرکت تعاونی روستایی را بپذیرند. باین ترتیب در مدت کوتاهی بیش از 8 هزار شرکت تعاونی روستائی تشکیل گردید که بعداً در هم ادغام شد و حدود سه هزار شرکت را بوجود آوردند. تعاونیهای مصرف، توزیع و ... نیز پس از سال 1346 که سال تعاون اعلام شده بود گسترش کمی قابل توجهی یافتند . در سازمانهایی از جمله سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران،‌سازمان مرکزی تعاون کشور، وزارت تعاون و اصلاحات ارضی و ... پدید آمدند.

در سال 1350 قانون شرکتهای تعاونی با مطالعه قوانین سایر کشورها تهیه و تصویب رسید که موادی از آن هنوز هم مبنای کار تعاونیهاست.

 

انواع تعاونیها در ایران

سازمان مرکزی تعاون کشور (تشکیل شرکتهای تعاونی شهری غیرکارگری)

این سازمان در بیست و سوم اردیبهشت 1346 بمنظور تفهیم اصول تعاون و تعمیم آن در سراسر کشور و نیز تهیه قوانین لازم و ایجاد امکانات مناسب برای تعاونیها بوجود آمد، درسال 13350 به وزارت تعاون و امور روستاها ملحق شد و درسال 1356 پس از انحلال آن وزارتخانه تحت نظارت وزارت بازرگانی درآمد که تا زمان تشکیل وزارت تعاون دسال 1370 بدینصورت ادامه کار داد و سپس براساس قانون بخشت عاون مصوب شهریور 1370 به وزارت تعاون منتقل گردید.

تعداد شرکتهای تعاونی و اتحادیه های تعاونی تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون کشور در پایان بهمن ماه سال 1357 یعنی شروع انقلاب اسلامی بشرح زیر می باشد.

الف- شرکتهای تعاونی: مجموع شرکتهای تعاونی تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون کشور اعم از مصرف، مسکن، اعتبار، توزیعی ، خدماتی شهری غیرکارگری در پایان بهمن 57 برابر با 1340 واحد بوده که اعضای آنها بالغ بر 803893 نفر بوده اند.

ب- اتحادیه شرکتهای تعاونی: تاپایان بهمن ماه 1357 تعداد 20 اتحادیه تعاونی شهری غیرکارگری تأسیس گردید که اعضای آنها بالغ بر 369 شرکت تعاونی ثبت گردیده است.

سازمان مرکزی تعاون روستایی(تشکیل شرکتهای تعاونی روستائی)

این سازمان که در سال 1346 و بدنبال موادی از قانون اصلاحات ارضی مصوب 1341 بوجود آمد اهداف و وظایف زیر را بدنبال می کرد:

الف) آموزش اصول تعاون و تربیت کادر سرپرستی برای راهنمائی اعضای شرکت‌های تعاونی و مناطق روستائی کشور.

ب) کمکهای اعتباری به شرکتها بمنظور افزایش محصولات و درآمد دهقانان و بازاریابی و فروش محصول کشاورزان.

ج) ارتباط با شرکتهای تعاونی مصرف کشو ،همچنین ایجاد رابطه با سازمانهای بین‌المللی.

این سازمان در سنوات اخیر تحت نظارت وزارت کشاورزی بوده و در پایان بهمن ماه 1357 مجموعاً 2939 شرکت تعاونی روستائی با 3010202 نفر عضو را تحت پوشش داشته است.

تعداد اتحادیه های شرکتهای تعاونی روستائی در پایان بهمن 1357 معادل 153 واحد با 2923 بوده است و در واقع تمامی شرکتهای تعاونی عضو اتحادیه های منطقه مربوطه بخود بوده اند.

 

شرکتهای تعاونی کارگری

شرکتهای تعاونی کارگری اعم از کار و تولید، مصرف و مسکن و اعت&1576;ار از سال 1346 تشکیل گردید و تا بهمن ماه سال 1357 تعداد این شرکتها به 1673 واحد رسید که اعضاء این شرکتها بالغ بر 423840 نفر بود. در بهمن ماه سال مذکور تعداد اتحادیه های کارگری یک واحد با 510 شرکت تعاونی عبضو ثبت گردیده است.

 

شرکتهای تعاونی تولیدی روستائی

از اقدامات دیگری که پس از تقسیم اراضی در ایران بمنظور یکپارچه کردن اراضی انجام گرفت، تشکیل واحدهائی تحت عنوان تعاونیهای تولید بود که قانون آنر را د سال 1349 به تصویب رسید.

دولت به منظر بالا بردن میزان عملکرد در واحد سطح و کشت یکپارچه با حفظ مالکیت فردی زارعین بر فعطات متعلق به خود و پیشبرد برنامه های زراعی و اسفتاده صحیح تر از منابع آب و خاک و افزایش درآمد زارعین، تعاونیهای تولید روستائی را ایجاد کرد.

