مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

چشمههاى جوشان ايران

چشمه هاى آب معدنى ايران يكى از مهم ترين ثروت هاى كشور براى توريسم درمانى و اكوتوريسم است.

چشمههاى آب گرم
در اكثر مناطق آتشفشانى جديد ايران چشمه هاى آب گرم وجود دارد. آب تمام اين چشمه ها تقريبا منشا سطحى دارند. آب هاى سطحى با نفوذ خود از خلال شكستگى ها تدريجا گرم تر شده و در افق هاى تحتانى هنگامى كه به سطح زمين مى رسند به صورت چشمه هاى آب گرم نمايان مى شوند. به همين دليل وجود شكستگى ها و گسل ها در مناطق آتشفشانى را عامل ظهور و پيدايش چشمه ها ذكر مى كنند. معمولا در يك منطقه محدود دماى آب اين قبيل چشمه ها در طول سال تا چند درجه تغيير مى كند. اين مساله مربوط به نفوذ زياد آب هاى سطحى (مثلا پس از بارندگى و بارش برف) و كاهش نفوذ در مواقع كم آبى است.
در شرايط يكسان هر قدر چشمه ها به مناطق عميق تر نفوذ كنند و آب سريع تر به سطح زمين برسد گرماى آن بيشتر است. امروزه نقش آتشفشان ها درايجاد چشمه هاى معدنى بر كسى پوشيده نيست. ولى بعضى از واكنش هاى گرمازا مانند واكنش هاى هسته اى و حركات زلزله نيز ممكن است در اين كار دخالت داشته باشند. مسلما با نفوذ آب هاى گرم از خلال سنگ ها مقدارى مواد محلول در آنها وارد مى شود و به اين طريق چشمه هاى معدنى به وجود مى آيند.

چشمه هاى آب گرم اردبيل
در دامنه كوه هاى آتشفشانى سبلان در اطراف اردبيل تعدادى چشمه معدنى ديده مى شوند. وجود سازه هاى گردشگرى مانند رستوران ها و هتل ها در سرعين اين شهر را به مهم ترين مركز توريسم درمانى در ايران تبديل كرده است.

چشمه هاى آبگرم خلخال
اين چشمه هاى معدنى در ۲۲ كيلومترى شمال غرب هروآباد واقع است. آب آنها از انواع معدنى بى كربناته سديك گازدار و بسيار گرم است. اين چشمه ها در دامنه دره اى قرار دارند كه به وسيله گسل لايه هاى آهكى رسوبى از سنگ هاى آندزيتى جدا مى شود. در جنوب غرب هروآباد نيز در دهكده گرمخانه چندين چشمه آب گرم وجود دارد كه دماى آنها ۳۰ تا ۵۰ درجه سانتيگراد است. با توجه به فعاليت آتشفشانى كواترنر كه در ضلع جنوبى (حدود ۱۸ كيلومترى جنوب هروآباد) ديده مى شود به نظر مى رسد كه چشمه هاى آب گرم خلخال به اين قبيل فعاليت آتشفشانى وابسته باشند.

چشمه هاى معدنى بستان آباد
چشمه هاى معدنى بستان آباد در ده اسك كندى در ۶۰ كيلومترى جنوب شرقى تبريز واقع شده است. مظهر اصلى آب گرم بستان آباد در داخل دره كه خود از نوع گسلى است قرار دارد. آب آن كمى شورمزه و دبى آن هشت ليتر بر ثانيه است. آب آن از نوع كلروسولفاته گازدار و گرم است. در اطراف چشمه رسوب سياه رنگ ديده مى شود. به نظر مى رسد كه فعاليت چشمه با گسل هايى ارتباط دارد كه بخشى از گسل تبريز محسوب مى شوند و در عين حال به فعاليت آتشفشانى سهند وابسته اند.

چشمه زندان سليمان
اين چشمه در نزديك شهرستان قروه قراردارد و در واقع دو مظهر در جنوب زندان سليمان دارد كه از آب آنها در مسير استخر طبيعى استفاده مى شود. آب آن از نوع بى كربناته و سولفات كلسيم دار گرم و گوگردى است اين چشمه ها به فعاليت آتشفشانى كواترنر اين ناحيه وابسته اند.

