مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

پیشینه تاریخی:

ترکیه کشوری است با فرهنگی غنی، مردمی اصیل و طبیعتی زیبا و متنوع. این سرزمین زیبا همچنین به‌عنوان مهد بسیاری از تمدن‌ها در طول تاریخ شناخته شده است. در نتیجۀ موقعیت جغرافیایی این کشور، ترکیه در واقع به‌عنوان پل ارتباطی شرق و غرب ایفای نقش نموده است و ملت ترکیه دائماً با فرهنگ‌های بسیاری در ارتباط بوده‌اند. در طی قرون، سلاطین بسیاری آمده و رفته‌اند و هر کدام از خود ردّی در این کشور بر جای نهاده‌اند. یک بخش فوق‌العاده و بسیار مهم تاریخ ترکیه مربوط به‌مرحلۀ رشد ‌کلیسای اولیه در این کشور است. در دوران امپراتوری روم، پولس رسول سفرهای بشارتی زیادی به‌سرزمینی که اکنون ترکیه خوانده ‌می‌شود داشت. حتی هفت کلیسای ذکر شده در کتاب مکاشفه در ترکیه امروزی واقع شده‌اند.

کنستانتین در سال ۳۲۵ میلادی، امپراتوری رو به‌زوال روم را متحد و نیرومند ساخت. وی پایتخت روم نوین را به‌نام کنستانتینوپل که همان استانبول امروزی است بنیاد نهاد. چند صده پس از کنستانتین، وقایع بسیاری در ترکیه رخ داد که هویت امروزی این ملت را شکل داد. ترک‌های سلجوقی با زور کنستانتینوپل را تسخیر نموده و اسلام را به‌ این منطقه معرفی کردند. پس از امپراتوری سلجوقی، امپراتوری عثمانی قدرت را در ترکیه به‌دست گرفت. امپراتوری عثمانی بزرگترین و مقتدرترین امپراتوری اسلامی در طول تاریخ بوده است. این امپراتوری تا اوایل دهۀ ۱۹۰۰ ترکیه را تحت کنترل خود داشت. در بحبوحۀ آشوب‌های جهانی و داخلی، به رهبری مصطفی کمال یا آتاتورک (‌به‌معنای لغوی پدر ترک)، ترکیه ‌به‌سوی دوران پیشرفت نوینی هدایت شد. نفوذ و ایده‌های وی آنچه را ما امروزه به‌نام ترکیه می‌شناسیم شکل بخشید.

موقعیت جغرافیایی :

ترکیه نقطه تلاقی دو قاره مهم آسیا و اروپایی می باشد. ترکیه در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی آسیا واقع شده است و بین 5/36 و 42 درجه عرض شمالی و 26 و 45 درجه طول شرقی در نیمکره شمالی قرار گرفته است ، سرزمین ترکیه بصورت مستطیلی قابل تصور است که طول آن از شرق تا غرب 1660 کیلومتر و عرض آن بطور متوسط 550 کیلومتر می باشد. ترکیه از سه طرف به وسیله دریا احاطه شده است. از وسعت ترکیه با 578/814 کیلومتر مربع مساحت (کمتر از نصف مساحت ایران) سی و پنجمین کشور جهان محسوب می گردد.. ترکیه در همسایه اروپایی و شش همسایه آسیای دارد. از شمال با کشورهای مشترک المنافع با 610 کیلومتر ، در شرق با جمهوری اسلامی ایران 454 کیلومتر ، با عراق 331 کیلومتر در جنوب با سوریه 877 کیلومتر در قسمت غربی با یونان 212 کیلومتر با بلغارستان 269 کیلومتر مرزهای مشترک دارد.

سواحل ودریاچه ها :

ترکیه از سه طرف توسط دریای سیاه در شمال ، دریای مدیترانه درجنوب ، دریای ازه در غرب احاطه شده است. در شمال غربی دریای داخلی مهمی بنام دریای مرمره وجود دارد که این دریا از سمت شمال به وسیله تنگه بسفر به دریای سیاه واز طریق تنگه داردانل به دریای ازه متصل می گردد. این دو تنگه دریای سیاه را به دریای آزاد متصل می نمایند. دریای مرمره منطقه ای در حدود 11350 کیلومتر را در بر می گیرد..

در دریاهای مرمره و ازه جزایر متعددی وجود دارند که متعلق به ترکیه میباشند . بعضی از آنها عبارتند از : جزایر مرمره در دریای مرمره و ایمیرس در در دریای ازه و ... در ترکیه در حدود 65 دریاچه کوچک و بزرگ جمعا با 9000 کیلومتر مربع مساحت وجود دارد ، از جمله دریاچه وان ( با مساحت 3713 کیلومتر) در شرق ، دریاچه نمک ( با مساحت 1620 کیلومتر) در آناطولی مرکزی و دریاچه توز (با مساحت 1500 کیلومتر) در قونیه و ....

شهرها و بنادر مهم :

پایتخت ترکیه شهر آنکارا میباشد و از شهرهای مهم آن میتوان از استانبول ، ازمیر ، آدانا ، بورسا، ارزروم، قونیه، آنتالیا ، اورفا ، وان و... نام برد.

استانبول و تکیرداغ در قسمت اروپایی ترکیه وزنگولداق ، سینوپ و طرابوزان در بخش آسیایی از بنادر مهم ترکیه محسوب میشوند . بنادر ...... در ساحل دریای سیاه ، مرسین و آلانیا و انطاکیه درساحل دریای مرمره، ازمیر؛ آنتالیا در ساحل دریای مدیترانه وایرالیک در ساحل دریای ازه از دیگربنادر ترکیه می باشند.

 

دین و زبان

نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه که در سال 1924 میلادی تهیه شده است دین رسمی جامعه را اسلام تعیین نموده است . لیکن در اصلاحات قانونی سال 1928 این ماده قانونی حذف و با تاکید بر جدایی دین از سیاست ، ترکیه کشوری با دولت وحکومت لائیک (تفکیک دین از سیاست) معرفی گردیده است. بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود 98% جمعیت این کشور را مسلمان و 2% را مسیحیان و کلیمیان و دیگر ادیان تشکیل مید هند.

مسلمانان ترکیه اکثرا تابع مذهب تسنن می باشند که از میان آنها حنفی ها بزرگترین گروه محسوب می گردند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند . شافعی ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقر واکثرا کرد هستند. شمار پیراوان مذاهبی دیگر بسیار کم می باشد. روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت تقسیم می شوند :

الف ) پیرامون اسلام که خود به چندین فرقه و مذهب تقسیم می شوند و اهم آنها عبارتند از :

1- حنفی ها ، جمعیت قابل ملاحظه ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل میدهند.

2- شافعی ها ، شاخه ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می دهند.

