مرکز دانلود خلاصه کتاب و جزوات دانشگاهی

برق كشي ساختمان

حريم شبکه های برق:

a. حريم شبکه های برق هم در موقع طراحی و هم در زمان نظارت بايستی دقيقاً موردتوجه قرارگيرند. در حال حاضر حريم شبکه های فشار ضعيف (v400) برابر با 5/1 متر و حريم شبکه های فشار متوسط (kv20) برابر با 3متر می باشد (شکل 1).

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1

رعايت شبکه ها هم در حالت دائم (بر تمام شده ساختمان) و هم در حالت موقت (عمدتاً برای داربست ها و نماکاری) الزامی است. درمورد ابهاماتی که ممکن است در حالت موقت پيش آيد بايستی با توصيه ناظر و پی گيری کارفرما، از امور برق مربوطه استعلام به عمل آيد. رفع اشکال در اين موارد به صورت موضعی توسط امور برق ذيربط انجام شده و پس از اتمام کار درصورت لزوم شبکه توسط امور برق مربوطه به حالت اول برمی گردد.

 

نحوه کابل کشی تغذيه اصلی ساختمان:

در ساختمانهای با يک وجه مشرف به معابرعمومی، برق رسانی از وجه موجود انجام می شود.

در ساختمانهايی که از دووجه يا بيشتر به معابر عمومی مشرف می باشند، انتخاب مسير برق رسانی از طريق استعلام از امور برق مربوطه مشخص می شود.

مصارف تازير 30 کيلووات می تواند از مسير هوائی تغذيه شود.

چنانچه برقراری انشعاب از مسيرهای هوايي انجام شود لازم است مسير لوله PVC در داخل ديوار از ارتفاع حداقل 2متر از کف معبر شروع شده و بنابه شرايط تابلوی کنتوری از بالا يا پايين تابلو منتهی به کليد اصلی تابلو وارد شود و درطول مسير بايد از حداقل تعداد زانو و اجباراً از نوع 45 درجه استفاده گردد.

تغذيه تابلوی کنتوری برای مصارف 30 کيلووات و بالاتر از طريق مسير زمينی (منشعب از شبکه هوائی يا تابلو و يا جعبه انشعاب) انجام می شود. بدين منظور بايد در داخل ساختمان از لوله PVC (حداقل نمره 90) نصب شده در عمق 80 سانتيمتری و درمحل خمش از زانوی 45 درجه استفاده شود. به نحوی که خروجی لوله در سمت معبر عمومی تا 20 سانتيمتر به خارج از ساختمان امتداديافته و در محل ورود به تابلو کنتور نيز دقيقاً به زير کليد اصلی ورودی تابلو منتهی شود. قراردادن يک رشته سيم پيشرو جهت سهولت کابل کشی و کشيدن نوار زرد هشداردهنده روی لوله توصيه می شود. اگر به واسطه وجود پارکينگ در طبقه زيرين ساختمان، تعبيه لوله به روش فوق (دفنی) امکان پذير نباشد، می توان روش هايي از قبيل لوله يا سينی از سقف طبقه زيرين و يا پيش بينی لوله در بتن سقف (با رعايت شعاع خمش در محل ورود به بتن) و يا روش های مناسب ديگر را با هماهنگی امور برق مربوطه و مهندس ناظر استفاده کرد.

در مجتمع ها و ساختمانهای بزرگ که تعداد تابلوهای کنتوری بيش از يک دستگاه بوده و بين تابلوها نيز کابل کشی ضرورت يابد کيفيت لوله گذاری و مسير تغذيه با هماهنگی امور برق و مهندس ناظر تعيين می گردد.

 

نحوه ساخت و نصب تابلوی کنتور:

تابلوی کنتور را متقاضی بايستی با هماهنگی کامل مهندس ناظر و با عنايت به موارد زيرساخته و نصب نمايد. در اين مورد توصيه می شود از سازندگانی که مورد تائيد شرکت برق هستند استفاده گردد تا از مسائل احتمالی بعدی جلوگيری شود.

نحوه و کيفيت ساخت تابلوی کنتوری:

ضخامت ورق تابلو کمتر از 1.5 ميليمتر نباشد.