تعداد تعاونیهای تولید روستائی تا بهمن سال 1357 شامل 39 شرکت مشتمل بر 258 قریه و مزرعه با 11200 نفر صاحبان اراضی و مساحت کل محصور 99546 هکتار می شد.

 

شرکت تعاونی بعد از انقلاب (سال 1357 ببعد)

وقوع انقلاب اسلامی باور عمومی را نسبت به تعاون تغییر داد. نیروهای انقلابی خود انقلاب را مظهری از تعاون یافتند از همکاری جمعی برای توزیع عادلانه کالا در اعتصابهای متمادی دوران انقلاب به شوق آمدند و آ را الهام بخش تلاشهای آینده قرار دادند.

امواج نور امیدی که بدین سان ساطع گشته بود در اندیشه دولتمردان، در قلم قانون گذاری و در سطور قانون اساسی جدید تبلور یافت و اینبار تعاون را نه تنها بعنوان وسیله ای برای رفع نیاز مشترک، که راهی برای توسعه اقتصادی، معیار برتری جهت ایجاد اشتغال و بخش عمده ای از بخشهای تشکیل دهنده نظام اقتصادی جمهوری نوبنیاد، به جامعه اسلامی عرضه داشت و جویندگان امیدهای نو را به وجد آورد.

راه یافتن تعاون به قانون اساسی، این شیوه پسندیده که سابقاً روشی اقتصادی تلقی می شد از اعتباری مذهبی نیز بهره مند ساخت و عزم راسخ جمهوری اسلامی ایران به تحقق عدالت اقتصادی با توسل به همه روشهای شناخته شده را آشکار نمود و بابی جدید را فراراه مشتاقان قسط گشود. درصدر جهات و دلایلی که تعاون را بعنوان بخش مسلط اقتصاد کشور مطرح می سازد باید باصول 43 و 44 قانون اساسی اشاره نمود.

در اصل 43 جهت دستیابی به اهدافی از جمله تامین استقلال اقتصادی جامعه، ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، ضوابطی برای اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تعیین گردیده است. تامین شرایط و امکانات کار برای همه بمنظور رسیدن به اشتغال کامل و قراردادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند در شکل تعاونی از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر که نه به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروههای خاص منتهی شود و نه دولت را بصورت یک کارفرمای بزرگ مطلق در آورد (قانون اساسی، اصول 43 و44)

در اصل 44 قانون اسای به روشنی تصرحی شده است که نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی،تعاونی و خصوصی با برنامه ریزی صحیح و منظم استوار است در همین اصل، محدود شدن فعالیتهای بخش دولتی در چارچوب معین و همچنین مکمل فعالتیهای دولتی و تعاونی قرار گرفتن بخش خصوصی، وصعت قلمرو بخش تعاونی را به خوبی نشان می دهد. شروط تعیین شده برای حمایت قانون از مالکیت بخشهای سه گانه بشرح زیر خود از نقاط قوت بخش تعاونی و بمنزله تأکیدی بر ضرورت گسترش آن به شمار می رود. (همان مأخذ)

- با اصول دیگر فصل اقتصاد در قانون اساسی مطابق باشد.

از محدوده قوانین اسلام خارج نشود.

موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور گردد.

مایه زیان جامعه نشود.

انواع تعاونیها از نظر فعالیت

شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به سه دسته تولیدی ، توزیعی و تولیدی - توریعی (چند منظوره) و به لحاظ عضویت به دو گروه خاص و عام تقسیم می شود .

1) انواع شرکتهای تعاونی از نظر فعالیت

1.1) شرکتهای تعاونی تولیدی

کار اصلی و مهم این تعاونیها ، تولید کالا و محصول است . در شرکت تعاونی تولیدی ، معمولا اعضای شرکت کار می کنند و حقوق و دستمزد دریافت می نمایند . حداقل تعداد اعضای در تعاونیهای تولیدی 7 نفر است و حداقل 50 درصد اعضاء می بایستی تخصص و تجربه کافی را در خصوص فعالیت مورد نظر داشته باشند .

1.1.1) شرکتهای تعاونی صنعتی و معدنی

صنایع غذایی ، شیمیایی ، سلولوزی ، معدنی ، فلزی ، کانی غیر فلزی ، نساجی و چرم ، دارویی و بهداستی ، برق و الکترونیک می باشد . مجوز فعالیت طرحهای صنعتی و معدنی توسط سازمان صنایع و معادن و چنانچه محل اجرای طرح صنعتی در روستا باشد توسط صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد

1.1.2) شرکتهای تعاونی کشاورزی و دامداری

زراعت ، باغداری ، مرتعداری ، علوفه کاری ، تولید بذر و نهال ، کشت گلخانه ای ، صیفی جات ، پرورش قارچ و گل، پرورش طیور ، پرواربندی ، پرورش گاو شیری ، تکثیر و پرورش آبزیان می گردد .مجوز فعالیت طرحهای کشاورزی توسط ادارات و معاونتهای زیر مجموعه سازمان جهاد کشاورزی ، منابع طبیعی و اداره کل شیلات صادر می گردد.

