مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

شهرکرد

نقشه شهركرد

 

شهرکرد یا به قول قدیم دهکرد، دشتی وسیع ، سرسبز، پر آب و حاصلخیر، محصور بین چند رشته کوه از سلسله جبال زاگرس به نامهای تهلیجان، گل سرخ و جهان بین می باشد. مختصات جغرافیایی این شهر بین 50 درجه و 49 دقیقه و 22 ثانیه تا 50 درجه و 53 دقیقه و 44 ثانیه طول و 32 درجه و 18 دقیقه و 22 ثانیه تا 23 درجه و 21 دقیقه و 50 ثانیه عرض جغرافیایی واقع شده است.

ارتفاع این شهر از سطح دریا 2070 متر بوده و در فواصل کیلومتری پایتخت و 125 کیلومتری شهر اصفهان قراردارد. جمعیت شهر طبق سرشماری سال 1370، 114301 نفر برآورده شده است. آب و هوای معتدل و کوهستانی بارندگی نسبتاً زیادی داشته و سردترین ماه و گرمترین آن به ترتیب دی و مرداد می باشد.

زندگی اقتصادی مردم شهرکرد (دهکرد) عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامپروری، شرکت در پاره ای از امور صنعتی مجاور مانند فولاد مبارکه، ذوب آهن، پالایشگاه، پلی اکریل، سیمان و صنایع نظامی دفاع اصفهان، صنایع نفت خوزستان، کارخانه قند، اشتغال در کشورهای حاشیه خالج فارس (کویت) و نیز کار در برخی صنایع کارخانه ای کوچک منطقه مانند: قندریزی، محصولات لبنی پاستوریزه، چینی سازی، تولید مصنوعات فلزی، پارچه، فرش، پلاستیک و گز سازی قرار گرفته است.

از صنایع دستی رایج در یان شهر می توان: قالی بافی، کلاه مالی، گیوه دوزی، نمد مالی، زین سازی و نیز تولید مواد غذایی محلی نظیر کشک، دوغ و دیگر محصولات جانبی و نیز تهیه و عرضه گیاهانی دارویی را نام برد.

 

تقسیمات سیاسی

بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی استان تا پایان سال ۱۳۸۲ شهرستان شهرکرد دارای ۵ بخش ۱۲ شهرو ۱۱ دهستان بوده مرکز آن شهرکرد است و از دیگر شهرهای این شهرستان می‌توان شهرهای نافچ، طاقانک، کیان، فرخ‌شهر، هفشجان، سورشجان، بـِن، سامان، شلمزار و گهرو و از دهستانها مرغملک و وانان را نام برد.

 

بخش مرکزی شهرستان شهرکرد

دهستان حومه (شهرکرد)

دهستان طاقانک

شهرها: شهرکرد، فرخ شهر، هفشجان، کیان، طاقانک و نافچ

بخش کیار :

دهستان کیار شرقی

دهستان کیار غربی

دهستان دستگرد

شهرها: شلمزار و گهرو

 

بخش بن:

دهستان زاینده رود جنوبی

دهستان وردنجان

شهرها: بن

بخش سامان:

دهستان سامان

دهستان هوره

شهر: سامان

 

 

بخش لاران :

دهستان لار

دهستان مرغملک

شهرها: سورشجان و سودجان

 

 

شهر کرد در قدیم «دهکرد» خوانده می شد. در خصوص سوابق تاریخی این محل در حال حاضر می توان چهار نکته را مد نظر قرار داد:

الف. بر اساس شواهد و یافته های باستان شناسی، قراین فرهنگی و نیز با توجه به استقرار تپه های باستانی مربوط به هزاره های پیش از میلاد مسیح (ع)، در محدوده این شهر می توان قدمتی در حد هزاره های مذکور برای استقرار بشر وآغاز تمدن جهت آن منظور نمود.

ب. بر اساس اسناد و مدارک فرهنگی بر جای مانده از دوره های قاجاریه که سابقه احداث مسجد امام صادق معروف به نامهای «درب امامزاده ، بازار، اتابکان» را در بردارد ، قدمیت این شهر تا دوره حکمرانی اتابکان لر بزرگ نزول می یابد و به واسطه قرار گرفتن آن در محوریت بافت قدیم محله همراه بقعه امامزادگان دو معصوم حلیمه و حکیمه خاتون(س)، آسیاب، کارخانه روغن کشی و بازارچه سنتی، قدمت این محل از آن هنگام به بعد دانسته شده است.