3- پیراوان سایر فرق اهل سنت و طریقتها

4- علویان (به چهار دسته با نامهای رافÖی، باطنی؛ Íروفی و بکتاشی تقسیم و بنا بر آمار رسمی دولت ترکیه حدود 12 میلیون نفر پیرو دارد )

5- شیعیان ، پیرو مذهب جعفری بوده و نزدیک به یک میلیون و دویست هزار نفر هستند.

 

زبان:

ترکی زبان رسمی و مادری ساکنان ترکیه است و یکی از قدیمی ترین زبانهای دنیا به شمار می رود. بخشی از مردم کشورهای مشترک المنافع و برخی از نقاط جنوب شرقی اروپا و بعضی از مناطق خاورمیانه به این زبان صحبت می کنند. آذری (آذربایجان) ، قفقازی و ترکمنی نیز شاخه هایی از زبان ترکی محسوب می شوند. زبان ترکی از گروه زبانی اورال - آلتانی است و به گروههای کوچکتر ذیل تقسیم می شود:

1- گروه آسیای مرکزی مانند گرگ تورک ، ازبک و قرقیز

2- گروه جنوب غربی مانند ترکی عثمانی ، ترکی آذری و ترکمنی

3- گروه شمال غربی مانند تاتار و قزاق

4- گروه سیبری جنوبی مانند اویرات ، آبکان و تروا.

5- گروه سیبری شمالی مانند یاکوت

6- گروه جرواش (شمالی ) در ناحیه و لگا

زبان ترکی جدید که امروزه تحت عنوان « ترکی آناتولی» شناخته می شود از ریشه ترکی عثمانی است که به وسیله سلجوقیان در اواخر قرن یازدهم به آناتولی وارد شده است . به تدریج لغات و دستور زبان فارسی و عربی به میزان قابل توجهی به این زبان وارد شد و الفبای عربی رایج گشت. پس از اعلام جمهوری (در سال 1923) ، الفبای لاتین جایگزینی الفبای عربی گردید. (1928) و پس از تغییر الفبا اصلاح دستور زبان نیز توسط دولت آغاز و پی گیری شد . ویزگی زبان ترکی را حروف صدا دار آن می دانند.

در الفبای لاتینی که از سال 1928 به بعد در ترکیه مورد استفاده قرار گرفته است . بیشتر حروف و صدای کم و ییش مانند معادل انگلیسی شان تلفظ می شوند.

از نظر تاریخی زبان وادبیات ترکی را می توان به سه دوره متمایز تقسیم نمود :

1- دوره ترکی قدیم (قبل از پذیرش دین اسلام توسط ترکها) قرن 8 تا 11 میلادی

2- دوره فرهنگ اسلامی (دوره تاثیر عربها وایرانیان ) از قرن 11 تا اواسط قرن 19 میلادی

3- دوره مدرن (از زمان سلطنت سلطان عبدالمجید اول در سال 1839) دوره تاثیر تفکرو ادبیات غربی

بعد از تشکیل جمهوری در سال 1923 در تاریخ 20 می1928 طبق دستور نخست وزیر¡ وزارت معارف انجمن زبان را تشکیل داد و به تعویض الفباء می پردازد و زبانهای غربی (فرانسه ، آلمانی ، ایتالیایی و مجاری) را مورد تحقیق قرار میدهد . در 8 آگوست 1928 آتاتورک آغاز «انقلاب حروف» را اعلام می دارد و در 11 آگوست 1928 اولین کلاس در ارتباط با حروف جدید زبان ترکی افتتاح میشود قانون الفبای لاتینی در سال 1928 در یازده ماده تصویب و به مورد اجرا گذاشته می شود.

جمعیّت: مطابق با آمار ژوئیه ۲۰۰۴ جمعیت این کشور ۶۸,۸۹۳,۹۱۸ نفر است.

ترک‌ها: ۷۶-۸۰ ٪

کردها: ۱۴-۲۰ ٪

اعراب: ۱٫۸ ٪

پناهندگان: ۱٫۳ ٪

اقلیت‌های غیر مسلمان: ۰٫۲ ٪

زبان رسمی: زبان رسمی ترکی است امّا در این کشور ‌زبان‌های کردی، عربی، ارمنی و یونانی نیز تکلم می‌شود.

اسرائیل _ تركیه: رابطه راهبردی یا ائتلاف موقتی؟

اسرائیل و تركیه به دلایل راهبردی با هم همكاری می كنند و عنوان مناسب رابطه آنها» رابطه راهبردی «است نه» ائتلاف «. هیچكدام از دو طرف ملزم نیست در صورتی كه یكی از آنها مورد حمله قرار گرفت، وارد جنگ شود.

آلن ماكوفسكی

تركیه و اسرائیل از سالهای دهه ۱۹۵۰ با هم روابط غیررسمی داشتند اما این رابطه در سالهای دهه ۱۹۹۰ بعد علنی و جدیدی پیدا كرد كه فرماندهان نظامی آنها یك رشته تمرین ها و موافقت نامه های نظامی را شروع كردند. تا سال ،۲۰۰۰ این رابطه گسترش یافت و شامل تمرینهای نظامی و آموزش مشترك، تولید مشترك سامانه های موشكی، ارتقای هواپیمای آمریكایی ارتش تركیه توسط اسرائیل و تبادل اطلاعات در زمینه های مورد علاقه دو طرف. هر دو دولت طرفدار غرب، ضد اسلام گرا و از نظر وضعیت نظامی بسیار شبیه هم هستند. هر دو نسبت به ایران و سوریه سوءظن دارند و برای ایجاد روابط تجاری با بازارهای دارای منابع انرژی جدید در آسیای مركزی بلندپروازیهای یكسانی دارند. حتی اگر بین اسرائیل و سوریه یا تركیه و سوریه صلح برقرار شود (كه از دید ما بعید است)، این روابط تا سال ۲۰۱۵ همچنان گسترش خواهد یافت

