مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

تمدن اینکا

رهبر قوم اینکا اطراف دره ی " کوزکو " در ارتفاعات آند را بعد از جنگ و گریز با قوم دیگری که قبلاً در این منطقه ساکن شده بود ، تصرف نمود و کشور کوچکی تشکیل داد . این قوم بعد از جنگهایی که کرد ، توانست بر منطقه حاکم شود . رهبر این قوم نام "پاچاکوتی" را برای خود گزید ، نام به معنای " کسی که جهان را ا ز نو می سازد " پاچاکوتی به راستی هم جهان اینکا را بازسازی کرد . وی شعائر مذهبی را به گونه ای سازماندهی کردکه کانون اش پرستش خورشید باشد و خود را نیز نماینده ی خورشید در زمین قلمداد نمود . اندیشه ی پرستش نیاکان را تشویق کرد که شامل پرستش فرمانروایان گذشته اینکا نیز میشد . وی شهر کوزکو را به شکل یک شیر کوهی بازسازی کرده به تسخیر سرزمینهای دیگر ادامه داد. جانشینهای وی امپراطوری را به گسترده ترین اندازه آن توسعه دادند ، به گونه ای که از ناحیه ای که امروز اکوادور نامیده میشود ، رو به جنوب تا آرژانتین ، بولیوی و شیلی را در برگرفت . امپراطوری اینکا کم تراز یکصد سال پیش از ورود فرمانده ی اسپانیایی بنیانگذاری شده بود . نخبگان اینکا با استفاده از تجربیات سازماندهی گروههای نخستینی که طی هزاران سال در سر زمینشان زیست

ه بودند ، موفق به ساختن چنین امپراطوری شده بودند . نبوغ قوم اینکا در آن بود که دانش و سنت های ساکنان قبلی منطقه آند را با نیروی سازماندهی و مدیریت ممتاز خود ترکیب کرد .

 

اینکاها

امپراتوری اینکا در قرون پانزدهم و شانزدهم توسعه پیدا کرد. این امپراتوری بوسیله فرمانروای اینکا که خود را خدایگان می پنداشت، اداره می شد. پایتخت آن، شهر کوزکو ، در ارتفاعات آند بود. شبکه ای از راههای عالی ، تمام بخشهای امپراتوری را به هم وصل می کرد و امکان اداره بیش از ده میلیون جمعیت و غلبه بر تقریبا همه قبایل همسایه را برای اینکاها، فراهم می کرد. وقتی اسپانیایی ها در سال 1532 م از راه رسیدند، امپراتوری اینکاها در اوج خود بود. فاتحان اسپانیایی به طمع طلا و نقره اینکاها، این تمدن را در عرض چند ماه نابود کردند.

 

امپراتوری اینکا

این امپراتوری در زمان اوج خود، سرزمینهایی ما بین اکوادور و شیلی کنونی را در بر می گرفت.

 

سیستم راههای سلطنتی

بخشهای مختلف از طریق 25000 کیلومتر (15500 مایل) جاده و پل به یکدیگر وصل می شد. مردم پای پیاده سفر می کردند. اسب با وسیله نقلیه چرخ دار وجود نداشت. منزلگاهها به اندازه یک روز پیاده روی با همدیگر فاصله داشتند. اینکاها از قاصدهایی به نام «چاسکویی» استفاده می کردند. آنها آنقدر سریع بودند که حتی هنگامی که حاکم در پایتخت، شهر کوزکو، در فاصله 400 کیلومتری (250 مایلی) از دریا زندگی می کرد، ماهی تازه برای او می آوردند.

امپراتوری اینکا بیش از ده میلیون جمعیت داشت. این امپراتوری در زمان اوج خود، مناطقی از کشور پرو، جنوب بولیوی، اکوادور، شمال شیلی و جنوب آرژانتین را شامل می شد. رهبران اینکاها بدون خط و کتابت یا وسایل نقلیه چرخدار بر این منطقه وسیع حکومت می کردند.

 

کشاورزی

کشاورزی پایه و اساس زندگی اینکاها را تشکیل می داد. سال کشاورزی در ماه اوت، هنگامی که فرمانروای اینکا اولین شیار را در زمین بوسیله دیلمی نوک تیز از جنس طلا ایجاد می کرد، آغاز می شد. تمام زمینهای قابل استفاده به زیر کشت می رفت. آبراه های طولانی، زمینهای کویری ساحل را آبیاری می کردند، در حالیکه در دامنه شیب دار کوهها، شیارهایی به شکل پلکان ایجاد می شد تا آب پر ارزش را نگه دارد. کشاورزان اینکا برای تغذیه سپاهیان، کاهنان و همچنین خودشان به کشت غلات می پرداختند. آنها گوشت مورد نیاز خود را از راه پرورش خوکچه هندی تامین می کردند. چوب کمیاب بود و سوخت منازل آنها از فضولات لاما (شتر بی کوهان آمریکای جنوبی) تامین می شد.