1.1.3) شرکتهای تعاونی صنایع دستی

تولید فرش دستباف ، گلیم بافی ، کاشی کاری ، قلم زنی ، معرقکاری ، چرم سازی و غیره می باشد .مجوز فعالیت این گونه فعالیت ها توسط سازمان صنایع دستی و در مناطق روستایی به وسیله صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد .

 

1.2) شرکتهای تعاونی توزیعی

شرکتهای تعاونی توزیعی عبارتند از تعاونیهایی که نیاز مشاغل تولیدی یا مصرف کنندگان عضو را در چهار چوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمتها ، تامین می کند.

1.2.1) شرکتهای تعاونی تامین نیاز مصرف کنندگان

شرکتی است که عمدتا برای تهیه انواع کالاهای مصرفی به منظور تامین نیاز های مصرفی اعضا و خانواده های آنان تشکیل می شود

1.2.2) شرکتهای تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان

شرکتی است که برای تامین نیازهای مشترک تولیدکنندگان یک یا چند محصول تشکیل می شود , مثل شرکت تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان فرآورده ای لبنی حداقل تعداد اعضا برای تشکیل این نوع تعاونی هفت نفر می باشد 1.2.3) شرکت های تعاونی مسکن

این نوع تعاونی در 4 گرایش کارمندی , کارگری , آزاد و فرهنگیان تشکیل می شود . در تعاونیهای مسکن , خرید زمین بایستی با کاربری مسکونی و ساخت مسکن نیز باید توسط تعاونی انجام پذیرد.ضمنا حداکثز تعداد اعضاء در تعاونیهای مسکن 500 نفر می باشد

 

1.2.4) شرکتهای تعاونی حمل و نقل

شرکت تعاونی حمل و نقل برای دارندگان وسایل نقلیه . فعالیتهای حمل و نقل مسهفر و یا کالای برون شهری با اخذ مجوز از سازمان حمل و نقل پایانه ها و نقل مسافر و یا کالای درون شهری با اخذ از سازمان تاکسیرانی انجام می پذیرد

1.2.5) شرکتهای تعاونی اعتبار

شرکت تعاونی اعتبار در حال حاضر فقط در گرایش کارمندی و کارگری تشکیل می گردد . تعاونی اعتبار فقط جهت رفع نیازهای مالی اعضاء تشکیل می گردد و این نوع تعاونیها مجاز به مبادلات مالی با غیر عضو نمی باشد و افتتاح هر نوع حساب برای غیر اعضاء ممنوع است

1.2.6) شرکتهای تعاونی آموزشگاهی

تعاونیهایی هستند که با مشارکت دانش آموزان و کارکنان آموزشگاهها تشکیل می گردد و اهم کارهای آنها ایجاد فروشگاه و تهیه وسایل تحصیلی و مصرفی اعضا , تدارکات وسایل نقلیه برای ایاب و ذهاب دانش آموزان , راه اندازی رستوران و بوفه برای دانش آموزان , تامین وسایل بهداشتی , درمانی , ورزشی , رفاهی و سایر موارد برای دانش آموزان و کارمندان آموزشگاه خرید مصنوعات و کارهای دستی دانش آموزان می باشد

1.2.7) شرکتهای تعاونی خدماتی

این نوع شرکت تعاونی در بیش از بیست گرایش فعالیت قابل تشکیل می باشد . کلیه فعالیت هایی که به نوع عرضه خدمات به مردم تلقی گردد در قالب تعاونی های خدماتی انجام می پذیرد . مثل شرکت تعاونی خدمات بهداشتی درمانی و پزشکی , خدمات ورزشی , خدمات فرهنگی , تبلیغاتی , مدارس غیرانتفاعی , خدمات رایانه ای , خدمات چاپ و نشر , و ... در تشکیل این نوع تعاونیها وجود حداقل 50% نیروی متخصص با ارائه مدارک مستند و معتبر الزامی می باشد و در صورتیکه فعالیت مربوطه نیاز به اخذ مجوز داشته باشد متقاضیان بایستی نسبت به اخذ مجوز از دستگاه ذیربط اقدام نمایند . حداقل تعداد اعضاء در تشکیل اینگونه تعاونیها هفت نفر می باشد

 

1.3) شرکتهای تعاونی تولیدی – توزیعی

تعاونیهای تولیدی- توزیعی , شرکتهای هستند که تمام یا بخشی از چند هدف و موضوع فعالیت مختلف غیرمرتبط با هم که در انواع شرکتهای تعاونی وجود دارد را (( یکجا)) در اهداف و عملیات خود منظور نمایند . به این نوع تعاونیها ، تعاونیهای چند منظوره نیز می گویند .