برقراری روابط نزدیك با اسرائیل اقدام جسورانه ای برای تركیه بود. این اقدام آنكارا كه مدتها از مواضع اعراب در مورد فرایند صلح حمایت می كرد، رنگ و بوی تغییر جانبداری عمده در فرایند صلح عرب _ اسرائیل داشت. اما اینگونه نبود. موافقتنامه ۱۹۹۳ اسلو به خصوص به رسمیت شناخته شدن اسرائیل توسط سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف)، این امكان را به آنكارا داد كه بدون انتقاد از جانب ساف، رابطه با اسرائیل را پیگیری كند. سیاست علنی تركها در قبال فرایند صلح همچنان مبتنی برطرفداری از فلسطینیان است. تركیه در سال ۱۹۸۸ «كشور فلسطینی را به رسمیت شناخت اما هیچ نقش قابل توجهی در معادله اسرائیل _ فلسطینیان ندارد. در این حال، نزول رابطه آنكارا با جهان عرب و ایران گسترش مناسبات آن را با اسرائیل تسهیل كرد.
اسرائیل و تركیه به دلایل راهبردی با هم همكاری می كنند و عنوان مناسب رابطه آنها» رابطه راهبردی «است نه» ائتلاف «. هیچكدام از دو طرف ملزم نیست در صورتی كه یكی از آنها مورد حمله قرار گرفت، وارد جنگ شود و تصور شرایطی كه هر كدام از این دو دست به چنین كاری بزنند، دشوار است. این راهبرد بر پایه دو نیاز مشترك استوار است: مهمترین آن بعد نظامی _ امنیتی و دومی اقتصادی است. از میان حدود بیست و چهار موافقت نامه كه تركیه و اسرائیل از سال ۱۹۹۳ با هم امضا كرده اند، قراردادهای اصلی در برگیرنده همكاری و آموزش نظامی، همكاری دفاعی _ صنعتی و یك قرارداد تجارت آزاد بوده است كه همه در سال ۱۹۹۶ منعقد شدند. هر دو طرف از آنها منتفع شده اند:

* اسرائیل برای آموزش خلبانهای خود در مأموریتهای دوربرد به قلمرو هوایی تركیه دسترسی پیدا می كند، توانایی خود را برای جمع آوری اطلاعات از سوریه، عراق و ایران افزایش می دهد، بازار فروش اسلحه خود را گسترش می دهد، از انزوای منطقه ای خود می كاهد و خود را به عنوان شریكی برای كشورهای مسلمان نشین اتحاد شوروی سابق مطرح می كند. اسرائیل جنگنده های اف۴ و اف۵ تركیه را ارتقا داده و مطبوعات اسرائیل از تدوین قراردادهای نظامی دیگر خبر داده اند.

* تركیه دانش نظامی خود را از طریق آموزش مشترك و همكاری نزدیك با ارتش اسرائیل تقویت می كند، توانایی جمع آوری اطلاعات خود را از همسایگان مخاصم و بالقوه دشمن افزایش می دهد و مهمتر اینكه به منابع تسلیحاتی پیشرفته دست می یابد كه طرفداران یونانی ها، ارمنی ها، كردها و حقوق بشر نمی توانند جلوی آن را بگیرند. آنكارا به همین دلیل نمی تواند به كشوهای اروپای غربی و آمریكا به عنوان منبع تسلیحاتی مطمئن نگاه كند. به علاوه تركها فكرمی كنند روابط نزدیك با اسرائیل در طول زمان جایگاه آنان را نزد كنگره آمریكا بهبود خواهد بخشید.

انگیزه ابتدایی آنكارا برای ایجاد روابط نزدیك با اسرائیل تقویت بازدارندگی آن در برابر سوریه بود كه با اسرائیل و تركیه هم مرز و مدتها از جنبش جدایی طلب كرد ضد ترك شامل حزب خلق كرد (PKK) و سایر گروههای تروریستی ضد ترك حمایت كرده است. تركیه توانست در اكتبر ۱۹۹۸ كه دمشق زیر فشار تهدید حمله عبدالله اوجالان رهبر این حزب را اخراج كرد تا حد زیادی به این هدف دست یافت. تصور غالب بر این است كه اسد رئیس جمهوری سوریه از آن بیم داشت كه جنگ با تركیه، اسرائیل را نیز وارد مناقشه كند و از این رو تصمیم گرفت تسلیم اوجالان مسیر عاقلانه تری است. در مورد بعد اقتصادی، حجم تجارت دو جانبه در سالهای دهه ۱۹۹۰ گسترش یافت، به خصوص با موافقتنامه تجارت آزاد دو جانبه ،۱۹۹۷ حجم تجارت كه در سال ،۱۹۸۹ ۹۰ ملیون دلار بود، در سال ۱۹۹۹ به ۹۰۰ میلیون دلار افزایش یافت، یعنی ده برابر افزایش. در سال ،۱۹۹۹ اسرائیل به صورت بزرگترین بازار صادراتی تركیه در خاورمیانه درآمد. همچنین اسرائیل امكان خرید آب را از تركیه بررسی می كند.

تركیه و اسرائیل عقاید متفاوتی درباره برخی موضوعهای مهم مربوط به امنیت منطقه دارند. تركیه از عراق یكپارچه و دولت مركز مقتدر حمایت می كند و حتی حاضر بود صدام حسین چتر حكومت مركزی خود را بر منطقه شمال بگستراند كه عمدتا شامل استانهای كردنشین است. اسرائیل عراق ضعیف، تجزیه شده و حتی ورشكسته را ترجیح می دهد كه همه اینها نزد تركیه مطرود است. آنكارا از ظهور یك كشور كرد بیمناك است كه اسرائیل در گذشته مشوق آن بود. اسرائیل به ایران به دیده تهدید وجودی می نگرد. تركیه به رغم اختلافات ایدئولوژیك و روابط اغلب پرتنش با تهران، چنین دیدگاهی ندارد.

جنبه های نظامی و اقتصادی همكاری تركیه _ اسرائیل احتمالا همچنان قوی خواهد ماند. در واقع موانع چندانی وجود ندارد. بیشتر انتقاد از جانب كشورهایی مطرح شده كه با تركیه هم مرز هستند و بیش از سایرین به طور مستقیم تهدید را احساس می كنند، یعنی ایران، سوریه و قبلا عراق شدت مخالفتهای منطقه ای و در میان كشورهای مسلمان مانند اقدام ایران در جریان نشست سازمان كنفرانس اسلامی در سال ۱۹۹۷ در تهران، اغلب كمتر از آن است كه نمایانده می شود پیش بینی در این مورد كه مناسبات تركیه _ اسرائیل منطقه را تجزیه می كند و باعث شكل گیری ضد ائتلافهای تهدیدكننده ای مثلا بین یونان، ارمنستان، ایران یا سوریه می شود، محقق نشده است.

