مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

سرگذشت ایوب پيامبر (ع)

ایوب(ع) یكى از پیامبرانى است كه قرآن نبوت و پیامبرى آنها را بیان كرده است. خداى متعال خطاب به پیامبر خود حضرت محمد(ص) مى‏فرماید:

همان گونه كه به نوح و پبامبران بعد از او وحى كردیم، به تو نیز وحى نمودیم و به ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب و أسباط و عیسى و ایوب نیز وحى كردیم.

ایوب(ع) بسیار با تقوا و به مستمندان مهربان بود و از بیوه زنان و یتیمان دستگیرى مى‏كرد و فردى میهمان‏نواز بود. آن حضرت قوم خود را به پرستش خداى یكتا دعوت مى‏نمود. مورخان مى‏نویسند، حضرت ایوب(ع) صاحب اموال و دارایى فراوانى بود، وى انواع چهار پایان و بردگان و گوسفندان و زمین‏هاى وسیعى را در سرزمین <بثینه» از منطقه حوران... در اختیار داشت و از نعمت فرزندان و اولاد فراوان برخوردار بود. همه اینها از او گرفته شد و به انواع بیمارى‏ها مبتلا گشت و جز قلب و زبانش كه به وسیله آنها ذكر خداى عزوجل مى‏گفت، عضو سالم دیگرى برایش باقى نمانده بود. وى در همه این مشكلات شكیبا و سپاسگزار بود و در شب و روز و صبح و عصر، ذكر و تسبیح خدا را بر زبان داشت. بیمارى آن حضرت آن قدر به طول انجامید كه كسى با او نشست و برخاست نمى‏كرد و همنشین، از نزدیك شدن به او بیمناك بود. وى را ازشهر خارج كردند و در خرابه‏اى بیرون شهر افكندند. مردم با او قطع رابطه كردند و هیچ كس، جز همسرش كه رعایت حقّ او نمود و محبت‏ها و نیكى و احسان وى را نسبت به خود مى‏دانست، كسى با او اظهار مهربانى و محبت نمى‏كرد.

همسرش نزد او رفت و آمد مى‏كرد و بامدادان او را نظافت كرده و كارهاى او را انجام مى‏داد، به نحوى كه خود روبه ضعف رفت و مال و دارایى‏اش اندك شد، به‏گونه‏اى كه براى مردم كار مى‏كرد و از مزد آن براى شوهرش طعام تهیه مى‏كرد و سنگینى این بار را تحمل مى‏كرد.... او پس از آن همه خوشبختى و وجود مال و دارایى، در مورد از دست دادن مال و دارایى و فرزند و گرفتارى‏هایى كه براى شوهرش به وجود آمد و تنگدستى و فقر و خدمتكارى براى مردم...همراه با شوهرش ایوب صبر و شكیبایى پیشه كرد.

همه این دشوارى‏ها صبر و سپاس و حمد و ثناى ایوب(ع) را فزونى بخشید، تا آنجا كه آن حضرت در صبر و شكیبایى و ناگوارى‏ها و مصیبت‏ها ضرب‏المثل شد.

دانشمندان در مدت گرفتارى حضرت ایوب اختلاف كرده‏اند: گفته شده كه سه‏سال بوده، و قولى نیز هفت سال و چند ماه مى‏داند و برخى آن را هیجده سال نقل كرده‏اند. منقول است كه همسرش به وى گفت: اى ایوب، اگر از خداى خود بخواهى، گرفتارى تو را رفع خواهدكرد. در پاسخ گفت: هفتاد سال سالم زندگى كردم، اگر هفتاد سال هم براى خدا صبركنم كم است.

گفته‏اند: هر گاه مصیبتى بر حضرت ایوب(ع) وارد مى‏شد مى‏گفت: <اللّهم أَنْتَ أَخَذْتَ وَ أَنْتَ أَعطَیْتَ».

تاریخ نگاران در باره حضرت ایوب داستان‏هاى فراوانى نقل كرده‏اند كه اصل آنها را از سِفر ایّوب و از تفسیرى، به نام <هجاده» كه یهودیان بر تورات داشته‏اند گرفته‏اند، و چون در آن دخل و تصرف شده از دیدگاه دانشمندان بزرگ و مورد اعتماد اسلام قابل قبول نیست.

برخى از مفسران، مانند استاد احمد مصطفى مراغى، در مورد نوع بیمارى حضرت ایوب(ع) كه بدان مبتلا گردید، انتقاد كرده و درتفسیر خود مى‏گوید: <این‏كه گفته‏اند بیمارى ایوب(ع) به اندازه‏اى بود كه مردم از او نفرت داشتند و او را از خانه‏اش بیرون برده و خارج شهر در خرابه‏اى جاى دادند و جز همسرش، كه نزد او رفت و آمد مى‏كرد و برایش آب و غذا مى‏برد، كسى با آن حضرت ارتباط نداشت، همه این مطالب از اسرائیلیات است و باید همه آنها را كذب و دروغ دانست؛ زیرا سند صحیحى كه این گفته‏ها را تأیید كند، در دسترس نیست، وانگهى از جمله شرطهاى پیامبرى و نبوت این است كه نباید در وجود پیامبر، بیمارى‏هایى باشد كه مردم را از او متنفّر سازد؛ زیرا اگر پیامبر این گونه باشد، نمى‏تواند با مردم تماس حاصل كرده و احكام و دستورات الهى را بدانان ابلاغ كند».