ج. بر اساس اسناد و مدارک فرهنگی و آثار تمدن متقن بر جای مانده از عصر صفویه می توان این محل را دارای قدمتی مستند از اواسط عصر مذکور به این سو دانست.

د. بر اساس استناد به منابع تاریخی از دوره زندیه به این طرف می توان با نام این محل در متون مذکور آشنایی حاصل نمود و به دنبال آن در دوره های قاجاریه و پهلوی هم می توان موارد بسیار زیاد تاریخی، فرهنگی برای این محل در اسناد و متون پیدا نمود که در زمینه رویدادهای تاریخ معاصر ایران دارای اهمیت بسیار می باشند، هر چند که متأسفانه به آنها عنایت چندانی نشده است.

پس از سال 1310 هجری شمسی نسبت به ساختمان سازی های مدرن تغییر بافت سنتی و نام قدیمی آن اقداماتی به عمل آمد که چهره ای کاملا دگرگون برای شیوه معماری آن به وجود آورد. مرکزیت و محور اصلی بنای این شهر از همان قانون بافت قدیمی شهرهای ایران یعنی اصل ایجاد بناهای مذهبی تبعیت می کند که شامل مسجد درب امامزاده (معروف به اتابکان، بازار و امام صادق (ع)، حمام دوقلوی باستان، امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون(س) و حوزه علمیه امامیه (تخریب و نوسازی شده) در دهه 1360 هجری شمسی می باشد.

از محله های قدیمی شهر می توان: جلو خان (جلوخون)، درب سقا (در سقا)، علیا، نمدمالها، رعنائی ها، دانشسرا و درب ده (دره دی، دردی) ، را نام برد.

مردم شهرکرد دارای گویش جالب توجهی اند که برغم مفهوم بودم واژگان آن برای اکثر غیر بومی ها، دارای آهنگ ادای خاصی است که مردم محلی را از دیگر متمایز می سازد.

دیدنی های این شهر عبارتند از: اتاق آیینه ، مساجد درب امامزاده (بازار، اتابکان، امام صادق(ع)خان (جامع)، نو، امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون و بوستان ملت.

 

وجه تسمیه

دهکرد (شهرکرد امروزی) در قرن هفتم هجری قمری تحت سلطه اتابکان فارس و لرستان بود. بعدها وسعت یافت و در شهریور ۱۳۱۴ شمسی از دهکرد به شهرکرد تغییر نام یافت. واژه «دهکرد» از دو بخش «ده» + «کرد» تشکیل شده‌است. بعضی‌ها معتقدند واژه «کرد» در حقیقت به معنی گله داری است چون شغل ساکنان اولیه این منطقه(دوران لربزرگ) به علت داشتن مراتع خوب و سرسبز، غالباً گله داری بوده‌است. کلمه کرد در لغت‌نامه‌‌های معتبر فارسی نیز به معنی رمه‌دار است.

برخی بر این نظرند که این منطقه بدین خاطر دهکرد نام گرفته‌است که گویا در گذشته دسته‌ای از کردها در این‌جا ساکن بوده‌اند از این رو این منطقه را دهکرد نامیده‌اند. این استدلال به‌چند دلیل نادرست است. نخست آن که در لهجه دهکردی اثر قابل توجهی از کلمات کردی دیده نمی‌شود. دوم آن‌که ما با کلمه دهکرد در سایر مناطق کشور مواجه هستیم که اتفاقاً آن‌ها هم کرد نیستند؛ مثلاً منطقه دهکرد در بروجرد یا منطقه دهکرد در جیرفت.

البته به‌گفته برخی از اهالی این شهر، با توجه به اینکه در شهرکرد چه در قدیم و چه در حال کردین(نوعی بالاپوش نمدی که چوپانان لر به تن می‌کنند) تولید می‌شود، ابتدا به این مکان دهکردین و بعدها به خاطر راحتی کار، به آن دهکرد گفته شد.