* ماهیت این روابط محدودیتهایی دارد و زمینه هایی وجود دارد كه انتظارات از طرف مقابل باید در حد معین باشد. هیچكدام از این دو در مورد مسائلی كه آنها را از روند غالب جهانی جدا خواهد كرد، از دیگری دفاع نخواهد كرد. اسرائیل از سیاستهای تركیه در مورد كردها حمایت نخواهد كرد و تركیه از سیاست اسرائیل در ساخت شهركها یا دیگر جنبه های جنجالی سیاست های اسرائیل در قبال فلسطینیان دفاع نخواهد كرد. دو طرف كلا از یكدیگر در این موارد انتقاد نمی كنند یا اگر بكنند، به شكلی آرام است. در سالهای اخیر علاقه تشكلهای یهودی آمریكا به تركیه افزایش یافته است و هیأتهای یهودی اسرائیل دیدار رسمی از تركیه داشته و اغلب با مقامات ارشد مذاكره كرده اند. با این حال در اینكه این امر به زودی به حمایت بیشتر از تركیه بیانجامد، تردید وجود دارد، به خصوص از نظر فروش اسلحه. در طول زمان، اگر مناسبات تركیه با اسرائیل دوام داشته باشد، احتمالا تداعی معانی مثبتی را نزد اعضای طرفدار اسرائیل كنگره و مقامات قوه مجریه آمریكا بر جا خواهد گذاشت. به دلایل راهبردی، روابط با اسرائیل را ابتدائا ارتش تركیه آغاز كرد، نه رهبری غیرنظامی و این كار در پاسخ به احساسات مردمی نبود. با توجه به وجود احساسات اسلام گرایانه در تركیه، احتمالا اقلیت قابل توجهی از جمعیت تركیه همواره منتقد روابط تركیه و اسرائیل خواهند ماند. نقش اسرائیل در عملیات نجات پس از زمین لرزه سال ۱۹۹۹ در تركیه باعث شد تا قدری نسبت به این رابطه پشتیبانی ایجاد شود. احساسات قابل توجه ضد عرب در دستگاههای تركیه به حفظ مناسبات با اسرائیل كمك می كند.

تركیه علاقه مند است بین اسرائیل و فلسطینیان قرارداد صلح امضا شود. چنین قراردادی مشروعیت روابط با اسرائیل را نزد اقشار قابل توجهی از مردم كه از فلسطینیان حمایت می كنند، تقویت خواهد كرد. با این حال، تركیه در مورد مسیر صلح بین اسرائیل و سوریه نگرانی هایی دارد. بازدارندگی در قبال سوریه، محور اصلی روابط تركیه و اسرائیل بود. آنكارا نسبت به رفع عامل اسرائیل در مقام بازدارنده اقدامات سوریه علیه تركیه نگران است. صلح بین اسرائیل و سوریه وضعیت موجود را كه در آن سوریه ضعیف و منزوی و آنكارا از امنیت نسبی برخوردار است، بر هم خواهد زد. با وجودی كه كاهش حمایت سوریها از تروریسم ضد تركیه از زمان اخراج اوجالان، باعث دلگرمی تركها شده است، هنوز آنان نسبت به سوریه دچار بی اعتمادی عمیقی هستند كه بعید است به زودی از بین برود. تركیه به علاوه از این نگران است كه اسرائیل با حمایت آمریكا این پیشنهاد را مطرح كند كه سوریه از دست دادن آب جولان را با آب رود فرات جبران كند. آنكارا این نگرانی را نیز دارد كه سوریه صرفا به دلیل قطع رابطه با تروریستهای ضد اسرائیل و بدون اقدام مشابه در مورد سایر تروریستهای ضد تركیه، از فهرست كشورهای تروریست پرور وزارت خارجه آمریكا كنار گذاشته شود. از دیگر نگرانی های تركیه این است كه اسرائیل به سوریه اجازه دهد نیروهایش را به مرزهای شمالی آن انتقال دهد، روابط نزدیكی با سوریه برقرار كند (همان طور كه پس از امضای قرارداد صلح مصر و اردن با اسرائیل با این كشورها رابطه نزدیك برقرار كرد) و اسرائیل روابط خود را با تركیه به روابط با تركیه ترجیح دهد.
روابط تركیه با اسرائیل در سال ۲۰۰۰ استوار و چند وجهی بود. گمان می رود تلاشهای صلح سوریه با اسرائیل و تركیه، تأثیری منفی در آن نگذارد. برای برخی ناظران، روابط تركیه و اسرائیل نبض ساز عادی سازی روابط مسلمانان با اسرائیل است، در واقع در چارچوب طرح جامع صلح خاورمیانه است، كاملا محتمل است كه روابط اسرائیل و تركیه هسته نوع جدیدی از روابط منطقه ای مبتنی بر موافقتنامه های تجاری، امنیتی و در مورد آب تشكیل دهد.

 

تركیه در اروپا

رهبران ترك نگران آن هستندكه هر چه تركیه به عضویت در اتحادیه اروپایی نزدیك تر می شود مقاومت در مقابل این موضوع در اروپا افزایش می یابد

اشاره:

بعد از سال ها كشمكش اروپا با تركیه كه پشتدروازه های قدرتمندترین بلوك تجاری سیاسی دنیا به انتظار ورود نشسته است سرانجام دوماه دیگر شورای اروپا با اعلام تصمیم نهایی خود تكلیف این ماجرا را روشن می كند. گزارش حاضر نگاه گروهی از كارشناسان مطلع اروپایی به این موضوع است.

این گروهدر بهار گذشته، با تشكیل كمیته ای به نام كمیته مستقل درباره تركیه ورود این كشوررا به اتحادیه اروپایی از جوانب تاریخی، سیاسی، اقتصادی، منطقه ای و جهانی بررسیكرد.

مارتی آهیستاری رئیس جمهوری سابق فنلاند، هانس وندنبروك وزیر امور خارجهسابق هلند و آنتونی گیدنز رئیس سابق دانشكده اقتصاد و علوم سیاسی لندن، ازمعروفترین چهره های این كمیته ۹ نفره هستند.

شورای اروپا در دسامبر سال ۲۰۰۲ در كپنهاگ درباره موضوع پذیرش تركیه در اتحادیه اروپایی چنین تصمیم گرفت: «اگر شورای اروپا در دسامبر ۲۰۰۴ براساس گزارش و توصیه كمیسیون اروپا به این نتیجه برسد كه تركیه شرایط سیاسی اعلام شده در كپنهاگ را محقق كرده است، اتحادیه اروپایی بی درنگ مذاكرات درباره پذیرش این كشور را آغاز می كند.»

در نشست دو سال پیش كپنهاگ، سران و رؤسای دولت های اروپایی برای اولین بار دورنمای مذاكرات ورود به این اتحادیه را پیش روی تركیه قراردادند. این در حالیست كه اكنون بیش از چهار دهه از تقاضای تركیه برای پیوستن به جامعه اقتصادی اروپا یا همان اتحادیه كنونی می گذرد.

اصلاحات تأثیرگذاری كه تركیه بعد از به رسمیت شناخته شدن به عنوان نامزد ورود به اتحادیه اروپایی در دسامبر سال ،۱۹۹۹ اجرا كرد، رهبران اروپا را تحت تأثیر قرار داد. از آن زمان دولت تركیه برای تغییر این كشور و تبدیل كردن آن به الگوی مورد نظر اروپایی ها تلاش زیادی كرد. می توان گفت كه تركیه یك «انقلاب خاموش» را تجربه می كند، اگر چه سرعت این روند كند است و زمان می برد تا تأثیرات اصلاحات در همه بخش های تركیه و در افكار عمومی خارج از این كشور ا حساس شود.