ایّوب(ع) در قرآن

قرآن، آشكارا بیان مى‏كند كه ایوب(ع) به بیمارى مبتلا شد و پروردگار خویش را خواند و خداوند دعاى او را مستجاب گرداند و بیمارى او را برطرف ساخت و اهل او را بدو باز گرداند:

آن‏گاه كه ایوب خداى خویش را خواند و عرضه داشت: خدایا، من بیمار گشتم و تو مهربان‏ترین مهربانانى. دعایش را مستجاب كردیم و بیمارى او را بر طرف نمودیم و با لطف خود اهل و فرزندانش را دو چندان دادیم تا یادآورى باشد براى عبادت پیشگان.

و یاد آر بنده ما ایوب را آن‏گاه كه پروردگارش را خواند و عرضه داشت: پروردگارا؛ شیطان به من رنج و عذابى سخت رسانیده است. پاى بر زمین بزن و در آن آب سرد خود را شستشو كن و از آن بیاشام و با رحمت و لطف خویش اهل و فرزندانش را دو چندان نمودیم تا براى خردمندان یادآورى باشد و دسته‏اى از چوب‏هاى باریك را به دست گیر و به وسیله آن او (زنت) را بزن، تا عهد و سوگندت را نشكنى. ما ایوب را بنده‏اى شكیبا یافتیم. او بنده‏اى نیكو بوده و پیوسته به درگاه خدا تضرع و زارى مى‏كرد.

مقصود از مسّ شیطان به سختى و گرفتارى، امورى است كه شیطان در حال بیمارى آن حضرت در وى ایجاد وسوسه مى‏كرد تا گرفتارى را بزرگ جلوه دهد و او را از رحمت خداى خویش مأیوس سازد و از بیمارى كه به او رسیده اظهار ناراحتى كند، ولى ایوب براى رفع گرفتارى خود به خدا پناه برد و از وى خواست تا بدو توفیق دهد شیطان را دور ساخته و با صبرى پسندیده او را ردّ كند.

خداى متعال نحوه شفایافتن ایوب(ع) را این گونه بیان مى‏كند: <ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هذا مُغْتَسَلٌ بارِدٌ وَشَرابٌ» اى ایوب، با پاى خود به زمین بكوب و آن حضرت نیز براى امتثال امر او چنین كرد و به دستور خداوند چشمه‏اى از آب سرد جوشید، و سپس به او فرمان داد تا خود را در آن چشمه شستشو دهد و از آن بنوشد، و بدین ترتیب خداوند درد و بیمارى ظاهرى و باطنى آن حضرت را از بین برد.

مراغى در تفسیر خود مى‏گوید: <این اشاره به نوع بیمارى است كه ایوب(ع) بدان مبتلا بوده است و آن بیمارى پوستى غیر مُسرى مانند (اكزما) و خارش بدن و امثال آن بوده كه جسم آدمى را به شدت رنج مى‏دهد، ولى بیمارى كشنده‏اى نیست... چنان‏كه اشاره دارد آن آب از آب‏هاى معدنى بوده كه براى این نوع بیمارى‏ها سودمند است، چه این‏كه این قبیل آب‏ها، همان گونه كه فایده ظاهرى دارد، نوشیدن آن نیز سودمند است، به نحوى كه ملاحظه مى‏كنیم در اروپا و مصر و دیگر كشورها، چشمه‏هایى از این قبیل وجود دارد كه در آنها حمام‏هایى احداث شده و در هواى سرد، به عنوان مكان‏هاى بهداشتى تلقى و براى بیمارى‏هاى پوستى و داخلى از آنها استفاده مى‏شود.

سوگند شكنى

ایوب(ع) هنگام بیمارى خود، وقتى همسرش در انجام كارى تأخیر كرده بود، سوگند خورد اگر بهبودى یابد، صد تازیانه بر او بزند، ولى از آنجا كه آن زن خدمات ارزنده‏اى به آن حضرت انجام داده بود، خداوند به آسان‏ترین وجهى به ایوب دستور اجراى سوگند داد؛ به این ترتیب كه دسته‏اى كوچك از گیاه و یا ریحان و یا چیز دیگرى تهیه نموده و آن را یك بار بر او بزند و این خود، به منزله‏صد ضربه تازیانه تلقى شود و به این نحو، ایوب(ع) كفاره سوگند خود را ادا كرد. این كار یك نوع گشایش و راه خروج از عهد و پیمان است كه خداوند آن را براى تقواپیشگان و فرمانبرداران خود ارائه مى‏دهد، به ویژه در حقّ همسرِ شكیبا و راستگو و نیك‏سرشت حضرت ایوب(ع). و با این فرموده خویش به این مطلب اشاره كرده است: <وَخُذ بِیَدِكَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَلا تَحْنَثْ».