در کتابی به‌نام «ایران باستان» از ژوزف ویسهوفر محقق و شرق‌شناس آلمانی آمده‌است که شاپور دوم در نامه‌نگاری‌های خود نام شهریار «دژگـُرد» را که دژی مستحکم در منطقه کوهستانی زاگرس بوده، آورده‌است. با احتساب تسلط زبان عربی در دوران حکومت اعراب به‌راحتی می‌توان دریافت که «دژگـُرد» با عوض شدن حروف «ژ» و «گ» که در الفبای عربی وجود نداشته، به «دهکـُرد» تغییر کرده‌است. در منطقهٔ اصفهان و چهارمحال و بختیاری و لرستان وجود مکان‌های نظامی، کاملاً قابل تشخیص است. همانند «چَمگـُرد» (چَمگـُردان امروزی)، «دژگـُرد» (شهرکرد امروزی)، «چـِلگـُرد» (چـِلگـِرد) و «بروگـُرد»(بروجرد امروزی). در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، دهکرد از دهستان به شهرستان تبدیل شد و با تغییر واژهٔ «ده» به «شهر» نام شهرکرد بر آن نهاده شد.

در زمینه وجه تسمیه آن نقل قولهای مختلفی بیان شده است. از جمله برخی کردنژاد بودن مردم ساکن در آن مد نظر قرار داده اند. برخی شیوه معیشتی آنان را که دامپروری بوده، بر این اساس که «کرد» در لغت به معنای «رمه گردان و گله دار» می باشد دلیل ابداع این نام دانسته اند و تعدادی هم نوع خاص لباس چوپانان این منطقه یعنی «کپنک» که امروزه هم استفاده می گردد و در گویش محلی به آن «کردین» گفته می شود را عنوان کرده اند.

دهکرد (شهرکرد) در واقع هویت اصلی شهری خود را از قرن سیزدهم هجری به واسطه دارا بودن همه کالبدهای مورد نیاز جهت تشکیل یک روستا، شهر دارا شده بود و از این جهت نقاط مشابه دیگری در سطح منطقه را بروجن و فرخشهر نیز می توان همسنگ آن دانست.

این امر در اصل به دلیل خودکفایی لازم اقتصادی جهت این نواحی در دوره حاکمیت حکومتهای نیمه مستقل محلی جدا سری بوده است که مردم را وادار می نموده تا در این نقاط علاوه بر زندگی به صورت دسته های فامیلی، نژادی مستقل در درون فضاهای ویژه معماری نظامی (تدافعی)، ذخیره ای تحت عنوان قلعه، کلات (کله)، دژ (دز) از نظر اقتصادی به شیوه تولید معیشتی مبتنی بر یکجانشینی و یا کوچ یا برد کوتاه (گله داری) روی آورده و به این ترتیب با انباشت ثروت خود از دیگر نقاط روستایی مجاور جلو افتاده و این شکل مرحله روستا، شهری و سپس شهر کامل بدل گردید.

بر همین اساس است که درمناقع دوره قاجار مانند متون و اسناد مرتبط به دهکرد با نام قصبه یا قصبچه یاد می شود و این در حالی است که این نقطه از نظر تقسیمات سیاسی، کشوری آن ایام بنا بر دلایلی چون: تمرکز دستگاههای دولتی (هر چند محدود)، موقعیت دسترسی آن به قطب فرهنگی، اقتصادی اصفهان، قرار داشتن در مجاورت جاده ارتباطی بختیاری و نیز آبادیهای اطراف، در حکم یک محور بی طرف در دسته بندهای سیاسی که تعلق به هیچ کدام از گروههای قومی و خوانین منشأ استقلال سیاسی در آن روزگار نداشته است، تلقی می شده و این امر حتی تا روزگار معاصر نیز به خوبی حفظ گردیده است. بنابراین در واقع می بایست کالبد شهری دهکرد را یک محور اجتماعی – سیاسی دانست که در حکم پیوند دهنده فرهنگ های مختلف مهاجرین به خود عمل می نموده و در عین اسقلال، گروههای شغلی نژادی که در قالب محله ای مخصوص به خود فعالیت می کرده اند، ایشان را به نوعی نامحسوس دارای علقه های مشترک می نموده است. به شکلی که اگر ایشان، دارای سازه های معماری مختص به خود نظیر: حمام، مسجد و مکتب (وبعدها مدرسه) بوده اند اما در نهایت و در دراز مدت خود را جزئی از فضاهای فرهنگی خاص دهکرد دانسته و علاقمند بوده اند اسماً و یا رسماً دهکردی خوانده شوند.