 

2- انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع عضویت

2.1) شرکتهای تعاونی خاص

شرکتهایی هستند که عضویت در انها منحصرا برای گروهی خاص از قبیل : کارگران ، کارمندان ، کشاورزان ، ایثارگران ، زنان ، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد.بدیهی است این نوع از تعاوی ها موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد

2.2) شرکتهای تعاونی عام

شرکتهایی هستند که عضویت در ان برای همه آزاد می باشد مؤسسین شرکت باید برای تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت ، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند .حداقل تعداد اعضاء در شرکتهای تعاونی عام 500 نفر بوده

 

انحلال شرکت تعاونی

شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در موارد زیر منحل می شوند:

تصمیم مجمع عمومی فوق العاده .

کاهش تعداد اعضاء از حدنصاب نقرر در صورتی که حداکثر ظرف سه ماه تعداد اعضاء به نصاب مقرر نرسیده باشد.

انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه مشروط بر اینکه مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.

توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.

عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از 3بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون.

ورشکستگی.

در صورتی که هر تعاونی منحل گردد ، قبل از انحلال باید به تعهداتی که در برابر اخذ سرمایه و اموال و امتیازات از منابع عمومی و دولتی و بانک ها و شهرداری سپرده است عمل نماید. مسئولیت اعضاء هر تعاونی در این مورد تضامنی است. جهت تصفیه امور شرکت ، سه نفر به عنوان مدیر تصفیه انتخاب خواهند شد که نسبت به امر تصفیه اقدام نمایند.

 

اتحادیه تعاونی

اتحادیه های تعاونی با عضویت شرکت ها و تعاونی هائی که موضوع فعالیت آنها واحد است برای تأمین تمامی و یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می گردد:

 

ارائه خدمات آموزشی و فرهنگی و تبلیغاتی مربوط به امور تعاون به تعاونی های عضو و بالا بردن سطح علمی و فنی و تخصصی و اطلاعات موردنیاز اعضاء آنها و گسترش تعلیمات دینی.

ارائه خدمات تحقیقاتی و مطالعاتی پیرامون موضوعات موردنیاز تعاونی های عضو و کمک به جمع آوری آمار و اطلاعات و گزارشات اقتصادی و اجتماعی به آنان و وزارت تعاون.

کمک به سازمان دهی و حسن اداره امور و هماهنگی و حفاظت و توسعه تعاونی های موضوع فعالیت خود.

کمک به برقراری ارتباط و همکاری متقابل بین تعاونی ها و مردم و دولت و سایر ارتباطات داخلی و خارجی.

ارائه خدمات اداری ، مالی ، حسابداری ، حسابرسی ، بازرسی ، تجاری ، اعتباری ، تشکیل صندوق های قرض الحسنه و سایر فعالیت های اقتصادی مورد نیاز تعاونی های عضو.

تأمین نیازهای مشترک و بازاریابی و خرید و فروش و صادرات و واردات تعاونی های عضو.

ارائه خدمات فنی ، تخصصی، حقوقی، قبول وکالت اعضاء در کلیه امور موردنیاز آنان ، خدمات مشاوره ای و راهنمائی و سایر تسهیلات موردنیاز تعاونی ها.

نظارت بر التزام تعاونی های موضوع فعالیت خود به رعایت قوانین و مقررات مربوط و معرفی متخلفین به مراجع قانونی ذیربط.

حل اختلاف و داوری در محدوده امور مربوط به تعاونی ها به صورت کدخدا منشی و صلح اعضاء تعاونی ها.

 

عضویت در اتحادیه تعاونی اختیاری است و برای هر موضوع فعالیت تعاونی در هر شهرستان فقط یک اتحادیه تشکیل می گردد.

سرمایه اتحادیه های تعاونی از محل پرداخت سهم تعاونی های عضو تأمین می شود.

هر اتحادیه تعاونی دارای ارکان زیر است:

الف- مجمع عمومی ب- هیئت مدیره ج- هیئت بازرسی

مجمع عمومی از نمایندگان تعاونی های عضو تشکیل می شود و هر تعاونی دارای یک حق رأی خواهد بود.

