مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

برنج

کشور ايران با داشتن فرهنگها و اقليم هاي مختلف داراي الگوهاي بسيار متفاوت غذايي و خوارکي است و درگذشته اين الگوها به خصوص درمورد مصرف برنج به مقدار بسيار زيادي با هم تفاوت داشته است. به طوريکه به جز استانهاي شمالي کشور که کشت غالب و اصلي آنها برنج بوده و تقريباً مواد اوليه بيشتر غذاهاي اصلي آنها را تشکيل مي داده است، ساير مناطق به ميزان بسيار کمي برنج مصرف مي کرده اندو بيشتر درجشنها و ميهماني ها از غذاهاي برنجي استفاده مي شده است، ليکن پس از پيروزي انقلاب و توزيع برنج کوپني درهمه نقاط کشور، الگوي مصرف و تغذيه مواد غذايي تغييرکرده و برنج نيز به عنوان يکي از مواد اوليه اصلي و اساسي غذايي وارد سبد مصرف خانوار شده است. آمارو ارقام موجود نشانگر آن است که در سالهاي قبل از انقلاب مصرف سرانه برنج حدود 15 تا20 کيلوگرم بوده در حاليکه طي چند ساله اخير اين ميزان به 39 تا 40 کيلوگرم افزايش يافته است.

شوراى اقتصاد قيمت خريد تضمينى انواع برنج توليد داخل را براى سال زراعى84-85تعيين کرد. براساس اين مصوبه قيمت خريد تضمينى هر کيلوگرم از انواع برنج خزر ، فجر و ساحل براى سال زراعى يادشده شش هزار ريال، ندا و نعمت پنج هزار ريال ، سپيدرود پنج هزار و۲۰۰ ريال، آمل۲ و۳ ، چرام و ياسوج چهار هزار و۲۰۰ ريال تعيين شد. قيمتهاى مصوب بر مبناى۱۰ درصد شکستگى (عرف محلى)است و به ازاى هر درصد شکستگى بيش از۱۰ درصد براى برنجهاى آمل۲ و۳ ، چرام ، ندا و نعمت ۴۹ ريال و براى برنجهاى سپيدرود، فجر، خزر و ساحل۶۰ ريال از نرخهاى مصوب کسر خواهد شد.

ايران ششمين واردكننده برنج

طى سال هاى اخير واردات برنج ايران كماكان در سطح ۹۵۰ هزار تن باقى مانده است. البته اين رقم در سال ۲۰۰۱ ، ۹۰۰ هزار تن بود كه از سال ۲۰۰۲ به ۹۵۰ هزار تن رسيد. با اين حال پيش بينى شده تا پايان ۲۰۰۵ جايگاه ايران از رتبه هفتم در دنيا به رتبه ششم برسد.بانك جهانى براساس مطالعات پيش بينى كرده است واردات برنج ايران تا پايان سال ۲۰۰۵ به ۹۵۰ هزار تن خواهد رسيد كه اين رقم نسبت به رقم سال ۲۰۰۴ تغييرى نخواهد كرد، اما با توجه به كاهش واردات سنگال، ايران از هفتمين واردكننده بزرگ برنج در سال ۲۰۰۴ به ششمين واردكننده در سال جارى ارتقا خواهد يافت.بر پايه گزارش بانك جهانى عربستان سعودى كه در سال ۲۰۰۴ براى نخستين بار به بزرگترين واردكننده برنج در سطح جهان تبديل شده بود و اندونزى و نيجريه را پشت سر گذاشته بود، تغيير جايگاه داده و طى سال جارى نيجريه دوباره به بزرگترين واردكننده برنج جهان تبديل شده است. در ضمن پيش بينى مى شود واردات برنج كشور نيجريه تا پايان سال جارى به يك ميليون و ۶۰۰ هزار تن برسد كه بالاترين ميزان در سال جارى خواهد بود.اما پس از نيجريه كشورهاى عربستان و فيليپين هر يك با واردات يك ميليون و ۲۵۰ هزار تن برنج دومين و سومين واردكنندگان بزرگ برنج در سطح جهان هستند.عراق با يك ميليون و ۲۰۰ هزار تن و اتحاديه اروپا با ۹۷۵ هزار تن ديگر واردكنندگان عمده برنج جهان در سال ۲۰۰۵ محسوب مى شوند.بانك جهانى همچنين اعلام مى كند واردات برنج اندونزى كه در سال ۲۰۰۱ در ركورد دو ميليون و ۷۵۰ هزار تن بود، در سال جارى به ۷۰۰ هزار تن، واردات سنگال ۷۵۰ هزار تن، كيپ ورد ۷۵۰ هزار تن، برزيل ۷۰۰ هزار تن، كوبا ۷۰۰ هزار تن و آفريقاى جنوبى نيز ۷۰۰ هزار تن خواهد بود.بانك جهانى همچنين بزرگترين صادركنندگان برنج جهان را به ترتيب تايلند، ويتنام، هندوستان، آمريكا، پاكستان، مصر، چين و اروگوئه اعلام كرده است.افزون بر اين كشورهاى چين، هندوستان، اندونزى، بنگلادش، ويتنام، تايلند، ميانمار، فيليپين، برزيل، ژاپن، آمريكا و پاكستان نيز به ترتيب بزرگترين توليدكنندگان بزرگ برنج جهان در سال ۲۰۰۵ هستند.