چشمه هاى آسك
در شهرك آب آسك و دردو طرف بستر رودخانه هراز كه از اين محل عبور مى كند تعدادى چشمه از سنگ هاى آهكى ژوراسيك اين ناحيه بيرون مى آيد كه رسوبات تراورتن در مظهر برخى از آنها تشكيل شده است. اين چشمه ها از نوع بى كربناته كلسيم با PH اسيد و حاوى گوگرد است. آب چشمه هاى آسك بيشتر از آب هايى تامين مى شود كه در گذشته پشت سد طبيعى لار يا در حال حاضر در پشت سد مصنوعى جمع مى شود. اين آب در خلال لايه هاى آهكى ژوراسيك كف درياچه، مجارى و غارهاى زيرزمينى ايجاد كرده است كه پس از عبور از اين مجارى و گرم شدن به صورت چشمه به سطح زمين مى رسد.

چشمه معدنى گنو
در ۳۳ كيلومترى شمال بندر عباس در سرراه سيرجان چشمه آب گرم نسبتا مهمى وجود دارد كه از نوع كلروسولفات كلسيم دار گوگرد است. آب آن خيلى گرم و علت آن ممكن است به درجه زمين گرمايى محلى مربوط باشد.

چشمه هاى گوگرد رامسر
در رامسر چشمه هاى آب گرم گوگردى متعددى وجود دارند. اين چشمه ها در امتداد گسل رامسر واقع اند. در جنوب رامسر چشمه زيرپل معروفيت بيشترى دارد كه آب آن از چند نقطه و از كف حوضچه خارج مى شود. در كف حوضچه نير بلورهاى پيريت و گوگرد ديده مى شود. جدار داخلى حوضچه سياه رنگ و رسوبات آهكى متخلخل بر آن نشسته است. در سمت مشرق رامسر چشمه گوگردى آب سياه وجود دارد كه دماى آن كمتر از ساير چشمه ها است.

چشمه های آب گرم محلات :

چشمه های آب گرم محلات به فاصله 15 كیلومتری شمال شرقی محلات قرار دارد . این چشمه های آب گرم معدنی در سمت شرقی كوه خورزن در نزدیكی روستای نینه از دهستان خورهه قرار گرفته است . استفاده از چشمه های آب گرم معدنی محلات سابقه باستانی داشته و می توان تاریخ استفاده از آن را با آثار باستانی خورهه در یك جهت پنداشت .

از دوران باستان تاكنون از آب گرم محلات به خاطر خواص درمانی آن استفاده می كرده اند . آب این چشمه ها از تركیب ، آبهای سولفاته كلسیك و از ته آبهای ، هیپبر ترمال بوده كه در درمان بیماری های نقرس و هم چنین بیماری های كبدی ، صفراوی و كلیوی و دستگاه گوارش مؤثر است . سالهاست كه مردم ایران بویژه استان مركزی و شهرهای قم و كاشان و اصفهان برای درمان و تفریح و گردش به محلات و آبگرم روی می آورند . فصول استفاده از چشمه های آب گرم محلات بهار و تابستان است به ویژه دو ماهه مرداد و شهریور می باشد .

چشمه كیخسرو ، سراب حك یا چشمه بلاغ :

این سرای یا چشمه بزرگ در دشت كزاز و در دامنه كوه راسوند قرار دارد . به علت سرسبزی و زیبایی طبیعت قابلیت آن را دارد كه از مراكز مهم جذب توریسم و جهانگردی و ایرانگردی باشد .

چشمه چیقلی :

در 28 كیلومتری جنوب غربی اراك و در بالا دست روستای رباط میل بر سینه با صلابت رشته كوه سفید خانی ، گردشگاه مصفای چپقلی واقع است . كه خواص درمانی چشمه آب معدنی آن زبانزد خاص و عام است . آب معدنی چپقلی از ردیف آب های بی كربنات كلیسم دار است و منیزیم آهن دار فاقد هرگونه آلودگی میكروبی است و از نوع آب های سرد و سبك است كه آشامیدن آن اثرات درمانی شگرفی در بدن دارد . این چشمه دائمی با كیفیت مطلوب 8 دهم لیتر در ثانیه آب دهی دارد و تأثیر آن در دفع سنگ كلیه و مثانه در بین عموم زبان زد است .

آب معدنی چشمه گراو :

چشمه فوق به فاصله 5 كیلومتری شهرستان تفرش بین دو روستای گبوران و طراران واقع گردیده است و دسترسی به ان آسان است . آب این چشمه ، معدنی و دارای خواص درمانی است . گراو متشكل از چند قسمت در سطح زمین است كه از آنجا به حالت جوشش از سطح زمین خارجشده و در یك قسمت نیز آب همراه گازكربنیك فراوان از منفذی خارج می شود . آثار بجا مانده در اطراف چشمه یك چهار دیواری را نشان می دهد كه بطور گسترده به عنوان حمام زنانه از آن استفاده می شده است . آب گراو تفرش ، آب معدنی بی كربناته مخلوط است كه به نسبت تقریباً مساوی یون های سدیم و كلسیم در آن یافت می شود . استحمام در این آب اثر تسكینی داشته همچنین باعث باز و بسته شدن عروق می گردد .