از سال 1310 هجری شمسی با تثبیت فعالیتهای دولت پهلوی به ایجاد یک مرکز ثقل جدید تحت عنوان فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری، کم کم هویت جدیدی با استفاده از موسسات نوین تمدنی در این محل پایدار شد که از جهت تغییر سنتهای دیر پای فرهنگی – اجتماعی و نیز ابداع روشهای جدید زندگی در این نقطه که از ان پس با نام شهرکرد شناخته گردیده حائز اهمیت می باشد.

کوی و برزن های تنگ و باریک سرپوشیده، گاهاً آشتی کنان با الگوی معماری ایرانی با اعمال تغییرات بنیادی به صورت تخریبی نوسازی جای خود را به خیابانها و کوچه های باز بودن سقف و عریضی داده اند که برای عبور درشکه های شخصی و مسافربر عمومی و نیز اتومبیلهای محدود عبوری اصلاح هندسی شده بودند. خانه های آجری در میان ابنیه خشت و گلی تیر ریز قدیمی سربرآورده و بازار قدیمی مرکزی از حدود اواخر جنگ جهانی دوم (1324 هجری شمسی) به صورت کامل تغییر شکل داده شده با شکافته شدن پیکرده سازه های قدیمی و جا افتاده ، دکانهای طاقچه ای و سکو دار به وجود آمد. با حاکمیت یافتن «بلدیه» در محل و دگرگون ساختن چهره شهر کوچک شهرکرد، شبهای تاریک با نصب فانوس های نفتی در معابر، از غروب آفتاب تا دو ساعت از شب رفته روشنی یافته و با انجام اقداماتی نظیر: حفر قناتهای عمومی و اختصاصی مانند: آب خیریه، از حاشیه روستای نافچ تا شهرکرد، اهتمام به تأمین آب شرب و مصرفی که نایز به آن به دلیل افزایش جمعیت و نیز انجام طرحهای عمرانی دو چندان شده بود در دستور کار مسئولین و خیرین محلی قرار داده شد.

مقارن این احوال از حرکت دو عدد درشکه هم در خیابانهای خاکی و محدوده شهر که هر روز توسط رفتگران بلدیه با استفاده از مشکهای آب و بعدها گاریهای اسب کش آب پاشی می شده اند، به عنوان اولین سرویسهای عمومی حمل و نقل در این محل به صورت رسمی، گزارشهایی در دست است که هم به صورت حرکت دائم در سطح کوچه ها و خیابانها وهم استقرار در یک نقطه به منظور اطلاع از این که چگونه بایستی به ارائه خدمات بپردازد، فعالیت می نموده اند.

تأسیس غسالخانه و در کنار آن انتقال گورستان عمومی به دلیل رشد فیزیکی ساختمان سازی و در محدوده شهر قرار گرفتن قبرستان قدیمی، به حاشیه کوه گل سرخ، راه اندازی مشاغل جدید عمومی و خدماتی و اهتمام به احداث فضاهای سبز از جمله دیگر اقدماتی اساسی است که توسط بلدیه طی این مدت انجام پذیرفته است.

در این میان، آنچه بیش از همه حائز اهمیت می باشد، تغییر بافت کالبدی شهر از شیوه دایره ای بر اساس محور قرار داشتن امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون(س) و مسجد اتابکان به نوعی شهر با نقشه شطرنجی با خیابان ها و کوچه های متقاطع و عمود بر یکدیگر بر ساس الگوهای مهندسی شهرسازی آلمانی – انگلیسی پی ریزی شد که اگر چه تا حدود زیاد همان دسته بندی های محله ای در ان حفظ گردید اما مقدمه ای جهت گسترش فیزیکی شهر و ایجاد موسسات جدیدی تمدنی و نیز مهاجر پذیری بیشتری گردید.

 

آثار و بناهاي تاريخي شهركرد

مدرسه علميه( اماميه)

اين شهر از بناهاي جالبي است كه به همت مرحوم ميرسيدمحمد، امام جمعه وقت شهركرد به جاي خرابه‌هاي تيمچه آرمناي كدخدا ساخته شد.

اين بنا داراي حجره‌هاي گوناگون و صحن نسبتاً بزرگي است كه تا به حال عده زيادي از طلاب علوم ديني در آن به تحصيل پرداخته‌اند. اين مدرسه و متعلقات آن در سال 1312 به توليت و نظارت امام جمعه وقت به ثبت رسيد.