سرانه مصرف برنج در کشور۴۰ کيلوگرم است

هم اکنون سرانه مصرف برنج سالانه در کشور۴۰ کيلوگرم است که نسبت به قبل ازپيروزى انقلاباسلامي ،۱۳ کيلو گرم افزايش يافته است طي۴۰ سال گذشته تاکنون ميزان توليد برنج در کشور روند فزاينده اى داشته و اين توليد اکنون به سه برابر يعني دو ميليون و يکصد هزار تن در سال رسيده است .: در شرايط فعلي خودکفايي در توليد برنج در کشورامکان اما با راهکارهاى مناسب علمي ميتوان راندمان توليد در هکتار;پذير نيست را افزايش داد.: هم اکنون توليد برنج براى کشاورزان تک محصول ،تامين کننده نيازهاى آنان نيست و لازم است از اين قشر حمايتهاى جدى به عمل آيد. ايران براى افزايش توليد برنج بايد با استفاده از شيوهاى نوين ميزان عملکرد توليد در هکتار را افزايش دهد.: دستيابي به امنيت پايدار غذايينيازمند اولويت دادن به بخش تحقيقات در اين زمينه است .: سرمايه گذارى مناسب و درازمدت براى نيل به افزايش توليد در ارقام صدرى ايراني ضرورى است .

سطح زير کشت در ايران

برنج پس از گندم مهمترين محصول کشاورزي است و نقش بسيار بارز چشمگيري در تغذيه مردم جهان و نيز کشورمان دارد و همينطور اين محصول پس از گندم بيشترين سطح اراضي کشاورزي را در جهان به خود اختصاص داده است . بر اساس آخرين آمار منتشر شده از سوي سازمان خوار و بار کشاورزي جهان، در آخرين سال مورد گزارش(2003) سطح کشت برنج جهان 150,938,100 هکتار بوده است .

بر اساس آخرين آمارگيري که درسال 81 انجام شده است سطح زير کشت برنج کشورمان 611238 هزار هکتار بوده است، که نسبت به سال گذشته 7/18 در صد افزايش داشته است و در سال 82 سطح زير کشت برنج کشورمان 583،773 هزار هکتار بوده است . با توجه به اينکه محصول برنج براي رشد و نمو و بازدهي، به آب و هوايي مرطوب و نسبتاً گرم و آب فراوان نياز دارد و مساعدترين منطقه براي کشت آن، سواحل جنوبي درياي مازندران است، بنابراين بيشترين سطح زير کشت برنج در استانهاي ساحلي درياي خزر قرار دارد.

بر همين اساس و بر اساس نتايج آخرين طرح آماري اجرا شده در سال 1382، بيشترين سطح در استانگيلان با196،530 هکتارمي باشد. پس از گيلان که مقام اول را درسطح زير کشت دارا است، استانهاي مازندران، گلستان وخوزستان به ترتيب مقام دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند. استان يزد با13 هکتار کمترين سطح برنج درکل کشور را دارد. مازندران و گيلان جمعاً 5/68 درصد از سطح زير کشت شلتوک کل کشور را داشته و مهمترين مناطق کشت برنج به شمار مي آيند.همچنين مناطق اصلي کشت برنجمازندران، گيلان، فارس، خوزستان و گلستانبيشترين درصد از سطح کل کشور را به خود اختصاص داده اند.