ارتباط بين فيوزها و کنتور و کليدهای مينياتوری از طريق سيم افشان نمره 6 باشد.

ابعاد تابلو بايد به گونه ای باشد که ارتفاع بالاترين کنتور از کف تمام شده حداکثر 220 سانتيمتر و ارتفاع نمراتور پايين ترين کنتور از کف تمام شده حداقل 80 سانتيمتر باشد.

ابعاد تابلو بايد براساس کنتورهای تک فاز الکترومکانيکی شيشه ای طراحی شود.

درصورت نياز به تعبيه سيم آنتن ـ تلفن ـ آيفون ـ اعلام حريق و .... پانل جداگانه ای جهت تابلو درنظرگرفته شود و اين قسمت هيچگونه ارتباط الکتريکی با تابلو برق نداشته باشد.

حفاظ روی قسمتهای برقدار داخل تابلو نصب شده باشد (روی کنتورها ـ کليدهای مينياتوری ـ کليد فيوزی ـ فيوزهای فشنگی ـ شمشها و ...)

کليه سيم ها به فاصله هر 20 سانتيمتر با کمربند کابل بسته شده و يا در داخل داکت پلاستيکی قرارگيرند.

سيم ها تماماً از نوع افشان و با روکش ترموپلاستيک و به سطح مقطع 6 ميليمترمربع باشد.

کليه سرسيمها درهر نقطه اتصال از فيوز فشنگی تا کنتور و کليد مينياتوری و ترمينال بايد قلع اندود يا مجهز به کابلشو بوده و دارای شماره باشند.

ارتباطات و سيم کشی های بعد از کنتور تا ترمينال خروجی مطابق شکل A (ضميمه) می باشد.

شمس ارت در محل نشان داده شده شکل A (ضميمه) بايستی از جنس مس جهت بستن سيم ارت واحدهای مسکونی درنظرگرفته شود.

سوراخ روی شمش نول جهت بستن سرکابل ورودی بايستی با پيچ و مهره نيکلی نمره 6 درنظرگرفته شود.

در شکل A نحوه اتصال يک سيم نول به کنتور و از کنتور به ترمينال خروجی مربوطه نشان داده شده است. بديهی است بقيه کنتورها نيز به همين صورت تغذيه می شوند.

عمق تابلو بايد به گونه ای باشد که کنتورها از مجرای خود بيرون نزنند و ضمناً دارای قطر مناسب باشد تا ورود دست دست و يا ابزار به داخل تابلو امکان پذير نباشد.

رنگ تابلو از نوع کوره ای يا الکترواستاتيک باشد.

روی کاور متحرک پلاک مناسبی جهت درج شماره شناسائی مشترک و شماره واحد ساختمانی وی درنظر گرفته شود.

جهت نصب کنتور بر روی کفی تابلو لازم است کنتور بر روی پلی نصب گردد تا اولاً استحکام بيشتر شود و ثانياً پيچ های مونتاژ کنتور از بدنه تابلو بيرون نزند.

اگر محل کنتورهای تعبيه شده از تعداد تقاضای مشترکين بيشتر باشد بايد کاور فلزی موقت به صورت پرچ شده روی کاور متحرک قرارگيرد.

ارت نمودن بدنه تابلوی کنتوری الزامی می باشد.

استفاده از کليدهای قطع نشت جريان الکتريکی برای هر مشترک به صورت مجزا و مطابق شکل A الزامی بوده و اتصال يک نول مشترک به همه يا تعدادی از کليدهای قطع نشت جريان ممنوع می باشد.

برای رنگ آميزی شين های مسی بايد از رنگ های استاندارد قرمز ـ زرد ـ آبی استفاده شود. بهتراست رنگ روکش سيم های مرتبط با هر فاز نيز با رنگ شينه آن مطابقت داشته باشد و شينه نول نبايد رنگ شود و بهتراست رنگ روکش سيم های مرتبط با آن به رنگ مشکی انتخاب شود و سيم ارت به رنگ زرد با نوار سبز استفاده گردد.