اگر مذاكرات درباره عضویت تركیه، در سال ۲۰۰۵ آغاز شود و با فرض این كه این مذاكرات دشوار و طولانی باشد، عضویت تركیه در كوتاهترین زمان ممكن حداقل ۱۰ سال دیگر محقق میشود. در آن زمان هم تركیه و هم اروپا دستخوش تغییرات زیادی شدهاند
در چهل سال گذشته، هیچ گاه مشروعیت تركیه برای عضویت در اتحادیه اروپایی آشكارا مورد تردید قرار نگرفت، بلكه در بسیاری موارد و موقعیت ها این مشروعیت مورد تأیید هم قرار گرفته است. اما همواره به تركیه گفته شده است كه شرایط اقتصادی و سیاسی حاكم اجازه نمی دهد كه مذاكرات آغاز شود.
پیام همیشه دولت های اروپایی این بوده است، از ورود تركیه به اتحادیه اروپایی استقبال می شود اما تاریخ ورود آن به زمانی بستگی دارد كه شرایط عضویت محقق شود.

در چند سال گذشته افكار عمومی در چند كشور اروپایی به دورنمای ورود یك كشور بزرگ مانند تركیه به اتحادیه اروپایی با جمعیتی مسلمان و شرایط اجتماعی و اقتصادی كنونی كه پایین تر از میانگین اروپایی هاست، بدگمان شده اند. بدون شك ورود تركیه به این اتحادیه پیامدهای چشمگیر اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هم برای اروپا و هم برای خود تركیه دارد. اما فرصت های غیرقابل انكاری را نیز برای اروپا به همراه می آورد.
روند عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی با تصمیم ماه آینده شورای اروپا، با همه بحث های سیاسی درباره آن آغاز می شود.

 

در اصل اول پیمان تدوین قانون اساسی اروپا آمده است: این اتحادیه به روی همه كشورهای اروپایی كه به ارزش های آن احترام بگذارند گشوده است. شرایط عضویت در اتحادیه اروپایی در این پیمان توضیح داده شده است.

نخست اینكه یك كشور باید اروپایی باشد تا بتواند وارد این اتحادیه شود ، همچنین باید به ارزش های اتحادیه اروپایی كه در بند ۲ توضیح داده شده است پایبند باشد. این ارزش ها احترام به حقوق و عزت بشر، آزادی، دموكراسی، برابری و حكومت قانون است. شورای اروپا در كپنهاگ در سال ۱۹۹۳ شرایط مشخص دیگری تعیین كرد كه جنبه های سیاسی و قانونی و اقتصادی و وظایف عضو شدن را شامل می شود.
آیا تركیه یك كشور اروپایی است؟ پاسخ به این سئوال به عوامل مختلفی بستگی دارد:
عوامل جغرافیایی، فرهنگی، تاریخی و انتخاب هایی كه خود تركیه انجام می دهد و البته شیوه پذیرش در دیگر كشورهای اروپایی.

بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی، خاك تركیه تا جایی محدود شد كه فقط ۳درصد آن در قاره اروپاست.
اما ۱۱ درصد جمعیت تركیه و استانبول پایتخت اقتصادی _ فرهنگی آن در همین ۳ درصد واقع شده است. خاك تركیه هم در اسیا واقع شده است و هم اروپا.

اما پاسخ به ان سئوال فقط جغرافیایی نیست. امپراطوری عثمانی در دوران حكومت خود عامل تعیین كننده ای در سیاست اروپا بود، گاهی به عنوان یك فاتح و گاهی در جایگاه هم پیمان نزدیك با كشورهای اروپایی همچون فرانسه. در این امپراطوری براساس آموزه های قران كه می گوید با مردم ادیان دیگر باید به مدارا رفتار كرد، جوامع دیگر مذاهب فقط با رعایت وفاداری به سلطنت، در آرامش در خاك تركیه زندگی می كردند. در همان زمان هم سلطان های عثمانی در پی غربی كردن امپراطوری تحت سلطنت خود بودند. فرانسه، آنها را در این روند، تشویق و تحریك می كرد كه به حذف چند نهاد عثمانی، نوسازی ارتش، تمركز اداره دولت، آموزش ابتدایی اجباری و قوانین جدید شهری وجزایی منجر شد. بعد از شكست فرانسه از پروس در سال ،۱۸۷۱ اصلاحات متوقف شد و اگر چه همه اهداف در نظر گرفته شده محقق نشد اما این اصلاحات، امپراطوری عثمانی را تغییر داد. در سال های آینده هم نفوذ اروپا و به ویژه انگلیس و فرانسه «جنبش ترك های جوان» را بر آن داشت تا یك دولت مشروطه پیشنهاد و آشكارا درباره آزادی و حقوق سیاسی شهروندان پرسش هایی را مطرح كنند.

در دوره بعد از فروپاشی امپراطوری عثمانی و كمال آتاتورك نیز نوسازی، شعار همیشگی ترك ها بود تمدن برای آتاتورك و اصلاح طلبان ترك به معنای تمدن غربی بود. آنها می گفتند: كسانی كه متمدن نیستند باید تحت سلطه متمدن ها بمانند. اعطای حقوق سیاسی به زنان، تغییر روز تعطیل از جمعه به یكشنبه، تغییر خط و تبدیل آن به لاتین و قوانین جدید جزائی از جمله اصلاحات آتاتورك بود. نباید درباره این اقدامات سوءتعبیر شود و نمی توان گفت كه هدف از آن ریشه كنی اسلام و ارزش های اسلامی از جامعه تركیه بوده است. آتاتورك می خواست سیاست را از اسلام جدا و مذهب را به موضوعی خصوصی و فردی تبدیل كند. او توانست تركیه را به یك حكومت سكولار تبدیل كند. شورای اروپا در اوت سال ۱۹۴۹ تركیه را به عنوان یك عضو دائم پذیرفت و اعلام كرد كه جمهوری تركیه دو شرط عضویت را محقق كرده است یعنی اینكه هم یك كشور اروپایی است و هم به حقوق بشر و دمكراسی تكثر گرایانه و حكومت قانون احترام می گذارد.
در آن زمان اعتبار اروپایی تركیه هیچ گاه مورد پرسش قرار نگرفت. تنها انگیزه های استراتژیك برای جذب تركیه در اردوگاه غرب در جریان جنگ سرد باعث اتخاذ این تصمیم شده است. در سال ۱۹۵۱ تركیه به ناتو پیوست و عضویت سازمان همكاری اقتصادی اروپا، كنفرانس امنیت و همكاری اروپا و بانك توسعه و بازسازی اروپا را نیز بدست آورد. تركیه اكنون عضو دائم همه نهادهای اروپایی، به جز اتحادیه اروپایی است.
در سال ۱۹۸۷ تركیه تقاضای عضویت در جامعه اروپا را تسلیم این جامعه كرد. اعلام نظر كمیسیون اروپا درباره این درخواست دو سال طول كشید. این كمیسیون درخواست تركیه را قبول اما مذاكرات درباره ورود آن را رد كرد، چون این كمیسیون خود درگیر تغییرات گسترده بود. شرایط اقتصادی، سیاسی تركیه هم دلیل دیگر جواب منفی كمیسیون اروپا برای آغاز مذاكرات بود. این كمیسیون توصیه هایی به تركیه ارائه كرد.
در یك دهه بعد، مشروعیت تركیه برای عضویت در اتحادیه اروپایی در چند موقعیت ونشست مختلف تأیید شد، اما اشاره می شد كه مشكلات سیاسی و اقتصادی از جمله وضع حقوق بشر در تركیه همچنان مانعی بر سرراه این مذاكرات است.