موطن اصلي برنج آسياي جنوب شرقي است . به عقيده ب- م- ژوکوفسکي، هند و چين و اندونزي موطن اصلي برنج است.شلتوک از هند وبرمه ( ميانمار ) به تدريج به ساير نقاط جهان راه يافته است . کشت برنج که امروزه جزء لاينفک حيات ميليونها مردم در سراسر جهان است، درچين و هند سابقه اي هفت هزار ساله دارد و پس از آن کشورهاي تايلند، فيليپين، ژاپن، ويتنام، کره شمالي وجنوبي، مالزي و تايوان نيز در آسياي جنوب شرقي به اين مجموعه اضافه شده اند. در حال حاضر 90 درصد برنج دنيا در چين، هندوستان، ژاپن، کره، جنوب شرقي آسيا و جزاير مجاور اقيانوس آرام ( قاره آسيا ) و 10 در صد بقيه در ديگر قاره ها کشت مي شود.کشت برنج در آسياي مرکزي در حدود قرن هفتم پيش از ميلاد رواج داشته است . برنج کاري از کشورهاي جنوبي تر آسيا که درآنها زراعت غلات رواج داشته، از حدود هزاره ششم تا پنجم قبل از ميلاد شروع و سپس به آسياي مرکزي آمد. درنيمه دوم هزاره سوم و ابتداي هزاره دوم، سطح زير کشت برنج افزايشي چشمگير يافت. باستان شناسان معتقدند که در اين دوره در اثر ادغام دو فرهنگ، تمدني شهر نشين در جنوب آسياي مرکزي به وجود آمد، اين دو فرهنگ شامل سومر و ايلام (عيلام ) در غرب و تمدنهاي باستاني دشت رود سند در جنوب بودند. بدون شک پيوند با هند به زراعت برنج آبي در آسياي مرکزي کمک کرد. براي تعيين تاريخ دقيق اين دوره هنوز شواهد باستان شناختي کافي به دست نيامده است .با ايجاد کانالها در دوره سلسله هخامنشي ( قرن ششم تاچهارم قبل از ميلاد ) که بر بخش وسيعي از آسياي مرکز ي تسلط داشت، توسعه کشاورزي تسريع شد و گندم، جو، ارزن و محصولات متعدد ديگري ازجمله انگور و احتمالاً برنج توليد مي شده است و درزمان پيشروي اسکندر به سوي هند (327 ق.م ) برنجکاري در باکتريا ( بلخ ) رواج داشت. کشت برنج درخاور ميانه، بابل و سوريه در قرن سوم تا دوم پيش از ميلاد و درمصر و اسپانيا در قرن هشتم ميلادي صورت گرفته است . اگر چه آقاي نقي بهرامي عقيده دارد که « شلتوک براي اولين بار در دوره پادشاهي خسرو انوشيروان ( 531 تا 579 ميلادي ) از هندوستان به ايران آورده شده است »، ليکن اي ،پ ،پتروشفسکي مورخ شهير روسي در بحث از تاريخ برنج معتقد است که «تاريخ کشت و گسترش برنج در ايران به طور کامل معين نشده است، اما کشت برنج درمقياس محدود، در پايان دوره ساسانيان (236 تا 651 ميلادي) صورت گرفته است.

 

پيشينه برنج درايران

بر اساس نظر لائوفر، کشت برنج درايران پس از تسلط اعراب به ايران، رونق گرفته است، به نظر وي، در دوره ساسانيان برنجکاري وجود نداشته است. م.و.پيگوليوسکايا با توجه به اسناد مکتوب، کشت برنج درايران را به دوره ساسانيان منتسب مي داند. پروفسور ام - جي - ميسون نيز در بحث از تاريخ گسترش شلتوک درکشورهاي خاورميانه مي نويسد که :کشت برنج در ايران از اوايل قرن اول ميلادي شروع شده است. اگر چه شلتوک در ايران، اوايل قرن اول ميلادي کشت مي شد، ليکن کشت و گسترش آن درسطح وسيع، به احتمال زياد از قرن 6 تا 7 ميلادي آغاز شده است.