 

نحوه نصب تابلو

تابلوی کنتور به سه روش توکار، روکار ايستاده و روکار ديوارکوب نصب می شود. در نوع ايستاده نصب تابلو روی پايه الزامی می باشد و جهت نصب تابلو به صورت ديوارکوب استفاده از رول بوت الزامی نصب تابلوهای بيش از 12 کنتور به صورت ديوارکوب ممنوع می باشد.

ارتفاع نصب تابلو بادرنظرگرفتن ضوابط زير به ترتيب اولويت تعيين می گردد:

اولويت اول: آکس تابلو در ارتفاع 170 سانتيمتر از کف تمام شده قرارگيرد.

اولويت دوم: درصورت امکان پذيرنبودن اولويت اول حداکثر ارتفاع نمراتور بالاترين کنتور از 220 سانتيمتر بالاتر و

نمراتور پايين ترين کنتور حداقل از 80 سانتيمتر پايين تر نباشد.

تابلوی کنتور بايد در نزديکترين فاصله ممکن از درب ورودی اصلی ساختمان قرارگيرد به نحوی که به راحتی قابل دسترسی و قرائت باشد و همچنين به گونه ای نصب شود که مانعی در مسير تردد افراد و وسائط نقليه نباشد. مقابل تابلو حداقل 1.5 متر فضای آزاد وجودداشته باشد و همچنين نصب تابلو برق زير رامپ پله ها ممنوع می باشد و فاصله تابلو کنتور از تاسيسات آب و گاز بايد حداقل 60 و 130 سانتيمتر باشد.

 

ضوابط اجرای سيستم ارت و چاه ارت:

نحوه اجراي سيستم ارت جهت رعايت سيستم TN-C-S در داخل ساختمان و T-T در شبكه عمومي و ايجاد تناسب بين اين دو به نحويكه مشكلي از جهت ايمني ساكنين و شبكه پيش نيايد بشرح بندهای زير عمل می شود.

لازم است اتصال زمين مطابق بند (6-5) و لحاظ نمودن آخرين پيشرفتهاي روز در زمينه احداث چاه ارت (استفاده از بنتونيت و ساير مواد كاهش دهنده مقاومت) با مقاومت حداكثر 2 اهم اجرا شود. IEC-60100) و (VDE-0140 در اينصورت مي‌توان با همبندي شمش‌هاي نول و ارت در محل تابلوي كنتور مشتركين، هم براي ارت كردن سيستم داخلي و هم براي زمين كردن بدنه تابلو، از اتصال زمين واحدي استفاده نمود.

لازم است مقدار مقاومت اتصال زمين توسط مهندس ناظر و نماينده شركت برق اندازه‌گيري شود و از پذيرفتن ارتهاي با مقاومت بالاتر از 2 اهم جداً خودداري گردد. (به دليل آنكه بي‌خطر بودن روش فوق بستگي بسيار زيادي به اين مطلب دارد.)

در داخل ساختمان لازم است همبندي بنحو مؤثري رعايت شود و المانهاي فلزي موجود در سازه با روش مناسب، اتصال الكتريكي مورد نياز را داشته باشند تا در صورت بروز هرگونه اشكال احتمالي روي شبكه عمومي برق، امكان بروز حادثه براي ساكنين وجود نداشته باشد.

لازم است موارد فوق براي تمامي منازل، مغازه‌ها، واحدهاي صنعتي و بطور كلي هرگونه متقاضي (بدون درنظر گرفتن متراژ و تعداد طبقات) انجام شود.

لازم است اندازه‌گيري مستمر ارتهاي نصب شده در ساختمانها حداقل سالي يكبار انجام گرديده و در صورت بالاتر بودن از استاندارد نسبت به اصلاح ارت اقدام گردد. مسئوليت انجام اين كار با مالك با مالكين است و وي مي‌تواند بدين منظور از دفاتر مورد تأييد سازمان نظام مهندسي ساختمان استفاده نمايد.