چشمه‌ آب گرم جاده قيزخنج

در فاصله هشت کيلومتري جاده قيرخنج، يک چشمه آب گرم وجوددارد که مردم منطقه از حوضچه‌هاي آن براي درمان بيماريهاي پوستي و رماتيسمي استفاده مي‌کنند. آب اين چشمه از نوع آبهاي معدني گوگرددار بوده و از قابليتهاي بهره‌برداري درماني و گردشگري برخوردار است.

در اطراف اين چشمه، درختان بزرگ نخل و بيد وجود دارد که محل اتراق مسافران محسوب مي‌شود.
اين چشمه درشهرستان فيروزآباد واقع شده است.

چشمه‌ آب گرم سهراب آباد

چشمه آب گرم سهراب آباد، در مجاورت جاده آسفالته چنار شاهيجان نورآباد واقع شده است و آب آن براي مصارف درماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

اين چشمه که از چشمه‌هاي معدني معروف فارس است از نوع گوگردي است و مي‌توان آن را براي مداواي برخي از امراض مورد استفاده قرار داد.

چشمه بالنگان ( حاجي آباد)

چشمه بالنگان از زيباترين چشمه‌هاي اين استان است. اين چشمه با جلوه‌هاي بسيار زيبا و جاذب گردشگر، در منطقه‌اي به وسعت سه کيلومتر در محدوده شهرستان اقليد قرار دارد.

كارشناسان منابع طبيعي استان فارس معتقدند كه چشمه بالنگان مي‌تواند با برنامه‌ريزي و احداث تاسيسات زيربنايي وخدماتي به يکي از نواحي مهم گردشگري منطقه تبديل شود. وفور چشمه سارهاي منطقه، زمينه مساعدي را براي پرورش ماهي قزل آلا در اين چشمه فراهم آورده است.

چشمه قدمگاه

اين چشمه در نزديکي دهستان سده در شهرستان اقليد و در محلي با پوشش گياهي مناسب و محوطه‌اي سرسبز و درختکاري شده قرار دارد.موقعيت اين چشمه براي ايجاد تاسيسات پذيرايي بين راهي بسيار مناسب است.

درحال حاضر چشمه ياد شده پس از انباشت در يک حوضچه، بخشي از زمينهاي اطراف را آبياري مي‌کند.

چشمه ساسان
چشمه ساسان در 15 کيلومتري شهر کازرون و در ناحيه تنگ چوگان واقع شده است.
اين چشمه از نقاط ديدني اين شهرستان به شمار مي‌رود.

چشمه سارها، منظره‌هاي طبيعي و مجموعه آثار تاريخي تنگ چوگان از جمله قابليتهاي ارزشمند پيرامون اين چشمه است.

چشمه ابوالمهدي

اين چشمه در منطقه تحت حفاظت اداره كل حفاظت محيط زيست شهرستان مرودشت، بين سيوند و سعادت شهر واقع شده است. چشمه ابوالمهدي داراي چشم اندازهاي طبيعي بسيار زيبا است که قابليت آن را دارد كه به يک گردشگاه بزرگ تبديل شود.

مهمترين ويژگي اين چشمه، طبيعت بکر و سرسبز پيرامون آن است.

چشمه ريچي

چشمه زيچي در منطقه کوهمره سرخي در 35 کيلومتري شيراز واقع شده و از گردشگاههاي زيباي استان فارس و شهرستان شيراز به شمار مي‌آيد.

آب و هواي مطبوع و مناظر دل انگيز طبيعي، از ويژگيهاي اين ناحيه‌اند که آن را به يکي از گردشگاههاي عمومي تبديل کرده است.

چشمه خارگان

چشمه خارگان در روستايي به همين نام در 60 کيلومتري شيراز قرار دارد. محوطه اطراف چشمه، همواره پذيراي انبوهي از بازديدکنندگان و گردشگران در فصلهاي مختلف سال است.

اين محل به علت برخورداري از آب فراوان و همجواري با رودخانه‌هاي قره آغاج و جره، از پوشش گياهي مناسب برخوردار است.

چشمه شش پير

در فاصله 6 کيلومتري جنوب شهرستان سپيدان چشمه‌اي زيبا به نام شش پير وجود دارد که پوشش جنگلي و چشم اندازهاي طبيعي، آن را به مکاني مناسب براي ميهمانان شهرهاي شيراز و ياسوج تبديل کرده است.