کشت برنج در ايران

بيشترين کشت برنج در ايران در سه استان شمالي کشور گيلان، مازندران و گلستان که اطراف درياي خزر قرار دارند با 71 در صد سطح زير کشت از کل کشور انجام مي گيرد، و از مراکز عمده کشت و توليد برنج به حساب مي آيند. تنوع ارقام محلي و اصلاح شده آنها در اين استانها بسيار زياد است و کليه ارقام درشش گروه تقسيم شده اند. برنج دانه بلند مرغوب، دانه بلند پر محصول، دانه متوسط مرغوب، دانه متوسط پرمحصول، دانه کوتاه مرغوب ودانه کوتاه پر محصول.

توليد شلتوک در جهان بر اساس آخرين آمار سازمان خواربار و کشاورزي جهان (F.A.O ) ميزان توليد برنج در سال 2003 در جهان 584,975 هزار تن بوده است . از ميان کشورهاي جهان کشورهاي چين و هندبيشترين توليد بيش از 55% توليد شلتوک جهان را به خود اختصاص داده اند. ميزان توليد شلتوک درجهان، ايران و ده کشور عمده توليد کننده در سال 2003 کشور ميزان توليد ( واحد تن) جهان 584,975,923 چين 167,617,000 هند 133,513,000 اندونزي 51,849,200 بنگلادش 38,060,000 ويتنام 34,605,400 ميانمار 21,900,000 تايلند 27,000,000 ژاپن 9,863,000 فيليپين 13,171,087 برزيل 10,219,300 ايران 3,300,000 عرضه محصول طی پنج سال گذشته : توليد شلتوک در ايران در سال زراعي1382 ميزان توليد شلتوک کشور 2,887,541 تن است که نسبت به سال گذشته 1/45 در صد افزايش داشته است و در سال 1383 اين رقم به 2،528،951 تنکاهش يافتهاست .بالاترين ميزان توليد شلتوک کشور در منطقه مازندران با توليدي برابر896،792 تن ميباشد و پايين ترين مقدار، با 39 تنمربوط به استانيزد است. پس از مازندران، استان گيلان درمقام دوم از نظر ميزان توليد شلتوک قرار دارد که با احتساب توليد استان هاي فارس، خوزستان و گلستان جمعاً 6/92 در صد از توليد شلتوک کل کشور را به خود اختصاص داده اند و دو استان گيلان و مازندران به تنهايي 8/72 در صد از شلتوک کل کشور را توليد نموده اند و مهمترين مناطق توليد برنج به حساب مي آيند. توليد شلتوک کشور در سال 1383 استان توليد شلتوک (تن) کل کشور 2،528،951 آذربايجان شرقي 6،932 آذربايجان غربي 454 اردبيل 628 اصفهان 83،164 ايلام 5،999 تهران - چهارمحال وبختياري 18،245 خراسان 8،564 خوزستان 173،548 زنجان 8،623 سيستان و بلوچستان 1،967 فارس 249،904 قزوين 12،536 کردستان 69 کرمانشاه 2،708 کهگيلويه و بويراحمد 52،206 گيلان 772،628 لرستان 9،619 مازندران 896،792 گلستان 224،327 يزد 39 مأخذ: وزارت جهاد کشاورزي (آمار مقدماتي)

کالاهای مکمل و جانشین و قیمت آن طی پنج سال گذشته

بسیاری از کالاها برای ین که به مصرف برسند ،نیاز به کالاهایی دیگر دارند که به این دسته از کالاها ،کالاهای مکمل یا تکمیلی کننده گویند برای مثال می توان بنزین را برای ماشین یک کالای مکمل در نظر گرفت .

در تعریف کالای مکمل شاید می توان گفت که کالای مورد نظر بدون کالای مکمل به مصرف نرسد .ولی بعضی از کالاها هم هستند که کالاهای مورد نظر بدون آنها می تواند مورد استفاده قرار گیرد ولی ارزش خود را تا حدود زیادی از دست می دهد . مثالایک موتور ماشین بدون شیشه یا آیینه یا لامپ کارایی دارد ولی این موتور ماشین حتی با یک بدنه سالم ارزش زیادی ندارد . کالای مورد نظر ما در این تحقیق برتج می باشد برنج کالایی است که ارزش غذایی دارد و می توان آن را با مقدارکمی آب طبخ کرد ولی این کالا در این صورت ارزش آنچنانی ندارد و شاید مصرف و تقا ضای آن بسیار پایین برسد .در اکثر خانواده ها در کنار برنج کالاها ( مواد غذایی )دیگری به مصرف می رسد که این کالا بدون این مواد غذایی ارزش مصرفی ندارد .پس می توان این کالاهارا برای برنج مکمل در نطر گرفت .