 

 

آرامگاه دهقان سامان

ابوالفتح دهقان ساماني ( سيف‌الشعرا) مردي صوفي مسلك و عارف بود كه در ميان ايلات بختياري مي‌زيست و درسال 1326 هجري قمري در گذشت. وي كه جهان را در منشور اشراق و ارفان مي‌ديد، زندگي پر رمز و رازي داشت. مقبره اين عارف ايلياتي در حدود 28 كيلومتري شمال شهركرد قرار دارد و مانند زندگي‌اش به شكل عجيب و پر رمز و رازي بنا گرديده است. اين آرامگاه بر روي پل زمانخان قرار دارد كه بر روي رودخانه سامان ايجاد شده است.بناي آرامگاه دهقان ساماني از لحاظ شيوه ساخت و نوع معماري بسيار در خور توجه مي‌باشد.

 

قلعه شلمزار

اين قلعه در شلمزار واقع شده و در كنار باقي مانده اين بنا، آثاري از دوره قاجاريه وجود دارد كه توسط خوانين بختياري احداث و مورد استفاده قرار مي‌گرفته است.

اين قلعه عمارتي است به مساحت يك هزار متر مربع كه در تاريخ 1307 هجري قمري به دستور مرتضي قلي‌خان صمصام ساخته شده است. اين بنا به شكل مربع مستطيل و به صورت دو طبقه است. طبقه اول داراي چندين اطاق به صورت طاق و چشمه و با خشت‌خام ساخته شده كه بسيار محكم و سالم باقي مانده است. جلو اين اطاقها را ايواني با ستونهاي سنگي در بر گرفته كه به صورت زيبايي حجاري و تزيين شده است. طبقه دوم خرابشده و آثاري از آن باقي نمانده است.

 

قلعه جونقان

جونقان يا جونقون شهر كوچكي است در 38 كيلومتري شهركرد كه مقر سكونت خوانين بختياري بود. علي قلي خان سردار اسعد در سال 1318 هجري‌قمري، قلعه كاياني در اين محل براي سكونت خود ساخت كه 14 هزارمترمربع مساحت و نمادهاي بيروني متفاوتي داشت. ستون‌هاي سنگي آن هر كدام چند قطعه در اشكال مختلف بنا شده، به طوري كه در قسمت بالا، اين ستون‌هاي چهارگوش است.در چند سال اخير بخش اعظم تزيينات بنا از بين رفته است و به جز قسمت محدودي از قلعه كه اختصاص به كتابخانه عمومي دارد، بقيه رو به نابودي است.

 

حمام درب امامزاده

اين بنا روبروي مسجد اتابكان شهر كرد قرار دارد و يكي از بناهاي باستاني استان است. شالوده اوليه بنا در زمان اتابكان لرستان گذاشته شد. در دوره‌هاي صفوي، زنديه و قاجاريه مرمت و تعمير شد. اين حمام داراي يك فضاي وسيع بيروني به نام رختكن است كه زير سقف دارد و از كف زمين 70 سانتي متر ارتفاع دارد و به وسيله يك دهليز منحني، به تطهير خانه و گرمخانه متصل مي‌شود. صحن وسيع گرمخانه بر چهار ستون سنگي استوار است و روشنايي آن به وسيله شيشه‌هاي كوچك محدب تامين مي‌شود. در طرفين شمال و جنوب صحن گرمخانه دو حوض مستطيل شكل واقع شده است. در طرفين خزينه بزرگي كه بوسيله چهار پله سنگي بالا مي‌رود، دو خلوتگاه زيبا و مربع شكل وجود دارد كه جايگاه اعيان و اشراف در فصل تابستان بود.

 

سنگ نوشته‌هاي مشروطيت ( پير غار)

پير غار از تفريحگاه‌هاي منطقه چهارمحال است كه در بخش ديزج قرار دارد. در اين محل، چشمه‌هاي آب از داخل سنگها در جريان است. برروي قسمتي از تپه سنگي اين منطقه، سه سنگ نوشته به زبان فارسي كه بر روي آن شرح لشكر كشي بختياري‌ها به فرماندهي سردار اسعد به تهران و نقش آن‌ها در انقلاب مشروطه ثبت شده است، ديده مي‌شود. غاري نيز در اين محل وجود دارد كه به علت فرو ريختگي سقف، ورود به آن ممكن نيست.