 

مالیات میتا

هر کشاورز اینکایی مجبور بود زمین خود را ترک کند و به مدت پنج سال برای دولت کار کند. این کار اجباری به نام میتامعروف بود. او مجبور بود به عنوان معدنچی، کارگر راهسازی که او از خانه اش دور بود، همسر او روی مزرعه خانوادگی کار می کرد. ایالات مختلف امپراتوری اینکا، انواع کارگران مختلف دولتی را تامین می کردند. هر کس به شکلی کمک می کرد. بیکاری و فرد بیکار وجود نداشت.

 

کورکواکاها

هر ناحیه بوسیله یک کوراکا، مسئول دولتی، اداره می شد. او مراقب بود تا همه خانواده ها مالیات غله و میتا (کار مجانی) را پرداخت نمایند. او راههای محلی و پلها را مورد بازرسی قرار می داد. او حتی ازدواجها را ترتیب می داد. کوراکاها خانه های زنان خانه دار اینکا را بازرسی می کردند و مراقب بودند تا آنها خانه هایشان را تمیز و مرتب نگه دارند.

 

شیوه لباس پوشیدن

زنان اینکا، پشم لاما (شتر بی کوهان آمریکای جنوبی) و آلپاکا (نوعی شتر بی کوهان آمریکایی) را می ریسیدند و از آن لباس می بافتند. آنها لنگ، پیراهنهای گشاد و بلندی که تا روی زانو می رسید، و رداهای گرم می دوختند. در دره های ساحلی، جایی که پنبه کاشته می شد، مردم لباسهای نازکتری می پوشیدند.

 

کویپو

اینکاها زبان نوشتاری یا شمارش و عدد نداشتند. به جای آن از کویپو استفاده می کردند. کویپو ، یک رشته (طناب) بود که رشته های رنگی مختلفی با ضخامتهای متفاوتی از آن آویزان بود. این رشته های آویزان برای نشان دادن مقادیر مختلف چیزها به آن وصل می شدند. بایگانی های ضبط شده روی کویپو، در یک دفتر مخصوص در شهر کوزکو (پایتخت) نگهداری می شدند. دولت معمولا اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت جمعیت هر منطقه، میزان برداشت محصول و مقدار دقیق پشم، اسلحه و فلزهای قیمتی موجود در انبارها در اختیار داشتند . سیستم کویپو نشان داد که هیچ کس در پرو دچار گرسنگی نشده بود. هنگامی که محصولات کشاورزی در منطقه ای دچار نقصان می شد، تولیدات اضافی مناطق دیگر در بین مردم آن منطقه تقسیم می گردید.

 

ارد اینکا

فرمانروای اینکا بر امپراتوری وسیعی حکومت می کرد. مردم معتقد بودندکه او از فرزندان خدای خورشید است. امپراتور اینکا یک نوار طلایی کوچک که انتهای آن قرمز بود، به سر خود می بست. لباسهای او را کاهنه هایی که تحت آموزشهای خاصی قرار گرفته بودند، می دوختند. تمام طلا و نقره اینکاها جزو گنجینه شخصی امپراتور محسوب می شد. او در ظروف طلا و نقره غذا می خورد و بر تخت طلایی می نشست. هر چند که امپراتور اینکا از همسران متعدد خود بچه هایی داشت، همیشه یکی از خواهرانش به عنوان ملکه برگزیده می شد، چرا که تنها او از نظر مقام با امپراتور اینکا در رده مساوی قرار داشت. هنگامی که یک امپراتور اینکا از دنیا می رفت، ثروت او برای تزئین قبر و آرامگاه او صرف می شد. این به آن معنی بود که جانشینان او می بایست ثروت جدیدی برای خود دست و پا می کردند. شاید این مسئله بتواند دلیل حرص بیش از حد اینکاها را برای گسترش امپراتوری خود، بیان کند. همچنین ممکن است روشنگر این نکته باشد که چرا اینکاها آنقدر مراقب مناطق تحت سلطه خود بودند.