گوشت انواع آن قرمز،مرغ و هاهیو تن ماهی، و حتی سویا از کا لاهای مکمل برنج می باشند و در کنار برنج برای بهتر شدن طبخ آن به مصرف می رسند . البته در بعضی مواقع این بحث ما شاید به یک بحث آشپزی نزدیکتر باشد تا اقتصادی ! قیمت گوشت را در چند سال اخیر بررسی می کنیم .

کالای مکمل	سال80	سال8	سال1382	سال1383	سال1384	سال1385
گوشت قرمز	3000-3500	3500-4000	4000-4500	4500-5500	5500-6500	6000-6700
مرغ	700-800	700-800	800-900	1000-1100	1100-1350	1200-1600
ماهی	800-900	800-900	900-1000	1400-1800	1800-2100	2100-2600

تن ماهی لز نوع مرغوب آن در سال 1380 تا 1382 قیمت آن 400 تومان الی 500 تومان بوده ایست و از سال 82 تا 85، 500 الی 750 تومان بوده است .

سویا قیمت آن در سالهای اخیر کیلویی 600 تومان و در سال 85 کیلویی 800 تومان قیمت دارد .

بعضی از حبوبات مثل عدس ، لوبیا ، لپه ، و ...... در کنار برنج به مقدار قابل توجهی مصرف می شود .لپه در سالهای اخیر قیمت واحد آن کیلویی 600، 700 و حتی 900تومان بوده است و در سال 84 با رشد زیادی برخوردار شده است و قیمت هر کیلو 1400 الی 1500 تومان بوده است .

عدس در سال 80 الی 82 قیمت هر کیلو 350 الی 500 تومان ، 82 الی 83 ،500 الی 700 توماان ، سال 84 ، 700 الی 800 تومان و سال 85 ، 800 الی 900 تومان بوده است .

لوبیا در سالهای 80 الی 82 ، 330 الی 500 تومان قیمت هر کیلو ، 82 الی 83 ، 400 الی 600 تو.مان و در سال 84 ، 85 ، 600 الی 800 تومان بوده است

بعضی از سبزیچات مثل پیاز ، گوجه و یا سیب زمینی در کنار برنج مکمل می باشند .

این دسته از میوه جات در این سالها قیمت ثابتی تداشتند و با آمدن فصول مختلف قیمت آنها کم یا زیاد می شود .

قیمت هر کیلو پیاز در این سالها بستگی به فصل آن 100 تومان 200 تومان و حتی به 400 تومان هم رسیده است و در بعضی ها قیمت بسیار پایین آمده است .

گوجه هم مانند پیاز قیمت هر کیلوی آن در سالها 80 الی 82 50 الی 200 تومان و در سالهای اخیر 10 تومان الی 300 تومان و حتی به 400 تومان هم رسیده است .

سیب زمینی قیمت هر کیلو بستگی به فصل و فراوانی آن در بازار در سال 80 ، 50 الی 200 تومان و در سال 81 ، 50 الی 300 تومان و در دو سه سال اخیر0 20 الی 400 تومان هم شده است .

از دیگر کالاهای مکمل روغنهای خوراکی گیاهی و یا حیوانی ، زعفرانی ، تخم مرغ ، نان ماست و ادویجات و …….را می توان نام برد .

نوع کالا	سال80	سال81 الی82	سال83 الی84	سال85
روغن گیاهی جامد(تومان)	400-600	600-700	700-800	900
روغن گیاهی مایع(1لیتری)	500-700	700-800	800-1000	1000-1200

تخم مرغ هم در سال 82 قیمت آن 500 الی 700 تومان بوده است و در سالهای اخیر هم به 700الی 1000 تومان هم رسیده است .

کالاهای دیگر هم را می توان بعنوان مکمل در نظر گرفت که ما از آنها صرف نظر می کنیم .

کالاهایی را که می توان به جای کالاهی اصلی استفاده کرد کالای جانشین می گویند .

گوشت را می توان یک کالای جانشین برای برنج در نظر گرفت که در مورد قیمت آن توضیح داده شده است .

نان در کنار بعضی از مواد غذایی مثل گوشت و سیب زمینی و تخم مرغ هم می تواند برای برنج مکمل باشد و هم جانشین .