اعضاء هیئت مدیره اتحادیه های تعاونی به پیشنهاد تعاونی های عضو و تصویب مجمع عمومی انتخاب می شوند و به هر حال از هر تعاونی بیش از یک نفر عضو در هیئت مدیره نخواهد بود. اعضای هیئت مدیره برای یک سال انتخاب می شوند و انتخاب مجدد آنان تا سه دوره بلامانع است.

مدیرعامل با تصویب اکثریت دوسوم اعضای هیئت مدیره برای مدت یک سال انتخاب می شود و انتخاب مجدد وی بلامانع است.

هیئت بازرسی مأمور حسابرسی و بازرسی اتحادیه تعاونی است و اعضای این هیئت به وسیله تعاونی های عضو تعیین می گردند.

 

مقررات مالی تعاونی ها

سود خالص شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در هر سال مالی به ترتیب زیر تقسیم می شود:

از حداقل پنج درصد به بالا یا تصویب مجمع عمومی به عنوان ذخیره قانونی منظور می شود.

ذخیره قانونی تا زمانی که میلغ کل ذخیره حاصل از درآمدهای مذکور به میزان یک چهارم معدل سرمایه سه سال اخیر شرکت نرسیده باشد الزامی است. تعاونی ها می توانند تا حداکثر یک دوم دخیره قانونی را جهت افزایش سرمایه خود به کار ببرند.

حداکثر پنج درصد از سودخالص به عنوان اندوخته احتیاطی به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی به حساب مربوط منظور می گردد و نحوه مصرف آن با تصویب مجمع عمومی است.

چهاردرصد از سودخالص به عنوان حق تعاون و آموزش به صندوق تعاون واریز می گردد.

درصدی از سود جهت پاداش به اعضاء کارکنان ، مدیران و بازرسان به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی تخصیص داده می شود.

پس از کسر وجوه باقی مانده سود خالص به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می شود تقسیم می گردد.

 

انواع تعاونی های اعتباری در جهان

تعاونی های اعتباری در جهان به عنوان یکی از موثرترین ابزار توسعه جوامع جهانی و بزرگ ترین شبکه توزیع اعتبارات خرد در جهان محسوب می شوند. این تعاونی ها از اصول بین المللی تعاون پیروی می کنند و به نام های مختلف ذیل نامیده می شوند؛

اتحادیه اعتباری

تعاونی اعتباری

تعاونی پس انداز و وام

تعاونی پس انداز و اعتبار.

تعاونی ها/ اتحادیه های اعتباری موسسات مالی هستند که اعضای آنها صاحبان اصلی اتحادیه هستند. ابتکار ایجاد تعاونی های اعتباری از سال ۱۸۴۵ شروع شد و بنیانگذاران این فکر آقایان فردریش ویلهلم رایف هایزن، ویلهلم هاس و هرمن شوئیتس دلیچ هستند.

سابقه فعالیت رسمی تعاونی های اعتباری در جهان از سال ۱۸۶۴ با تشکیل «تعاونی پس انداز و وام» توسط فردریش ویلهلم رایف هایزن شروع شد.

این تعاونی ها به دلیل دارا بودن ماهیت مردمی و کارگشایی و نقشی که در ارتقای سطح معیشتی اعضای خود داشتند به سرعت مورد اقبال عمومی قرار گرفتند.

اساس این تعاونی ها برخودیاری و همیاری است. تعاونی های اعتباری از استقلال و خودگردانی برخوردارند و تابع قوانین و مقررات مربوط به بخش تعاون کشور حوزه فعالیت هستند و در عین حال تابع اصول ۹ گانه بین المللی اتحادیه ها / تعاونی های اعتباری هستند. اصول مذکور توسط شورای جهانی اتحادیه های اعتباری تدوین و منتشر شده است.

این اصول شامل مالکیت اعضا، کنترل دموکراتیک، هر عضو یک رای، دارا بودن هویت تعاونی، نه فقط برای سودآوری، احساس تعهد به خدمات، مدیران داوطلب، آموزش اعضا و مسوولیت اجتماعی است. برخی از سازمان های جهانی مستقل حامی اتحادیه های تعاونی اعتباری در جهان عبارتند از؛ شورای جهانی اتحادیه های اعتباری (WOCCU)، انجمن بین المللی بانکداری تعاونی ICBA))، کنفدراسیون های منطقه یی اتحادیه های اعتباری، اتحادیه بین المللی رایف هایزن IRU)) و رابو بانک (هلند).

هدف اصلی این سازمان ها وحدت جهانی و ایجاد تعاونی های اعتباری کیفی و پایدار در جهان به عنوان ابزار توسعه اقتصادی اجتماعی جوامع جهانی است. سازمان های فوق همگی اعضا و زیرمجموعه اتحادیه بین المللی تعاونی هستند. اتحادیه بین المللی تعاون عالی ترین مشاور سازمانی سازمان ملل متحد است.

