مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

تأثیر دارو بر بدن

فارماکوداینامیک مطالعه تاثیرات فیزیولوژیک داروها بر بدن و سایر ریز جاندارها(مایکرو ارگانیسم)ها یا انگل‌ها است. علاوه بر این، ساز و کار اثر داروها و تاثیر غلظت دارو بر اثر دارو از مباحث مورد بحث در مبحث فارماکوداینامیک است. فارماکوداینامیک به طور خلاصه اثر دارو بر بدن است در حالی که فارماکوکینتیک، تاثیر بدن بر دارو را بررسی می کند.

تاثیرات بر روی بدن

اغلب داروها یا از یک فرآیند فیزیولوژیک/زیستی-شیمیایی تقلید می کنند یا از آن جلوگیری می کنند و در حیوانات از فرآیندهای پاتولوژیک جلوگیری می کنند یا این که فرآیندهای حیاتی در انگل‌های خارجی و داخلی یا ریز جاندارها را مانع می شوند.

فارماکوداینامیک پنچ نوع عمل را در مورد داروها بررسی می کند:

¨ پایین آورنده(Depressing)

¨ محرک(Stimulating)

¨ سمی بودن بر سلول ها

¨ بر انگیختن

¨ جای گذاری مواد

فعالیت دلخواه

فعالیت دلخواه داروها به این صورت فهرست می شود

¨ شکستن غشای سلولی

¨ واکنش شیمیایی

¨ بر همکنش با آنزیم‌های پروتئینی

¨ بر همکنش باپروتئین‌های ساختاری

¨ بر همکنش باپروتئین‌های حامل

¨ بر همکنش با کانال‌های یونی

¨ پیوند لیگاندی با گیرنده ها(هورمونی، انتقال دهنده عصبی)

فعالیت غیر دلخواه

¨ افزایش احتمال جهش

¨ انبوه اثراتی که منجر به مرگ می شود

¨ بر همکنش(افزودنی، افزاینده یا متابولیک)

¨ اثر مخرب فیزیولوژیک یا وضعیت غیر عادی مزمن

پنجرهٔ درمانی

پنجرهٔ درمانی (Therapeutic Window)، بازهٔ مقدار دارویی است که بین مقداری که اثر مطلوب را می دهد و مقداری که اثر عکس(نامطلوب) می دهد، می باشد. برای مثال، دارو هایی با پنجرهٔ درمانی کوچک، باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند، در واقع احتیاط بدین معناست که غلظت دارو در خون به طور مرتب اندازه گیری شود، زیرا این نوع داروها به آسانی اثر خود را از دست می دهند یا اثر عکس(adverse effect) می دهند.

اثر دارو بر میزان مصرف غذای انسان

برخی از داروها پس از جذب می‌توانند روی مرکز اشتها در دستگاه اعصاب مرکزی اثر تحریک کننده یا بازدارنده داشته باشند. گاهی از اینگونه اثرات برای درمان استفاده می‌شود و گاهی هم این اثرات به عنوان عارضه جانبی تلقی می‌شوند. بعضی از داروها می‌توانند روی مرکز تهوع و استفراغ اثر بگذارند یا این که احساس مزه غیر طبیعی ایجاد کنند. تمام این موارد بر میزان مصرف غذا تاثیر می‌گذارند.

اثر دارو بر میزان جذب مواد غذایی

این اثر از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا در صورتی که میزان غذای بیمار تغییر کند، خود او متوجه مطلب می‌شود و درصدد رفع آن بر‌می‌آید، اما وقتی شخص به میزان کافی غذا بخورد ولی این غذا از دستگاه گوارش او جذب نشود تا ظهور علائم کمبود آن ماده مغذی، متوجه مطلب نخواهد شد. گاهی دارو در روده‌ها با مواد مغذی ترکیب می‌شود و یا شرایطی را به وجود می‌آورد که ضمن آن مواد مغذی به محصولاتی غیر قابل جذب تبدیل می‌شوند. برای مثال داروهای ضد اسید با کم کردن حالت اسیدی معده منجر به رسوب مس موجود در غذا و کاهش جذب آن می‌شوند. همچنین ممکن است دارو ، تولید و ترشح صفرا را تحت تاثیر قرار دهد که این مساله به طور غیر مستقیم باعث مختل شدن گوارش و جذب مواد مغذی می‌شود.

اثر دارو بر میزان دفع مواد غذایی

گاهی اوقات داروها با تغییر فعالیت دستگاه گوارش یا با تغییر بازجذب کلیوی املاح، باعث افزایش دفع مواد مورد نیاز بدن می‌شوند. مثلا مصرف بیش از حد داروهای مسهل با ایجاد اسهال منجر به افزایش دفع مواد می‌شود و یا داروهای مدر (افزاینده ادرار) می‌توانند باز جذب کلیوی سدیم را کاهش دهند و دفع سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و روی را بیفزایند.