نان لواش در سال 80 یک دانه 7 تومان ، 81 ، 8 تومان ، 82 9 تومان و در سال 83 ، 10 تومان و 84 ف 12 و درسال 85 به 13 تومان هم رسید ه است .

از دیگر نانهای پر مصرف نان سنگک هر دانه قیمت هایی 12 تومان در سال 80 و هم این طور ،15 ، 25تومان در سال 82 ، و در سالهای اخیر 30 تومان و در سال 84 _85 به 40 تومان هم رسیده است .

ماکارانی یک غذا یی می باشد که بعنوان جانشین برنج مورد استفاده قرا می گیرد .

ماکارانی در سال 80 جنس مرغوب آن هربسته 300 الی 350 گرمی ، 80الی 100 تومان بوده است در سالهای 81 الی 83 100 الی 300 و در سالهای 84الی 85 به 350الی 400 تومان هم رسیده است .

تجزیه و تحلیل ارتباط بین عرضه محصول و قیمت کالاها مکمل و جانشین

همانطور که در بحث تقاضا و قیمت کالاهای مکمل و جانشین گفته شد ، در خانواده های ایرانی برنج به عنوان یک کالای اصلی و می توان گفت اصلی ترین کالاهای غذایی به دلیل قیمت های متفاوت آن با کیفیت های مختلف همواره مورد مصرف و تقاضا می باشد و دیگر کالاها تأ ثیر زیادی در مورد تقاضا ی آن ندارند در موردی عرضه ء آن هم کالاهای مختلف تأثیر زیادی ندارند .

در صورت بالا رفتن برنج های مرغوب ، برنجهایی با کیفیت پایین تر و قیمت ارزان تر در بازار عرضه می شود . می توان گفت : برنجهای ارزان قیمت جانشینی برای برنج مرغوب و با قیمت بالاتر هست .

در مورد نان یک جانشین برای برنج تأ ثیر آنچنانی در عرضه یا تقاضا ندارد .

در مورد کوشت در کنار نان هم می توان کفت که آن هم در صورت ارزان تر شدن تأ ثیر در عرضه یا تقاضای برنج ندارد ولی در صورت بالا رفتن قیمت گوشت به عنوان یک مکمل نه یک جانشین شاید عرضه کالاهایی از قبیل عدس ، سویا و غیره به عنوان مکمل برنج بیشتر شود .

ماکارانی هم در صورت معمولی بودن قیمت تأ ثیر زیادی در عرضه برنج ندارد ولی اگر با کاهش زیادی روبرو شود شاید به دلیل تقاضای کمی زیادتر نسبت به قبل روبرو شود و بت کاهش عرضه برنج روبرو شود . اگر عرضه برنج زیاد شود کاهش عرضه ماکارانی را شاهد هستیم زیرا تقاضا ی برنج بیشتر می شود . در صورتی که ما با کاهش عرضه برنج روبرو شویم با کاهش بعضی از قیمتهاا ی مکمل برنج مثل لپه هم روبرو شویم .

عرضه برنج در مورد کالاهای مکمل اگر زیاد باشد قیمت آنها کم و بیش با رشد روبرو می شود یعنی کالاهای مکمل بیشتر می شود .در مورد گوشت نمی توان این موضوع را گفت ولی در مورد لپه و یا لوبیا این قضیه برقرا ر می باشد .

در حالت کلی برنج به عنوان کالای اصلی مقرفی در مواد غذایی جای خود را در خانوادها داردو قیمت مکمل های تأثیر و ربط زیادی ره عرضه آن ندارد و بیشتر به تقاضای برنج بستگی دارد .

تجزیه و تحلیل ارتباط بین تقاضای محصول و سطح در آمد خانواده:

سطح در آمد خانواده ها ار تباط تنگا تنگی با تقاضای محصول مورد نظر ما یعنی برنج دارد .برنح کالایی است که انواع مختلف از نظر کیفیت دارد و کیفیت آن در قیمت آن تأ ثیر دارد برای مثال در بازار ایران برنج مرغوب ایرانی با قیمت کیلویی 1500 تومان داریم و برنجهای وارداتی با قیمتهای 500 تومان هم داریم .

در یک خانواده که در آمدی بیش از پانصد هزار تومان در ماه دارد تقاضای این خانواده برنج مرغوب با قیمت بالا می باشد . هر گه سطح در آمد خانواده پایین بیاید تقاضای برنج آنها از برنجهای ارزان قیمت تر می باشد . در فعضی از خانوادهای متوسط نیمی از برنح مصرفی را از برنج مرغوب و نمیمی دیگر از برنح های ارزان قیمت تر می باشد .