گشایش جدی در روابط تركیه با اروپا در دسامبر سال ۱۹۹۹ در شورای اروپا در هلینسكی روی داد. در این نشست چنین نتیجه گیری شد كه تركیه یك كشور نامزد ورود به اتحادیه اروپایی است كه روند عضویت آن براساس همان شرایطی خواهد بود كه برای دیگر نامزدها صادق است. با این تصمیم تركیه در مسیر عضویت در اتحادیه اروپایی قرار گرفت. شورای اروپا در اكتبر سال ۲۰۰۲ از پیشرفت تركیه و گام های مهم آن برای تحقق شرایط عضویت در اتحادیه اروپایی استقبال كرد.

دو ماه بعد این شورا، تصمیم گیری را درباره آغاز مذاكرات با تركیه درباره پیوستن به اتحادیه اروپایی به دسامبر سال ۲۰۰۴ موكول كرد. برای كمك به تركیه در این روند، كمك های مالی پیش از پیوستن به اتحادیه اروپایی به این كشور تقویت شد و پیمان های گمركی گسترش یافت. اما بعضی دولت های اروپایی همچنان در مقابل این موضوع ابرو درهم می كشیدند و پرسش های مختلف درباره شرایط اجتماعی اقتصادی و سابقه حقوق بشر تركیه و آمادگی نداشتن اروپا را مطرح می كردند. اما به رغم همه این ناخشنودی ها، اهمیت استراتژیك تركیه برای اروپا همچنان وسوسه كننده بود.

امروزه رهبران ترك نگران آن هستند كه هرچه تركیه به عضویت در اتحادیه اروپایی نزدیك تر می شود،

مقاومت در مقابل این موضوع در اروپا افزایش می یابد.

 

فرصتها

شكی نیست كه عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی هم برای تركیه و هم برای اروپا نه فقط چالش بلكه فرصت ها و مزایای زیادی در بردارد. ورود تركیه به اتحادیه اروپایی سند غیرقابل انكاری برای اثبات این خواهد بود كه اروپا یك «كلوب مسیحی» بسته نیست. این موضوع ماهیت اتحادیه را به عنوان جامعه ای با مدارا و تحمل كه قدرت خود را از گوناگونی اش می گیرد و با ارزش های مشتركی چون آزادی، دموكراسی و حكومت قانون و احترام به حقوق بشر منسجم مانده است، اثبات می كند. در قرن ۲۱ كه غفلت و تعصب و پدیده هایی چون تروریسم بین المللی از ویژگی های آن است، یك اروپای چند قومی، چند فرهنگی و چند مذهبی می تواند پیام محكمی به بقیه دنیا بفرستد و بگوید كه «جنگ تمدن ها» سرنوشت گریزناپذیر بشر نیست. از این راه اروپا می تواند نقش قابل توجهی در آینده روابط غرب و دنیای اسلام هم ایفا كند.
در شرایطی كه اتحادیه اروپایی در پی بدست آوردن مسئولیت بیشتر در دنیاست، پذیرش تركیه در این اتحادیه، توانایی های این قاره را به عنوان یك بازیگر سیاست خارجی تقویت می كند. تركیه به دلیل موقعیت ژئواستراتژیك خود به تلاش های اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی در خاورمیانه، مدیترانه و آسیای مركزی و قفقاز ابعاد جدیدی می دهد. اروپا در حال حاضر به رغم كمك مالی به فلسطینی ها، نقش اندكی در خاورمیانه دارد اما می تواند در آینده بدون به چالش كشیدن رهبری آمریكا، مثلاً در مناقشه اسراییل و فلسطینی ها نقش مؤثرتری ایفا كند. تركیه با هر دو طرف این درگیری، روابط خوبی دارد و در اسراییل و دنیای عرب از اعتبار قابل توجهی برخوردار است. بنابر این حلقه ارتباطی خوبی میان اروپا و خاورمیانه خواهد بود. همچنین توان نظامی تركیه و قابلیت های این كشور برای ایجاد پایگاه نظامی، به نفع سیاست دفاعی و امنیتی اروپاست.

تركیه از نظر اقتصادی نیز می تواند به وزن اروپا در دنیا بیافزاید. اگر چه اقتصاد تركیه با كسری و نبود توازن روبه روست اما كشور تركیه بزرگ است و منابع و نیروی كار جوان آموزش دیده ای دارد. جمعیت ۷۰ میلیونی تركیه و دورنمای افزایش قدرت خرید آن، قابلیت های یك بازار خوب برای اروپا را دارد.
اما تركیه هم به اروپا نیاز دارد. رجب طیب اردوغان نخست وزیر تركیه بارها گفته است، تركیه به خاطر خودش باید اصلاحات را اجرا كند نه فقط به خاطر خوشایند بروكسل. در این روند، پیشرفت هایی در زمینه اصلاح دولت، تقویت نقش مجلس، تشویق برابری جنسیتی و ارتقای سطح حقوق و آزادی های مذهبی صورت گرفته اند.

وضعیت زندگی كردها نیز بهبود یافته است. می توان گفت كه تركیه در دو سال اصلاحاتی را انجام داد كه بیشتر از تمام یك دهه گذشته بود. نظام حقوقی و سیاسی این كشور به طور عمیقی تغییر كرده است. در نتیجه این پیشرفت ها، مجمع پارلمانی شورای اروپا در نشست اخیر خود در بهار، تصمیم گرفت روند نظارتی را كه از سال ۱۹۹۶ برای تركیه به كار می گرفت برچیند.

با این حال و به رغم این دستاوردها برای تضمین اجرای قوانین جدید در همه ساختارهای حكومتی تركیه، تلاش های زیادی نیاز است. از سوی دیگر اگرچه حل مشكل قبرس پیش شرطی برای آغاز مذاكرات نیست، اما حل این موضوع می تواند موضع تركیه را تقویت كند.

 

چالشها

تركیه، بزرگ، فقیر و مسلمان است. این سه عامل، پیوستن تركیه به اتحادیه اروپایی را به چالشی بزرگ بدل كرده و نگرانی و مقاومت بسیاری از بخش های اروپا را برانگیخته است.

