مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

تئوری آشوب در پرستاری:

 

نظريه آشوب داراي ويژگيهاي منحصر به فردي است كه بازتاب بسيار مهمي نيز درمديريت ايجاد كرده است به طوري كه اين ويژگيها ضررهاي جدي برپيكره پارادايم سنتي مديريت وارد آورده و مي روند تا اساس پارادايم تازه اي را درمديريت و ساير علوم مرتبط شكل دهند.

اين ويژگيها عبارتند از :

اثر پروانه‌اي Butterfly Effect

سازگاري پويا Dynamic Adaptation

جاذبه هاي غريب Strange Attractors

خود مانايي Self – similarity

تصميم گيري در شرايط آشوب:

در متون مديريت، مدلهاي مختلفي براي تصميم گيري طراحي شده است كه تصميم گيري در شرايط مشخص ومعين و محيط هاي باثبات را مد نظر داشته اند.

در نظريه آشوب، بي نظمي برهمه عرصه هاي علمي سايه افكنده است كه مدلهاي تصميم گيري در اين نظريه نيز از اين قاعده مستثني نيستند.

در نگرش سنتي مديريت ، تصميم گيري فرآيندي است قابل پيش بيني و عدم موفقيت در تصميم گيري يا ناشي از فقدان اطلاعات و يا ناشي از محدوديت فنون پيش بيني و تلاش است.

درصورتي كه نظريه آشفتگي وآشوب ، تصميم گيري را غير قابل پيش بيني و تلاش براي پيش بيني آينده را كار بيهوده فرض مي كند.

يا حداقل پيش بيني قطعي و يقيني آن دشوار وسخت است

از نظر تئوري آشوب، اطلاعات صحيح وكامل دست يافتني نيستند و رويدادها كراراّ ناپيوسته اند و با آنچه درگذشته اتفاق افتاده رابطه اي ندارند

خاصيت پروانه اي و تاثير آن درمديريت:

اثر پروانه اي، توجيهي عقلائي و كامل از رفتارها و تصميم هاي مديران كار آفرين و خلاق و موفق به دست مي دهد كه با يك حركت مناسب و كم انرژي توانسته اند موجبات تحول و دگرگوني هاي عظيم و توفيق هاي شگرفي را براي سازمان فراهم آورند.

يك انديشه خلاق همچون بال زدن يك پروانه مي تواند در مسيری آن چنان كار ساز و انرژي آفرين باشد كه طوفان و تحول بر پا كند و از يك اندك بسيار بسازد

 

خاصيت سازگاري پويا و تاثير آن در مديريت:

سازگاري با محيط هاي آشوبناك نياز به سازمان هاي منعطف و تخصص هاي انعطاف پذير دارد و اين اصل اساسي در تقدير سازمان هاي امروزي است.

در سازماندهي سازمان هاي امروز در محيط آشوبناك و با نگرش تئوري بي نظمي، بايد ارتباط اجزاء با هم بگونه اي باشد كه اولا هر جزئي بتواند ضمن انجام وظايف خود بطور مستقل با اجزاي ديگر ارتباطي هم افزا و پوينده داشته باشد.

خاصيت سازگاري:

هر جزء بايد از جهت آرمانها و رسالتها داراي يك نگرش مشابه با ساير اجزاء باشد اما از جهت رفتار عملياتي اين اجزا در مجموعه هاي متشكل به هدف هاي متفاوتي جامه عمل مي پوشانند و با يكديگر متفاوت مي شوند

خاصيت خودمانايي و تاثير آن در مديريت:

كل در همه اجزاء منعكس مي باشد

خاصيت خودمانايي:

در رفتارهاي اعضاي سازمان نيز مي تواند نوعي وحدت ايجاد كند همه افراد به يك سو و يك جهت و هدف واحد نظر دارند.

آنچه در مديريت كلاسيك وحدت جهت ناميده مي شد در خاصيت خودمانايي نيز جلوه مي كند.

خاصيت جاذبه هاي غريب و تاثير آن در مديريت:

جاذبه هاي غريب، يافتن نظم در بي نظمي را به مديران ياد آور مي شود.

تغييرات شديد، رفتارهاي نامنظم، دگرگوني هاي غير قابل پيش بيني، حركاتهاي بحراني،همه و همه سرانجام به الگويي ختم مي شوند كه يافتن آن هنر مديريت است، تا بدان وسيله نوعي پيش بيني پذيري ميسر گردد.

رهنمودهايي براي مديريت در شرايط آشوب يا آشفتگي

باز انديشي در مفاهيم سنتي مديريت:

ساختارهاي سلسله مراتبي در نظامهايي كه دائما در معرض تغييرات و بي نظمي هستند چه جايگاهي مي تواند داشته باشد؟

هنر تغيير:

سيستم هاي پيچيده و آشوب دائما بين جاذبه هاي مختلف اسير هستند. اين وضعيت تا آنجا ادامه مي يابد كه يكي از جاذبه هاي جديد بتواند بر جاذبه هاي مسلط غالب شود .

پس از آن مجدداّ سيستم به سوي نقاط بحراني حركت مي كند و باز درگيري شروع مي شود و در اين مسير فرايند تكامل پيموده مي شود.

تغيیرات كوچك واثرات بزرگ:

اين ويژگي كه به اثر پروانه اي معروف است براي مديران حامل اين پيام است كه :

براي انجام تغييرات بزرگ نياز به دستگاههاي عريض وطويل نيست بلكه بايد نقاط حساس وتعيين كننده را پيدا كرد و آنگاه با اعمال تغيیري كوچك سازمان را به سوي تغييرات بزرگ هدايت نمود.