ارائه خدمات فنی، آموزشی، حمایت های مالی و تدوین روش های کنترل استاندارد تعاونی های اعتباری و همکاری در راه اندازی نهضت های تعاونی اعتباری در پنج قاره جهان و آماده سازی اعضا و آموزش پرسنل برای حضور مثبت در مدیریت کیفی تعاونی ها از جمله اهداف این سازمان ها است.

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی شورای جهانی اتحادیه های اعتباری (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در حال حاضر ۴۹ هزار اتحادیه های اعتباری با بیش از ۱۷۷ میلیون نفر عضو در ۹۶ کشور جهان عضو اصلی این شورا بوده و تعاونی های اعتباری و اتحادیه های اعتباری ملی و منطقه یی در ۷۳ کشور جهان نیز در زمره اعضای وابسته این شورا هستند.

هم اکنون شورای جهانی اتحادیه های اعتباری دست اندرکار اجرای ۱۸ پروژه کمک های فنی برای تقویت اتحادیه های اعتباری در ۱۶کشور جهان است. از جمله برنامه های فنی در دست اجرای WOCCU می توان به توسعه و تقویت اتحادیه های اعتباری کشورهای امریکای لاتین، روسیه، لهستان و کشورهای آفریقایی اشاره کرد.

کنفدراسیون های منطقه یی اتحادیه اعتباری در قاره های جهان نیز از فعالیت بسیار مطلوبی برخوردارند که قوی ترین و معروف ترین آنها کنفدراسیون آسیایی اتحادیه های اعتباری؛

The Association of Asia Confederation of Caedit Unions (ACCU) است.

ACCU در ۲۸ آوریل ۱۹۷۱ در منطقه هندوچین تاسیس شد و هم اکنون ۴۶۱۷۶ فدراسیون ملی تعاونی های اعتباری در ۲۳ کشور آسیا و اقیانوسیه عضو این کنفدراسیون هستند که به ۹/۳۴ میلیون نفر در منطقه آسیا پاسیفیک خدمات مالی و اعتباری ارائه می کنند. ACCU با همکاری سازمان های عضو خود عمدتاً خدمات آموزشی و آخرین ابزارهای استاندارد مالی و اجرایی را در جهت ارتقای کیفی تعاونی های اعتباری در کشورهای منطقه یی آسیا به مورد اجرا می گذارد و با تشکیل دوره های آموزشی و گردهمایی های تعاونی موجبات ایجاد ارتباط و تعامل بین تعاونی ها را فراهم می آورد. این کنفدراسیون عضو رسمی و مشاور اتحادیه بین المللی تعاون ICA)) است.

اتحادیه ها/ تعاونی های اعتباری در حال حاضر بالاترین شبکه توزیع اعتبارات خرد در جهان هستند. نظر به اینکه سال ۲۰۰۵ از سوی سازمان ملل متحد به عنوان سال جهانی اعتبارات خرد نامگذاری شده بود، تعاونی های اعتباری رسالت عظیمی را در جهت فقرزدایی از جوامع جهانی برعهده گرفتند. قرار است طبق یک برنامه پیش بینی شده و طی یک طرح جهانی تا سال ۲۰۱۵ از طریق توسعه برنامه های فقرزدایی که از ابتکارات سازمان های رهبری تعاونی های اعتباری جهان است، امکان دسترسی بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت کل جهان به اعتبارات خرد توسط بخش تعاون فراهم شود و از این طریق اهداف توسعه هزاره سوم تحقق یابد.

در زمینه اجرای طرح های اعتبارات خرد، کنفدراسیون آسیایی اتحادیه های اعتباری به یاری اعضای خود با اجرای طرح های ابتکاری اعتبارات خرد بالاترین موفقیت را نسبت به سایر قاره های جهان کسب کرده و با ایجاد امکان دسترسی بیش از پنج میلیون نفر از افراد کم درآمد جوامع آسیایی که درآمد روزانه آنان کمتر از یک دلار است، سهمی موثر در توسعه جوامع آسیایی داشته است.

به نقل از اتحادیه بین المللی تعاون هم اکنون یک میلیارد نفر از مجموع شش میلیارد نفر جمعیت جهان یعنی ۱۵ درصد کل جمعیت جهان عضو تعاونی ها هستند. حال آنکه به استناد آمار منتشره از سوی وزارت تعاون جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۷)، ۳۰ درصد جمعیت ایران یعنی ۲۳ میلیون نفر عضو تعاونی ها هستند و در نتیجه می توان گفت اعضای تعاونی در ایران از حد نرمال جهانی بالاتر است.