 

گردشگاه پير غار

در 5 كيلومتري جنوب شهر فارسان ،37 كيلومتري شهركرد ودر مجاورت روستاي ده چشمه گردشگاهي مصفا به نام پير غار وجود دارد.

بر روي قسمتي از تپه سنگي مشرف به اين گردشگاه ،سه كتيبه به خط نستعليق وجود دارد . متن اين كتيبه ها مجملي از شرح لشگر كشي بختياري ها به تهران و اصفهان ونقش سرداران بختياري در سركوبي استبداد صغير وسقوط محمد علي شاه در واقعه مشروطيت است

مجموع عوامل گردشگاه از جمله چشمه پر آب ، سايه سار درختان ،آبشار زيبا ، كوههاي اطراف و هواي پاك و خنك ونيز غارموجود در محل سبب جذب روزانه صدها گردشگر مي گردد

امكانات وتسهيلات

جاده آسفالته ، فضاي سبز ، سرويس بهداشتي ، پاركينگ ،آب آشاميدني ، سكوي نشيمن ،دسترسي به واحدهاي اقامتي پذيرايي طاق سنگيهاي جونقان واقع در 8 كيلومتري شهر جونقان در ابتداي تنگه دركش وركش (مسير شهركرد – اردل ) ،با شيوه اي خارق العاده به صورت خشگه چين احداث گرديده اند . در اين مكان با استفاده از سنگهاي تراش و با بهره گيري از فن نخ كشي طاقهاي قوسي تا عمق 7 متر ، ارتفاع 5/2 و عرض 3 متر ساخته شده كه طي قرون متمادي در برابر زلزله هاي فراوان وساير عوامل طبيعي تخريبگر ، مقاومت نموده و بخشي از بنا به دست عوامل انساني تخريب شده است

 

شير سنگي

بختياريهابراي پاسداشت جنگاوران و دلاوران خود بر روي قبر آنان مجسمه اي تراشيده از سنگ وبه شكل شير با نقوشي از اسب وشمشير قرار مي دادند . اين نقوش هر كدام معنا ومفهوم خاص خود را دارد .شير سنگي بر روي قبور دلاوران وجوانان بختياري ياد آور تاريخ پر حادثه وفراز ونشيب گذشته اين ايل است . قديمي ترين شير سنگي موجود در استان مربوط به دوره صفويه است .

 

آبشار آتشگاه

اين آبشار در دويست كيلو متري شهركرد و 50 كيلو متري شهر لردگان در دره اي روح افزا به طول 3 كيلو متر قرار گرفته است .

مسير اين آبشار از محل چشمه تا اتصال به رودخانه خرسان را فضاي سر سبز و بي نظيري از انواع درختان و گياهان جنگلي فرا گرفته است .

شيب زياد و پستي و بلندي هاي دره ، آبشارهاي كوچك متعددي را ايجاد كرده است .

پيوند عناصر زيباي طبيعي مانند دره ، سبزه زار و اقليم مناسب ، فضاي بسيار فرح بخشي را جهت تفرج در اين مكان فراهم مي آورد . سراسر بهار و تابستان اين آبشار جهت بازديد مناسب است .

 

برد گوري ها

برد گوري ها (سنگ گبري ها ) قديمي ترين آثار سنگي استان مي باشند كه به دوره ماد تا پايان حكومت ساسانيان تعلق دارند . در دين زرتشت به علت اعتقاد به مقدس بودن خاك از دفن كردن اجساد خودداري كرده وآنها را در محفظه هايي از سنگ كه استودان ( استخوان دان ) ناميده مي شد ودر اصطلاح بختياري به آنها بردگوري ( به معني سنگ گبري) مي گويند ،قرار مي دادند

در خطه بختياري در دل صخره ها ويا سنگهاي عظيم فضايي با متوسط طول 30 / 3 وعرض 2 و ارتفاع 20 /1 ايجاد مي كردند كه داراي دريچه هاي مربع شكل يا در سنگي بوده اند ، برد گوري ها به گونه اي انفرادي ويا چند تايي حفر گرديده وبيانگر فرهنگ تدفين در طول بيش از 1500 سال در منطقه و نفوذ مذهب زرتشت وپيروان آن در اين خطه هستند . بردگوري ها در بخشهاي ديناران ، ميانكوه و بازفت پراكنده اند.