این نکته نباید فراموش شود که برنج در بسیاری از خانواده ها ی ایرانی غذا و کالای اصلی مصرفی می باشد و این باعث می شود که در صورت پایین بودن سطح در آمد خانواده ها از برنج ارزان تر استفاده کنند و تقاضای برنج در تمام خانواده ها با هر سطح در آمد ی تقریبا زیاد می باشد .

ولی با خانواده های با در آمد پایین مثلآ خانواد ه ای که زیر 100000 هزار تومان در آمد دارد با کاهش تقاضای برنج حتی از انواع ارزان آن روبرو هستیم و به سمت جانشین های ارزان قیمت تر مثل نان می روند .

نتیجه کلی این که در تما م خانواد های ایرانی با توجه به این که کالای اصلی مصرفی در غذای آنها می باشد تقاضای برنج بستگی به نوع و کیفیت آن وجود دارد خانوادهای با در آمد بالا تقاضای آنها برنج مرغوب و هر چه سطح در آمد پایین بیاید برنج ارزان تر و در آمد های بسار پایین یک خانواده لز غذ ا های ارزان جا نشین می باشد .

تجزیه و تحلیل ارتباط بین تقاضای محصول و قیمت کالاهای مکمل و جانشین

در مورد این موضوع می توان گفت چون برنج انواع مختلفی با قیمت های متفاوت ارزان و گران دارد در بسیار ی از خانواده ها ی ایرانی به عنوان یک غذای (کالا) اصلی مصرف می شود در صورت گران شدن برنج مرغوب ، تقاضا از برنجهای نما مرغوب تر و ارزان تر می باشد .کالاهای که ما بعنوان جانشین برای برنج معرفی کردیم به ندرت در خانواده ها جای برنج را به عنوان کالای مصرفی تصلی برای غذا را می گیرند .

همانطور که گفته شد در صورت بالا رفتن قیمت برنج ، خانواده ها سعی می کنند از برنج های با کیفیت پایین تر استفاده کنند .و در بعضی ار مواقع نیز نان خمراه لا کالاها و مواد غذ ایی ارزان قیمت مثل سیب زمینی مورد تقاضای خانواده ها ست که می تواند جانشین مناسبی برای برنج در زمان بالا بودن قیمت آن باشد.

نان در کنار گوشت نیز می تواند یک جا نشین برای برنج باشد که این هم در صورت نرماال بودن قیمت گوشت کم و بیش مورد استفاده و تقاضا می شود .

ماکارانی هم در بعضی از مواقع به عنوان جانشین برا ی خانواده های کم در آمد و یا در صورت بالا بودن قیمت برنج مورد تقاضا قرار گجیرد .ماکارانی به علت پا یین بودن قیمت آن طبق آمار جانشینی خوب و ارزان برای برنج می باشد .برای مثال در یک خانواده که در آمد ماهیانه آنها 400000 تومان می باشد در ماه شاید دو یا سه بسته ماکارانی استفاده شود ولی در خانواده که در آمد ها هیانه آنها 100000 هزار تومان می باشد در طول ماه به علت ارزان بودن این جنس شاید 10 بسته یا بیشتر از ماکارانی به عنوان جا نشین برای برنج استفاده شود . در مورد کالاهای مکمل برنج هم می توان با توجه به قیمت آنها در بازار مصرف و تقاضای آنها را تجزیه و تحلیل کرد .

کالاهایی مثل روغن ، ادویه جات نان و رب تقریبآ در همه چا مورد استفاده قرا می گیرد و در کنار برنج همیشه تقاضای این کالاها نیز می باشد .