در ایران تا تاریخ اول شهریورماه ۱۳۸۷ قریب به ۱۹۰۰ تعاونی اعتباری در حال فعالیت هستند. آمارهای اولیه نشان می دهد افزون بر پنج میلیون نفر از خدمات مالی و اعتباری تعاونی های اعتباری به طور مستقیم برخوردار هستند.

از جمله کشورهای موفق جهان در زمینه تعاونی های اعتباری کشور کانادا است که معادل یک سوم جمعیت آن عضو تعاونی های اعتباری هستند و پنج بانک تعاونی با فعالیت فراگیر در درون این نهضت جای دارند. این موفقیت در سایه قانونمندی قوی و تدوین مقررات دقیق و صحیح کسب شده است. تعاونی های اعتباری کانادا تحت قانون تراست ها و اتحادیه های اعتباری کلیه خدمات مالی و اعتباری نوین را همانند بانک های معتبر کشور به اعضا ارائه کرده و از اعتبار و اعتماد ویژه یی در کشور برخوردارند. از دیگر نمونه های موفق نهضت های تعاونی در جهان می توان از کشورهای ایرلند، استرالیا، ایالات متحده امریکا و کره جنوبی نام برد و در سطح آسیا کشورهای تایلند، هند، مالزی، فیلیپین و چین قابل ذکر هستند. از جمله نهضت های رو به رشد تعاونی های اعتباری در جهان کشورهای حوزه اروپای شرقی، آسیای مرکزی و خاورمیانه است. هم اکنون فدراسیون روسیه حرکت مثبت و رو به رشدی را در جهت هدایت نهضت تعاونی های اعتباری در این کشور آغاز کرده است. در ایران تعاونی اعتباری مولی الموحدین(ع) تنها تعاونی اعتباری عضو اتحادیه بین المللی تعاون است. سه تعاونی ایرانی نیز اعضای وابسته کنفدراسیون آسیایی اتحادیه اعتباری ACCU هستند. عضویت تعاونی اعتباری مولی الموحدین در ژانویه ۲۰۰۸ به تصویب شورای جهانی اتحادیه های اعتباری رسیده است. لیکن به دلیل تحمیل تحریم های اقتصادی از سوی ایالات متحده امریکا و اعمال فشار بر شورای جهانی اتحادیه های اعتباری ابلاغ رسمی آن به تعویق افتاده است که این موضوع مغایر اصول و مفاهیم بین المللی تعاون بوده و موضوع از سوی WOCCU در دست بازبینی است.

منابع

۱ تاریخچه رایف رایزن از انتشارات کنفدراسیون آسیایی اتحادیه های اعتباری

۲ اصول اتحادیه اعتباری و انتشارات شورای جهانی اتحادیه اعتباری

۳ مطالب منتشره در کارگاه های آموزشی ACCU و کنگره شرق اروپا، اتحادیه های اعتباری، مسکو ۲۰۰۷، رومانی ۲۰۰۸

4 س روزنامه اعتماد ( www.etemaad.ir )

 

 

 

 

 

 

مرکز آموزش علمی کاربردی هلال احمر

 

 

 

 

عنوان:

انواع شرکت تعاونی

 

استاد محترم:

جناب آقای قلخانی

 

دانشجو:

حمید شهبازی

91113019270078

رشته حسابداری دولتی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شرکت تعاونی

شرکت تعاونی(Co-operative) مشارکتی است که عده‌ای از افرادی که هم‌صنف یا تناسبی مشابه دارند مثلا همسایه، دوست، خویشاوند یا همشهری هستند برای دستیابی به منافع مشترک گردهم می‌آیند و در حقیقت بهم کمک می‌کنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی درست می‌کنند، سرمایه معینی را درمیان می‌گذارند و دسته‌جمعی مشکل را حل مینمایند. در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدید می‌آورند که بعنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا، با جمع‌آوری پول جزئی که هر عضو می‌پردازد کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می‌فروشد و به ین طریق واسطه‌های غیر ضروری در کسب و تجارت و صاحبان این گونه مشاغل کاذب حذف می‌گردند.

در شرکت تعاونی ممکن است اعضا دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هرعضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. درواقع تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه.

 

تاریخ پیدایش شرکت تعاونی در جهان

اولین شرکت تعاونی در سال 1769در انگلستان بین عده ای پارچه باف تشکیل شده ولی به علت عدم اعتماد شرکاء به زودی از بین رفت. در سال 1844 در شهر لنکشر رشدال انگلستان شرکت تعاونی رشدال بین 28 نفر انگلیسی تأسیس شد. هدف آن تأسیس فروشگاه مواد غذائی و البسه ، تهیه ساختمان برای کمک به اعضاء شرکت تهیه کار جهت اعضاء بی کار و رفع سایر احتیاجات بود. سرمایه این مؤسسه 28 لیره بود که شرکاء هریک در هفته چند پنی می پرداختند تا پس از چند هفته مبلغ 28 لیره سرمایه اصلی تأدیه گردید. ده لیره آن صرف تهیه دکان شد و با بقیه مقداری آرد ، قند ، کره و دو دسته شمع خریداری گردید ، روزهای اول در هرهفته دو روز این دکان مفتوح بود و شرکاء به نوبت مبادرت به فروش اجناس می نمودند.