 

سازماندهی ممتاز اینکاها

برنامه ریزی یکی از امتیازات قوم اینکا بود . قلمرو آنها سارسر به چعار بخش تقسیم شده بود . این چهار بخش هر یک سازمانی مستقل بودند که رهبری هر یک از آنها با یک نجیب زاده اینکا بود ، چند رئیس زیر دست دو کار میکردند و چندین رهبر محلی زیر دست آن روسا

ویژگی های مهم:

1- انبارهای ذخیره

2- شبکه ی راهها

3- حداکثر ثروت ، بهترین تکنولوژی

4- معبد خورشید ، مرکز آیینی

5- نظارت بر روسا ، نظارت بد مردم

 

انبارهای ذخیره

1- مقادیر بسیار زیادی کالا در سراسر امپراطوری درانبار ها ذخیره می شد.از جمله ذخیره سازی سیب زمینی خشک شده – یخ زده . سبزیجات و نیز گوشت خشک شده در انبارهایی در ارتفاعات که درجه حرارت همیشه پایین بود ، نگهداری می شدند .همچنین پوشاک ،انواع پر ، ظروف سفالی واسلحه.

2- از کالاهای انبار شده با ارتشیان و کارگرانی که در طرح های ساختمانی کار میکردند ، غذا و پوشاک میدادند . کالاها به عنوان کمک نیز درمواقع بروز مصائب طبیعی از نقطه ی دیگر امپراطوری ارسال می شدند . کالاها درعین حال نیازهای افرادی مانند مستمندان ، سالخوردگان ، کاهنان و نجبا را تأمین میکرد .

 

شبکه ی راهها

1- اخبار و اطلاعات و نیز کالاها از طریق شبکه ی گسترده ی راه و جاده ، به هرگوشه کشور منتقل می شد. این راهها سنگفرش شده بودند و دیوارهایی نیز از سنگ داشتند . همچنین پلهای ریسمانی بسیار طویل امکان عبور از روی دره ها را فراهم میکردند . در طول راههای جدید سازمان یافته ی اینکا منزگاههای برای پیکها و ردو بدل کردن پیغامها اسخته بودند تا ارتباطات کامل تر شود

 

حداکثر ثروت ، بهترین تکنولوژی

1-اینکا ها برای آنکه حداکثر ثروت را به دست آوردند ، بهترین تکنیکهایی را که در ناحیه آند به تکامل رسیده بود به کار گرفتند و کارگان و مواد خام را به گسترده ترین حالت سازمان دادند . همه ی فعالیتهای مربوط به طرح ریزی و سازماندهی امپراطوری در پایتخت یعنی کوزکو انجام می گرفت . این شهر با جمیعیت درحدود 100 هزار نفر بزرگ ترین شهرآمریکای جنوبی بود . بیش تر ساکنان کوزکو نجیب زادگان انیکا بودند . برخی دیگر از اهالی شهر " اینکای انتصابی " خوانده میشدند یعنی وفاداران به انیکا ها . خویشاوندان امپراطور در گذشته " پاناکا " بودند که رشد امپراطوری اینکا را شدیداً تحت تأثیر قرار دادند . هیچ امپراطور جدیدی نمی توانست بر ثروت موروثی خویش متکی شود . زیرا هرچه پدرش گرد آورده بود به پاناکا یا خویشان وی تعلق داشت . بنابراین اگر امپراطوری جدید می خواست زمین و ثروتی از خود داشته باشد ، می بایستی از سر زمین خود خارج شده ، زمین های تازه ای را تسخیر کند واز نو ثروت اندونزی نماید تا بتواند قدرت خود را بهتر به کار اندازد .

 

معبد خورشید ، مرکز آیینی

1-تمام طبقات مردم درمرکز آیینی حضور می یافتند .چشمگیر ترین بنا درکوزکو معبد خورشید یا مرکز روحانی تمام امپراطوری اینکا بود . امپراطور ، کاهنان ونجبا در برنامه ریزی جشن های عمومی مذهبی از تقویم منطقی پیروی میکردند که بیش تر بر اساس وقایع مهم کشاورزی مانند کاشت و برداشت نخستین محصول تنظیم شده بود .

 

2- مردم اینکا برای خوشید احترام رسمی فوق العاده ای قائل بودند ولی این بدان معنا نبود که سایر خدایان فراموش شده اند . سنت ساختن زیادرتگاه و تندیس های مقدس و زیرت آنها ، سنتی دیرینه بود که سدت کم تا دوران چاوین قدمت داشت .

 

نظارت بر روسا ، نظارت بد مردم

1-ماموران مخصوص مدیران و روسا ، کارها و تولیدات هر ناحیه ای را زیر نظر داشتند .آنها برای شمارش و نگهداری حساب از " کویپو " که یک سلسله ریسمانهای رنگین بود و به صورت استادانه ای در فواصل معین گره زده می شد و رنگ آنها کار کد را انجام میداد ، استفاده میکردند .