اگر مذاكرات درباره عضویت تركیه، در سال ۲۰۰۵ آغاز شود و با فرض این كه این مذاكرات دشوار و طولانی باشد، عضویت تركیه در كوتاه ترین زمان ممكن حداقل ۱۰ سال دیگر محقق می شود. در آن زمان هم تركیه و هم اروپا دستخوش تغییرات زیادی شده اند.

در سال ۲۰۱۵ اتحادیه اروپایی دست كم ۲۸ عضو خواهد داشت (كه شامل بلغارستان، رومانی و كرواسی هم می شود) سیاست های این اتحادیه متناسب با شرایط تغییر كرده است.

تركیه هم تغییرات چشمگیری را تجربه كرده است و شاید كاملاً عوض شده باشد. پیش بینی می شود كه شروع مذاكرات، اقتصاد تركیه را تقویت كند و موقعیت این كشور را در مقایسه با دیگر كشورهای عضو اتحادیه اروپایی و به ویژه اعضای جدید تقویت كند. تا سال ۲۰۱۵ جمعیت تركیه به بیش از ۸۰ میلیون نفر می رسد یعنی جمعیتی برابر با آلمان كه ۱۴ درصد از جمعیت جدید اتحادیه اروپایی را تشكیل می دهد. با توجه به شرایط نامشخص اتحادیه اروپایی و تركیه، حدس دقیق پیامدهای عضویت تركیه برای نهادهای اروپایی و اتحاد سیاسی و سیاست مالی آن دشوار است. روشن است كه سازوكار جدید تعریف شده در قانون اساسی در باره نفوذ كشورها براساس جمعیت آنها، به تركیه قدرتی معادل چهار كشور بزرگ اروپا (آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا) می دهد. این وضعیت در مجلس اروپا هم صدق می كند جایی كه تركیه در آن به اندازه آلمان كرسی دارد.

از سوی دیگر ادامه اجرای اصل توافق جمعی در حوزه های مهمی مانند سیاست مشترك امنیتی، خارجی ،دفاعی و مالی، امتیاز جمعیتی را از تركیه در روند تصمیم گیری ها می گیرد. عضویت تركیه همچنین نقشی در تركیب كمیسیون اروپا نیز ندارد. زیرا تا آن زمان تصمیم درباره كاهش تعداد اعضای كمیسیون اروپا و اجرای اصل عضویت دوره ای اتخاذ می شود.

درباره سه محور غالب در اتحادیه اروپایی یعنی كشورهای بزرگ در مقابل كوچك، كشورهای فقیر در مقابل ثروتمند و كشورهای فدرالی در مقابل متمركز، پیش بینی تأثیر حضور تركیه آسان تر است. وجود تركیه، گروه كشورهای بزرگ را تقویت می كند و تعادل موجود را كه با ورود كشورهای كوچك در دور قبلی توسعه اتحادیه، ایجاد شده بود به هم می زند. ورود تركیه به دلیل اقتصاد ضعیف این كشور، معیارهای اقتصادی اتحادیه اروپایی را پایین می آورد و این اتحادیه را به طور كلی فقیرتر می كند.

درباره خطر ورود تركیه به اروپا برای اتحاد سیاسی این اتحادیه و دورنمای اروپای متحد، حرف های زیادی زده شده است. درست است كه عضویت یك كشور بزرگ مسلمان با موقعیت منحصر به فرد ژئوپلتیك و منافع قوی در مناطقی چون آسیای مركزی و قفقاز و خاورمیانه، رویكرد سیاست خارجی اتحادیه اروپایی را تحت تأثیر قرار می دهد، اما واقعیت آن است كه با هر دور پذیرش اعضای جدید، این رویكرد دچار تغییر می شود.
اتحاد سیاسی كه شش كشور مؤسس اتحادیه اروپایی داشتند با موقعیتی كه این اتحادیه ۲۵ عضوی اكنون دارد بسیار متفاوت است. این كه در مقابل شرایط جدید چه راهی را باید در پیش گرفت، آیا باید تلاش برای جذب كامل اعضای جدید تقویت گردد و یا رویكرد آرام كنونی پیگیری شود، پرسشی است كه با ورود تركیه پیچیده تر خواهد شد.

تركیه به عنوان یكی از نامزدهای عضویت در اتحادیه اروپایی، با احتیاط كامل در اتخاذ و اجرای سیاست خارجی سعی می كند مطابق با مواضع اروپا عمل كند. كمیسیون اروپا هم در گزارش سال ۲۰۰۳ خود به این موضوع اعتراف كرد.

در باره هزینه های مالی ورود تركیه به اتحادیه اروپایی، در این مرحله، پیش بینی، غیرممكن است. این پیش بینی به عوامل گوناگونی بستگی دارد، مسائلی چون سیاست های كشاورزی و بودجه ای اروپا.
در مورد تأثیر عضویت در خود تركیه هم، همه چیز به تحولات اقتصادی این كشور در ده سال آینده بستگی دارد. بسیاری از كارشناسان عقیده دارند، این موضوع فواید آنی برای تركیه به همراه دارد؛ از جمله این فواید، سرازیر شدن سرمایه گذاری مستقیم خارجی، نرخ رشد ۵ تا ۶ درصدی و كمتر شدن بحران های فلج كننده برای اقتصاد تركیه است. تنها پیش بینی كه در این زمان می توان كرد آن است كه تركیه از كمك های زیادی برخوردار خواهد شد.

تركیه مسلمان

دورنمای عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی به دلیل جمعیت بیشتر مسلمان این كشور، اروپایی ها را نگران می كند. اروپایی ها نگران آن هستند كه فضای سنتی اجتماعی، فرهنگی یك تركیه مسلمان بر اروپا تأثیر بگذارد. از سوی دیگر اروپایی ها نگران آن هستند كه اسلام سیاسی در تركیه روی كار آید و به این ترتیب مهار یكی از مهمترین اعضای اتحادیه اروپایی را به دست بگیرد. كمیته ویژه نظارت بر تعهدات نامزد های عضویت، در شورای اروپا در گزارش اخیر خود اعلام كرد، میان تركیه جدید و تركیه سنتی و نواحی شرق و غرب این كشور تفاوت زیادی وجود دارد. این تفاوت به ویژه در زمینه حقوق زنان و قتل های ناموسی بسیار مشهود است. اصلاحات توصیه شده اروپا این وضع را تغییر نداده است. مقامات ترك وعده داده اند كه این اقدامات را ریشه كن كنند.