کم کم به شرکاء این مؤسسه اضافه گردید ودر نتیجه سرمایه هم زیاد شد. تا هفت سال بعد از آن توانستند دکان را تمام روزهای هفته مفتوح نگهدارند. امروزه به نحوی ترقی کرده که سرمایه آن به بیش از هفتصد میلیون لیره و شرکای آن به بیش از یازده میلیون نفر رسیده است.

تمام احتیاجات شرکاء شرکت را از گهواره که هنگام تولد لازم می شود تا مراسم تدفین که در موقع فوت انجام می گیرد برای شرکاء به بهای نازلی تهیه می نماید.

شرکت تعاونی رشدال که مبنای شرکت های تعاونی فعلی است فعلاً مسئول اداره یکی از بزرگترین بانک های انگلستان و موجود یکی از عظیم ترین موسسات بیمه های آن است.

بعد از تأسیس مؤسسه تعاونی رشدال در کشورهای فرانسه ، آلمان ، سوئیس ، هلند ، ایتالیا و سایر کشورهای اروپا شرکت های تعاونی معمول گردید و فعلاً در کلیه ممالک دنیا متداول است.

 

تاریخ پیدایش شرکت تعاونی در ایران

تعاونی های سنتی در ایران

در ایران قدیم علاوه بر اینکه عده ای از مردم متمکن و خیراندیش که برای ایجاد رفاه و آسایش عمومی بیک سلسله اقدامات عمرانی از قبیل ساختن راه، ایجاد پل، کاروانسرا، مساجد، آب انبارها و ابنیه و اماکن نظیر آنها مبادرت می کرده اند مردم عادی نیز در این گونه موارد به نحوی با یکدیگر همکاری کرده اند و اگر سرمایه ای نداشته اند تا وثیقه آن قرار دهند بازوهای خود را بکار می انداختند. بهترین نمونه و طرز همکاری را می توان در میان مردم روستاهای مملکت مشاهده کرد که بصورت یک سنت پسندیده از دوران باستان تاکنون همچنان میان کشاورزان ایرانی متداول بوده و می باشد. (کلباسی ، 1371:35)

طبقه کشاورز در ایران، مانند بسیاری از مردم جوامع روستائی در گوشه و کنار دنیا اغلب مواقع از قبیل کشت، وجین، آبیاری ، برداشت و درو را با کمک یکدیگر انجام می داده اند. این نوع همکاری را زراعت جمعی با حفظ خصوصیات مالکیت و انتفاع فردی از زمین باید نام نهاد که هنوز در میان روستائیان متداول و بمراتب طبیعی تر از فعالیت در قالب شرکتهای تعاونی کشاورزی است.

این تعاونیهای سنتی یکی از انواع برجسته مشارکت در جامعه انسانی و از جمله در جامعه ایران است که بنامهای مختلف در مناطق مختلف کشور وجود دارد. از انواع تعاونیهای سنتی بنه یا حراثه ، واره ... را می توان نام برد.

در طول سالهای اخیر باوقوع دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی در ساختار جامعه روستایی بویژه ورود انواع ماشین های کشاورزی و ترویج استفاده از چاه عمیق و نیمه عمیق و استفاده از موتور پمپ ضمن کاهش کار گروهی سنتی و یا تغییرشکل آن باعث ایجاد انواع جدیدی از همیاری و مشارکت در زمینه خرید و نگهداری وسایل موتوری و مبادله آنها گردیده است.

 

تعاونیهای رسمی در ایران قبل از انقلاب

در اقتصادی کشورهای سرمایه داری و سوسیالیستی، تعاونیهای رسمی دارای پیشینه دراز است و از نخستین سالهای سده نوزدهم آغاز شده است. حال آنکه در کشور ما این پدیده پیشینه طولانی نداشته و علیرغم اینکه در نوع سنتی آن از دیرباز دارای سوابق بوده است از پیدایش نوع رسمی آن بیش از چند دهه نمی گذرد. آغاز تعاون رسمی در ایران را می توان از حیث عنوان موادی در قانون تجارت سال 1303 شمسی دانست. موادی از این قانون به بحث در مورد تعاونیهای تولید و مصرف پرداخته است. اما از لحاظ تشکیل و ثبت و فعالیت رسمی می توان سال 1314 را آغاز فعالیت تعاونیها در ایران دانست. زیرا در این سال توسط دولت اقدام به