2- نخبگان اینکا به راههای مختلف ، نظارت بر مردم را شدیتر کردند و اندک اندک نشانه های طغیان آشکار شده منجر به نبرد های داخلی گشت . این جنگها که پیش از ورود اسپانیایهای شروع شده بود ، خودبازتاب مشکلاتی بود که در زمینه توزیع ثروت بروز می کرد . شاید حتی بدون تسلط اروپائیان به اینکا ، خود امپراطوری از دورن فروپاشیده می شد و یا تسلیم یک دولت یا دولت هایی کم تر خودکامه در نواحی آند می گشت که البته از شیوه وورش برنامه ریزی و سازماندهی اینکا ها بهره مند بود .

 

شنیدنیهایی از اینکاها

اینکا ها دو نوع تقویم داشتند : یک تقویم روز که 365 روزه بود و یک تقویم شب که ماههای قمری را محاسبه میکرد . هدف اصلی هر دوی آنان ، تعیین زمان فعالیتها و آیین ها بود . فعالیت به موقع مردمان جهان ، برای خشنودی خدایان و ادامه حیات به بهترین شیوه ، ضروری بود . برای مثال در تقویم روزانه ماه جولای ، ماه انبار کردن سیب زمینی و سایر محصولات و تمیز کردن کانالهای آبیاری است و در تقویم شبانه ماه ستامبر ، ماه پاکسازی شهر کوزکو است . ماهی که درآن بت های قوم شکست خورده از اینکا را به میدان می آوردند تا شاه را ستایش کنند .

 

1100 م

بر اساس افسانه های اینکاها، شهر کوزکو توسط «مانکوکاپاک» ساخته شد.

 

1300

اینکاهای ساکن شهر کوزکو، ناحیه کوهستانی آند را در همسایگی خود تسخیر کردند.

 

1438

حاکم اینکا، پاچاکوتی اینکا یوپانکوی، به قدرت می رسد. او به همراه پسر جنگجویش، توپالینکا یوپانکوی، بیشتر قبایل ساکن کوههای آند را مطیع خود می سازد.

 

1493

توپالینکایوپانکوی، می میرد. در این زمان امپراتوری اینکا سرزمینی را به طول 4000 کیلومتر (2500 مایل) در کوههای آند و نیز در امتداد سواحل اقیانوس آرام، در بر می گرفت.

 

 

1525

فرمانروای اینکا، هولیناکاپاک، قبل از انتخاب جانشینش می میرد. نتیجه این حادثه جنگ داخلی بین دو تا از پسرانش، هواسکار و آتاوالپا، بود. آتلوالپا در شهر کاجامارکا سلطنت خود را مستقر می کند. او سرانجام برادر خود را شکست داده و او را می کشد.

 

1531

ماجراجوی اسپانیایی، فرانسیسکو پیزارو ، پاناما را به قصد پرو ترک می کند. او با شنیدن اخبار تحریک کننده درباره ثروت اینکاها، دولت اسپانیا را قانع می کند تا وسایل سفر بهتری برای اکتشاف در اختیار او قرار دهند.

 

1532

«پیزارو» به کاجامارکا قدم می گذارد. قاصدهای آتاوالپا او را در جریان پیروزی فاتحان اسپانیایی قرار می دهند و او برای آنها هدایای ارزشمندی می فرستد. پیزارو با اسیر کردن آتاوالپا در اولین فرصت به او پاسخ می دهد. حاکم اینکاها در ازای آزادیش، یکی اطاق پر از اشیاء گرانبها شامل طلا و نقره به پیزارو پیشنهاد می کند.

 

1533

پیزارو بعد از دریافت حق آزادی بسیار چشم گیر آتاوالپا، او را به ایجاد شورش علیه اسپانیایی ها متهم می کند. بدستور پیزارو، آتاوالپا را خفه می کنند و امپراتوری بدون فرمانروای اینکا فرو می پاشد.

1535

پیزارو شهر لیما را به عنوان پایتخت خود انتخاب می کند. هنگامی که اولین فاتحان در بین خود شروع به جنگیدن می کنند، دولت اسپانیا کشور پرو را فتح می کند.

 

1541

پیزارو در شهر لیما بدست رقبای اسپانیایی خود به قتل می رسد.

 

1572

اسپانیایی ها آخرین ایالت مستقل اینکا را فتح می کنند و سر توپاک آمارو، آخرین فرمانروای اینکا، را از بدن جدا می کنند. مردم اینکا به عنوان برده روی مزارع بزرگ و معدنهای طلا و نقره برای اسپانیایی ها کار کردند.

 

منبع:

سايت www.daneshnameh.roshd.ir