 

قلعه سردار اسعد

كاخ قلعه سردار اسعد در فاصله 42 كيلومتري شهركرد ودر مركز شهر جونقان واقع شده است وفاقد هر گونه كتيبه تاريخدار است

اين قلعه توسط علي قلي خان سردار اسعد در زماني كه وي زمامداري ايل بختياري را به عهده داشت ، ساخته شده است و بر اين اساس قدمت آن به بيش از يكصد سال مي رسد . مصالح به كار گرفته در اين بناي دو طبقه خشت با نماي آجر با ملات گچ وخاك است و هنر هاي حجاري ، چوب بري ، گچ بري ، آيينه كاري و نقاشي در آن به كار رفته است .

 

قلعه امير مفخم

اين بنا توسط لطفعلي خان اميرمفخم بختياري از خوانين معروف هفت لنگ ساخته شده وترميم وبازآفريني وتزيين دائمي آن از سوي ديگر ساکنين درواقع بيانگر روزگار قدرت نهائي اين گروه وکنارگذاردن حاکميت خوانين چهار لنگ بختياري و چالشتري مي باشد

با آرايشي ايراني مي باشد که تزئينات آن نشانگر نفوذ فرهنگي وتوجه به غرب درآن هنگام بوده است. اين بنا دردو طبقه با ايوانهاي شمالي وجنوبي مشرف به بيشه هاي منتهي به کوهستان ورو به قبله ساخته شده است. اين بنا داراي چهار برج مخروطي شکل است که دو برج قسمت جنوبي سالم و دو برج قسمت شمالي نيمه مخروبه بوده است. درحال حاضر اين کاخ قلعه 20/5076 متر مربع وسعت دارد و در سال 1368 ه. ش ، درفهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

 

اتاق آيينه

اتاق آيينه نيز که در حقيقت يکي از هشت اطاق باز مانده اصيل از اين نوع در منطقه مي باشد. اين اتاق که ديوارها و سقف آن با آيينه تزيين شده با تکنيک نقاشي پشت شيشه شکوه بيشتري يافته است. نقاشي ها عموماً تصاويري از سوار کاري ، قصرها و ابنيه سلطنتي با طرح هاي اروپايي،گل ومرغ و نماي خاچي خود بنا هستند. درديوارهاي شرق وغربي آن چهارعدد قاب آيينه طراحي شده که مربوط به الحاقات سابق الذکر دردهه هاي 1330 ه. ش به بعد مي باشد و بوسيله روشنايي برق در پشت آنها به عنوان شب چراغ مورد بهره برداري قرار مي گرفته است.

 

قلعه چالشتر

اين قلعه يکي از بناهاي تاريخي چالشتر است که در حدود 3400 مترمربع وسعت دارد و در سال 1323 ه. ق توسط خدارحم خان براي يکي ازفرزندانش بنام احمدخان دردوطبقه ساخته شده است. اين ساختمان داراي فرم حياط مرکزي است، اتاق ها و سايرفضاها در پيرامون آن شکل گرفته است. اتاق ها از يک طرف به ايوان و سپس به حياط ارتباط دارند. ستون هاي سنگي بنا به طور استادانه اي حجاري شده اند.

 

حمام خصوصي قلعه چالشتر

اين حمام در ضلع جنوبي قلعه چالشترو ضلع شمالي قلعه خدارحم قرار دارد و در گذشته از طريق دالان مشترک مورد استفاده ساکنين هر دو قلعه بوده است. اين ساختمان با قدمتي بيش از يک قرن در مقياسي کوچک و زيبا ساخته شده است.

 

قلعه دزك

اين بنا در روستاي دزك و در فاصله35 كيلومتري جنوب غربي شهركرد توسط لطفعلي خان امير مفخم بختياري در 2 طبقه ساخته و در طول حيات خود شاهد حوادث فراواني بوده كه مهمترين آنها ايفاي نقش در جريان اعاده مشروطيت است.