درباره نقش اسلام در سیاست در تركیه نیز ابتدا باید ماهیت نظام سكولاری كه آتاتورك بعد از تأسیس جمهوری تركیه آن را بنا گذاشت درك شود. شاید این نظام برگرفته از روح «لائیسیته» فرانسوی ها باشد، اما این نظام به هیچ وجه به معنای جدایی حكومت از كلیسا، آن طور كه در فرانسه اجرا می شود، نیست. در تركیه، سكولاریسم به معنای محدود كردن عقاید مذهبی در حریم خصوصی و فردی و جدا كردن قوانین قرآنی از زندگی مردم است. نهادهای اسلامی همچنان در كنترل دولت هستند، دولت بر بخش های آموزش مذهبی، فعالیت مساجد و بنیادهای خیریه مذهبی نظارت و امام های جماعت را به عنوان كارمندان دولتی استخدام می كند.

بعد از شروع به كار یك نظام چند حزبی در سال ۱۹۴۶ در تركیه و حضور اسلام سیاسی در آن، بحث درباره نقش مذهب در حكومت تركیه شدت گرفت و به تنش های سیاسی، مداخله ارتش و ممنوع شدن فعالیت احزاب اسلامگرا منجر شد. بحث اصلی میان اسلامگرایانی بود كه در پی ایفای نقش محسوس تر مذهب در زندگی مردم به عنوان یك امر عادی در یك كشور مسلمان بودند و سكولارهایی كه چنین درخواست هایی را تلاش برای ایجاد یك حكومت مذهبی و تهدیدی جدی برای اساس تشكیل دهنده جمهوری تركیه می دانستند.

اكنون كه بحث عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی مطرح است، پرسیدن این كه ۸۰ سال بعد از معرفی سكولاریسم، این مفهوم تا چه حد در جامعه تركیه ریشه دارد و آیا این خطر كه نظام سیاسی تركیه از طریق راههای دموكراتیك تغییر كند و با معیارهای اروپایی ناسازگار شود یا نه، پرسشی مشروع و منطقی است.
در سال۲۰۰۰ یك مؤسسه پیشروی پژوهشی در تركیه، پژوهشی را انجام داد كه نتیجه آن دولت و نمایندگان جامعه مدنی در این كشور را از میزان حمایت مردم از نظام سكولار، مطمئن ساخت. این بررسی نشان داد اكثر مردم تركیه خود را مسلمان می دانند و برای ادای فریضه ها و وظایف مذهبی اشان تلاش می كنند. اما اعتقادی به این كه مذهب باید نقشی در زندگی سیاسی داشته باشد، ندارند. با وجود این، مانند همه كشورهای دموكراتیك دیگر، خطر سوءاستفاده گروه های افراطی از روندهای دموكراتیك برای رسیدن به اهداف خود وجود دارد.

اقتصاد

تاریخچه طولانی بی ثباتی در اقتصاد كلان تركیه ریشه در بحران مالی سال ۲۰۰۱ دارد. دلایل این بحران، مدیریت ضعیف مالی و نظام شكننده بانكداری این كشور است. در نتیجه این دو عامل، تولید ناخالص داخلی تركیه ۵/۷ درصد كاهش یافت، نرخ بهره به۴۰۰ درصد رسید و ارزش پول كاهش و بدهی های دولت افزایش یافت. این بحران برای اقتصاد تركیه عقب گردی جدی بود، اما همزمان انعطاف پذیری و پویایی آن را هم نشان داد. در نتیجه اجرای اصلاحات با حمایت صندوق بین المللی پول، دوران بهبود طی شد و طی یك سال، نرخ رشد به بیش از ۷ درصد رسید، تورم كاهش یافت و لیره تركیه ارزش خود را به دست آورد.
اما به رغم این تحولات مثبت، جبران كسری ها و فقدان ترازها، مدت ها طول می كشد. بدهی دولت و كسری بودجه هنوز بسیار زیاد است. نرخ بهره هم همین طور. نرخ تورم ۴/۱۸ درصد است و بیكاری ۸/۱۰ درصد.
نرخ تولید ناخالص داخلی تركیه برای كشوری با۷۰ میلیون نفر جمعیت، در حد متعادل است و درآمد سرانه پایین.

به دلیل اندازه كوچك اقتصاد تركیه، كه در حال حاضر كمتر از دو درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپایی را تشكیل می دهد، ورود این كشور به اروپا تأثیر چندانی بر اقتصاد این اتحادیه نخواهد داشت. اما در مقابل، این اتفاق برای تركیه پیامدهای چشمگیری دارد. براساس آمار و تخمین های موجود عضویت در اتحادیه اروپایی، تجارت دوجانبه تركیه را تا۴۰ درصد افزایش می دهد.

***
تأخیر بیشتر در روند عضویت تركیه در اتحادیه اروپایی و آغاز مذاكرات در این مورد، به اعتبار این اتحادیه آسیب می رساند، تركیه یك كشور اروپایی- آسیایی است و فرهنگ و تاریخ آن با اروپا عجین شده است و وضع آن با دیگر كشورهای نزدیك به اروپا در آفریقای شمالی و خاورمیانه متفاوت است. بنابراین، این كشورها نباید انتظار داشته باشند كه اتحادیه اروپایی رفتاری مانند تركیه با آنها در پیش بگیرد. دولت های اروپایی دیگر نمی توانند مخالفتی با ورود تركیه به این اتحادیه نشان دهند چون هرگونه مخالفت در این زمینه باید در سال ۱۹۵۹ در زمان ارائه اولین درخواست تركیه یا در سالهای ۱۹۸۷ و ۱۹۹۹ صورت می گرفت.
البته تصمیمی كه دسامبر آینده شورای اروپا درباره عضویت تركیه می گیرد به معنای ورود فوری این كشور به اروپا نیست بلكه به معنای شروع مذاكرات در این زمینه است. مدت زمان و نتیجه مذاكرات به پیشرفت كار بستگی دارد. پیش بینی می شود كه این روند زمان زیادی طول بكشد.

روند دشوار تغییرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حقوقی در تركیه را نمی توان نادیده گرفت و این را هم نباید فراموش كرد كه در بخش های مختلف جامعه این كشور، مقاومت زیادی در مقابل این تغییرات وجود دارد.

 

 

تركیه و خاورمیانهبزرگ

اشاره:

در طرح خاورمیانه بزرگ كه از جانب آمریكایی هامطرح شده است، تركیه نقش ایفا می كند. واشنگتن مایل است نظام سیاسی تركیه را بهعنوان الگویی جهت كشورهای خاورمیانه بزرگ اشاعه دهد. در مطلبی كه از پی می آید،اردوغان نخست وزیر تركیه نظریات خود را درباره این ابتكار بیان می كند. وی معتقداست كشورهای منطقه باید اصلاحات را جدی بگیرند. وی خاطرنشان می كند به دلایلتاریخی، مردم منطقه هر طرحی را كه از بیرون سرچشمه گرفته باشد به دیده تردیدمی نگرند اما توصیه می كند این