از دیگر کالاهای مکمل گوشت می باشد که در صورت پایین بودن قیمت آن به عنوان یک کاالا ی مکمل در کنار برنج مورد تقاضا ی خانواده هاست و هر چه قیمت گوشت از متوسط سطح در آمد خانواده ها بالا تر رود تقاضای آن کم تر می شود و از مکمل های ارزان تر استفاده می شود .لوبیا کم و بیش مورد تقاضای خانواده ها می باشد و چون در این چند سال اخیر قیمت آن خیلی با لا نرفته است به مقداری که یک خانواده نیاز داشته باشد آن را خریده است لپه در سال اخیر به علت بالا رفتن زیاد آن مصرف و تقاضای آن کم شده است ولی در سالهای قبل تقاضای آن مثل لوبیا بود .در صورت بالا بودن قیمت گوشت ، خانواده هایی که در آمد خیلی پایینی دارند از سویا استفاده می کنند ولی در خانوادهای متوسط و بالا گوشت همان جایگاه خود را دارد و یک مکمل برای برنج می باشد

سبزیجات و میوه ها مثل گوجه ، سیب زمینی ، پیاز چون یک مکمل اصلی می باشند در کنار نقاضای برنج مورد تقاضا قرار می گیرند . این نوع کالاها چون قیمت آنها از رشد زیادی برخورد ار نیستند با بالا رفتن کمی قیمت تقاضای آنها کم نمی شود .عدس هم می تواند یک مکمل برای برنج باشد و تقاضای آن در هانواده ایمتوسط و پایین زیاد است . تخم مرغ هم می توانذد در بعضی مواقع مکمل و یا جانشین برای برنج استفاده قرا گیرد و تقاضای آن هم در صورت بالا نبودن بیش از حد قیمت تقریبآ تا سطح نیاز خانواده ها می باشد .

در مورد گوشت این مطلب نیزا ضافه می شود بستگی به نوع گوشت قرمز و سفید تقاضای آن کمی متفاوت است . گوشت سفید مثل مرغ با توجه به پایین بودن قیمت آن نسبت به گوشت قرمز و هتی هاهی بیشتر استفاده می شود .بعضی از مکمل های دیگر که گفته شد مثل زغفران و زرشک چون جنبه تشریفات دارد در صورت پایین بودن قیمت آن مورد تقاضای است و یا در خا نواده های با در آمد بالا در صورت با لا بودن قیمت که اغلب اینچنین است مودر استفاده می باشد .

 

الگوی مصرف جامعه و سیاست های دولت در ارتباط با محصول

با زهم این نکته را باید گفت که برنج با هر نوع کیفیتی غذای اصلی خانواه های ایرانی است و این موضوع در سیاست های دولت هم تآثیر می گذارد .

برنجی که در شمال ایران تولید می شود در شمال ایران می باشد که بیشتر از نوع برنج مرغوب می باشد و از نوع کیفیت پایین آن نیز تولید می شود و لی این مقدار برنج جوابگوی تقاضای مردم نمی باشد . با توحه به کیفیت با لا ی برنج ایرانی یکی از سیاستهای دولت ایران بها دادن به کشاورزان شمالی برای تولید برنج بیشتر می باشد ولی در عمل بهای کمتری ره کشاورزان نمی دهند و بیشتر برنج تولید شده در شما ل توسط افراد سرمایه دار با قیمت پایین خریداری شده و در بازار به قیمت باالا توزیع می شود که این موجب می شود برنج مرغوب ایرانی را فقط خا نواه هایی با سطخ در آمد با لا استفاده کنند . در مقابل این کار دولت با واردات انبوه برنج های ارزان قیمت خارجی در صدد این است که بتوان نیاز جامعه را برطرف کند و خانود اه هایی که از سطح در آمد پایین برخوردار هستند از این برنج های ارزان قیمت استفاده می کنند و تاحدی جواب گوی نیاز آنها می باشد .

یکی دیگر از سیاستهای دولت دادن برنج با قیمت ارزان در طول سال آن هم نه به مقدار مصرف کلی یک خانواده ، بلکه حدود جزئی از نیاز مصرفی آنها می باشد که این برنجها اغلب همان برنجهای ارزان قیمت وارداتی می باشند .در مورد نرخ برنج هم دولت تا حدودی نقش دارد با نظارت بروی تولیدات داخلی و نگذاشتن از بالا رفتن قیمت آنها به طور زیاد و وارد کردن برنج خارجی که موجب شکسته شدن نرخ برنج ایرانی می شود .

گندم که یک کالا یی است که قیمت و تولید آن در دست دولت است و در بعضی جاها یک جانشین برای برنج می باشد مثل نان و ماکارانی ، می تواند یکی از سیاستهای دولت باشد تا کمی تقاضای برنج را هم و به سمت کالاهای جانشین بکشاند . البته این کار باید بها دادن به عاملان عرضه نان و ماکارانی باشد.