از نظر معماري ، اين قلعه به تقليد از قصرهاي اروپايي قرون گذشته با آرايشي ايراني ساخته شده است. جالبترين قسمت اين بنا ، تالار سفره خانه و اتاق آيينه مي باشد . در حال حاضر اين كاخ قلعه 20 / 5076 متر مربع وسعت دارد ودر فهرست دارد ودر فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. علامه فقيد علي اكبر دهخدا مؤلف لغت نامه مشهور مدتي را در اين قلعه به سر برده است

 

پل زمانخان

پل تاريخي زمانخان در مجاورت شهر سامان واقع شده است. تفكر اوليه ساخت پل در اين مكان به دوره ساسانيان باز مي گردد

اين پل به دستور زمانخان رئيس يكي از ايلات قشقايي كه زماني دامنه كوچ آنها تا آن منطقه مي رسيد- بر روي رودخانه زاينده رود احداث گرديد. تركيب مناظر رود خروشان زاينده رود ،پل زمانخان و طبيعت زيباي منطقه ونيز اقدامات انجام شده در جهت رفاه گردشگران ، اين ناحيه را از مهمترين قطبهاي گردشگري اينان قرار داده است.

دهكده سياحتي زاگرس كه داراي واحدهاي اقامتي زيبا و مشرف به زاينده رود وپل زمانخان است در مجاورت اين پل بنا شده است.

 

امكانات وتسهيلات

جاده آسفالته ، واحدهاي اقامتي وپذيرايي ( هتل گلهاي سامان ومجتمع توريستي ) ،پاركينگ ، سكوي نشيمن ، فاصله تا پمپ بنزين سامان ( 5 كيلو متر ) ، آب آشاميدني ، تجهيزات جهت بازي كودكان ، فضاي سبز

 

خانه آزاده

اين بنا كه به مناسبت سكونت حاج مهدي خان آزاده چالشتري در بين مردم محل به اين نام معروف گرديده ،قديمي ترين بناي مسكوني استان (1206 هجري / قمري) محسوب مي شود كه ازنظر ويژگيهاي معماري سه نوع بافت متمايز متعلق به ادوار زنديه تا معاصر به همراه تزئينات گچبري ، نقاشي ديواري وهنرهاي روي چوب را مي توان در كالبد آن مشاهده نمود.

اين بنا در قسمت غربي شهركرد ( چالشتر ) قرار دارد ودر سال 1357در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

 

خانه ستوده

خانه ستوده في الواقع جزء آخرين بخشهاي بر جاي مانده از بناهاي مرتبط با ارگ چالشتر و مربوط به اواخر دوره صفوي تا آخر دوره قاجاري بحساب مي آيد كه در قسمت اندروني بخش حاكم نشين قلعه مذكور را تشكيل مي داده است . شالوده اصلي اين بخش در سال 1323 هجري قمري به پايان رسيده كه داراي ازاره هاي سنگي ارزشمند تراش خورده و نقاشي هاي نفيس مي باشد . اين خانه در قسمت غربي شهركرد ودر نزديكي خانه آزاده قرار دارد.

 

موزه مردم شناسي

اين موزه در خانه ستوده واقع شده و شامل البسه چهارمحال وبختياري ، زيور آلات ، ابزار آلات جنگي ، انواع ظروف ،هنر هاي محلي ( مانند قفل سازي ، دست بافتها ،ادوات كشاورزي سنتي ، اشياء سنگي وسفالي از دوره اشكاني تامعاصر مي باشد . بازديد از اين موزه همه روزه امكان پذير است.

 

موزه مردم شناسي

اين موزه در سال 1380 و با استفاده از فضاي زيرزمين ساختمان احداث و راه اندازي شده است بخش هاي مختلف موزه مردم شناسي عبارتند از :

اتاق کرسي

ادر اتاق کرسي با بهره گيري از لوازم زندگي دهه هاي گذشته و نيز با استفاده ازدو مجسمه،شيوه زندگي ادوارگذشته مردم منطقه چهارمحال براي بازديدکنندگان بازسازي شده است

اتاق مياني

در اتاق مياني اين موزه ويترين هايي براي ارايه پوشاک ، زيورآلات ، ظروف ، صنايع دستي و ابزار و وسايل زندگي چهارمحال و بختياري در نظر گرفته شده است. در اين اتاق ابزار و وسايلي شامل ابزار کار کشاورزي و دامداري مورد استفاده قرار مي گيرند

راهرو

درقسمت راهرونيزابزاروآثارمتنوعي درارتباط با موضوع مردم شناسي وفرهنگ منطقه به نمايش درآمده است