نقش مديران:

در سيستمهاي پيچيده امكان طرح ريزي وپيش بيني دقيق عمليات سيستم وجود ندارد .

شكل ها و وضعيت ها خود ظهور مي كنند و نمي توان آنها راتحميل كرد،

مديران تنها قادرند كه زمينه هاي بروز " جاذبه مطلوب " را فراهم نمايند يا اينكه پارامترهايي كه بر روند تكاملي سيستم موثر هستند را تغيير دهند .

مديران بايد با اصول و مفاهيمي همچون خود سازماندهي، سازمانهاي يادگيرنده، گروههاي خودگردان، تواناسازي، سازمانهاي هوشمند واستعاره هايي همچون ارگانيسم زنده، مغز و هولوگرام كه با اين پارادايم وارد ادبيات مديريت مي شوند آشنا شوند.

 

 

یادگیری هنر جورسازی:

امروزه مديران با نظامهاي پيچيده كه داراي وجوه متعدد، متفاوت، درگير و پويا است روبرو هستند.

بنابراين براي طراحي وهدايت سازمان در اقيانوس امواج تغييرات، تنها از يك ساختار، يك سبك و يك نگرش و يك راهبرد كاري ساخته نيست .

به همين جهت آنها بايد دايما درحال جورسازي ريخت سازمان به شكل مقتضي و مناسب باشند.

شكل سازمان داراي ماهيت تكاملي است و دائما از جاذبه اي به جاذبه ديگر تغيير مي كند و

مديران در اين مسير با چالش جورسازي اجزاي سازماني روبرو هستند.

قطعات سازماني بايد چنان درهم آميخته شوند كه جاذبه مسلط نمايانگر هويت و نظامي موزون ، كارا، بديع و زاینده باشد و اين يكي از چالشهاي امروزي است كه مديران با آن روبرو هستند.

کاربرد تئوری آشوب در پرستاری nursing knowledge

تئوری آشوب از یک سیستم طبیعی تکامل یافته است.

دانش پرستاری ترکیبی از سیستم های مختلف است شامل سیستم فیزیولوژی، سیستم مراقبت های بهداشتی سیستم انسانی.

تعدادی از این سیستم ها ذات طبیعی دارند به دلیل ارتباط تئوری آشوب با سیتم های طبیعی بنابراین کاربرد زیادی در پرستاری دارد.

تئوری آشوب بطور بالقوه به محققین در پرستاری کمک می کند که طرح های کمی برای آنالیز داده ها را در موقعیت هایی که عملکرد غیر خطی دارند استفاده نمایند

Nursing Informatics

ناحیه دیگر استفاده فناوری اطلاعات در پرستاری می باشد.

با استفاده از توانایی کامپیوتر که قادر است سیستم پیچیده آشوب را با مدل های کمی آسان و قابل استفاده نماید هر چند که تئوری آشو ب غیر خطی است و سیستم فناوری کامپیوتر خطی می باشد.

در آینده کامپیوتر ها ممکن است قادر به کار برد این سری از داده ها در عمل باشند.

Nursing theory

دانش پرستاری بخصوص تئوری های پرستاری ممکن است در آینده برای توسعه بیشتر از تئوری آشوب سود برد .

تئوری آشوب شامل تعدادی انگاشته های می باشد که رفتارهای سیستم های آشوب را که در طبیعت رخ می دهد را توضیح می دهد .

تئوریسین های پرستاری مارتا راجرز 1990 تئوری وحدت انسانی را توسعه داد.

تئوری او شامل تعدادی از مفاهیم کلیدی که او تعریف کرده است و تعریف هایی که او استفاده کرده همان اصطلاح تئوری آشوب را دارد.

برای مثال: چند بعدی، غیر خطی، انسان بعنوان یک موجود کل، غیر قابل تقلیل، فردیت

Nursing management

ناحیه دیگر کاربرد در مدیریت پرستاری می باشد.

پرستارانی که تخصیص منابع را موقعیت های اورژانسی و بحرانی به عهده دارند و مورد دیگر کاربرد تئوری آشوب در پرستاری برای کارهایی که در یک سیستم پیچیده و غیر خطی صورت می گیرد.

برای مثال مثلا تصادفات، اورژانس ها و مراقبت های ویژه و یا محیط هایی که اتفاقات تصادفی رخ می دهد.

چه کسی باید تئوری آشوب را بداند

مدیران پرستاری سیاستگذاران، باید از تئوری آشوب آگاه باشند

و همچنین پرستارانی که تخصص کامپیوتر دارند.

بخش های بالین که می تواند تئوری آشوب کار برد داشته باشد شامل بخش های مراقبت ویژه، تصادفات و بخش های اورژانس، محققین پرستاری و معلمان پرستاری که ممکن است مستقیما تئوری اشوب را در کار خود بکار نگیرند اما مسئولیت حرفه ای آنها می طلبد که شق های دیگر از مدلهای تفکری آشنایی داشته باشند.

تمامی پرستاران، پرستارانی که از داده های تحقیق استفاده می کنند باید از تئوری آشوب آگاه باشند.

همچنین ممکن است در آینده کاربرد های دیگری یافت شود که باعث شود پرستاران تئوری آشوب را بکار گیرند

نگاهی به تئوری های معاصر در مدیریت با تاکید بر کاربرد تئوری آشوب در پرستاری
دکتر اکرم ثناگو، دکتر لیلا جویباری
دانشگاه علوم پزشکی گرگان
a_sanagu@yahoo.com