 

الزامات چاه ارت :

جنس صفحه و ميله ارت

با توجه به اينكه مقاومت ويژه خاك اصفهان بين 20 تا 1000 اهم- متر و در مناطقی بيشتر است، انتخاب الكترودهاي ميله‌اي يا صفحه‌اي و … بايد براساس مقتضيات محل، انجام گيرد. مقاومت الكترودهاي ميله‌ايي تقريباً برابر مي‌باشد كه r مقاومت ويژه خاك و L طول ميله است. براي ميله‌هاي معمول كه مقدار L برابر 1.5 تا 2.45 متر مي‌باشد، ملاحظه مي‌شود كه الكترود ميله‌اي بدون اتخاذ تدابير تكميلي به هيچ عنوان قادر به ايجاد مقاومت زير 2 W نيست. لذا بايد از الكتروليت مناسبي مانند بنتونيت يا الكتروليتهاي ديگري كه خواص الكتريكي و شيميايي آنها به تأييد مراجع ذيصلاح رسيده است استفاده كرد. در مورد الكترود صفحه‌اي مقاومت با رابطه تقريبي تعيين مي‌شود كه l محيط صفحه الكترود است.

 

جنس صفحه و ميله:

بنا به توصيه VDE-0140 الويت در بين الكترودهاي موجود به ترتيب زير است:

1 فولاد گالوانيزه

2 آهن روكش شده با سرب

3 مس خالص

4 ميله فولادي كاپر ولد شده

5 ميله فولادی با روکش مس (اکسترودشده)

لذا لازم است از ميله فولادي كه داراي روكش گالوانيزه گرم به ضخامت حداقل 90 ميكرون باشد، بعنوان الكترود ميله‌اي و از صفحه مسي با درجه خلوص 99.9 % بعنوان الكترود صفحه‌اي استفاده شود. تجربه نشان مي‌دهد الكترودهاي صفحه‌اي نتايج بهتري نشان مي‌دهند.

 

نحوه اتصال سيم زمين به الكترود ارت

با توجه به اينكه چگونگي اين اتصال نقش بسيار محسوسي در مقاومت نهايي و دوام الكترود دارد ترجيحاً از جوش انفجاري (CadWeld) استفاده شود.

 

مقطع سيم اتصال دهنده به صفحه

طبق توصيه VDE و با توجه به شرايط موجود در استان اصفهان مقطع سيم رابط بين الكترود و بدنه از رابطه بدست مي‌آيد كه I²k1 ماكزيمم جريان اتصال كوتاه تك فاز است. چنانچه محاسبه اين جريان به هر دلیل امكان‌پذير نباشد، مي‌توان از سيم نمره 35 كه حائز حاشيه اطمينان لازم است، استفاده نمود.

 

الكتروليت و نحوه پركردن چاه ارت مطابق شکل زير

 

ضوابط نصب صاعقه گير و هادی مربوطه:

عبور جريان بسيار زياد صاعقه بيش از آنكه در كل شبكه آرماتور ساختمان پخش شود، بويژه در نزديكي محل برخورد صاعقه به ساختمان، مي‌تواند خسارت آفرين باشد، همچنين در صورت عبور اين جريان از مسيرهاي مقاومت‌دار ولتاژهاي خطرناكي پديد مي‌آيد. لذا لازم است كليه ساختمانهاي مرتفع و يا ساختمانهائي كه در نقاط مرتفع زمين و يا ساير نقاط صاعقه‌گير احداث مي‌شوند به صاعقه‌گير مناسب تجهيز گردند.

لازم است از اتصال صاعقه‌گير و هادي پايين‌رو آن به بدنه ساختمان جلوگيري شود و بهتر است هادي‌هاي پايين‌رو در گوشه‌هاي ساختمان و به صورت روي كار از بالا به سمت پايين ساختمان هدايت شود. اجراي هادي يا هاديهاي پايين‌رو از درون داكتهاي داخل ساختمان مجاز مي‌باشد.

از داكت مخصوص هادي پايين‌رو براي هيچ سيستم ديگري بجز صاعقه‌گير نبايد استفاده نمود.

هاديهاي پايين‌رو بايستي از ابتدا تا انتها يكپارچه باشند و استفاده از هيچ مفصل يا اتصالي مجاز نمي‌باشد.

باتوجه به اينکه دسترس بودن هادی پايين رو برای افراد عادی می تواند خطرآفرين باشد استفاده از هادی بدون روکش در اين موارد مجازنبوده و توصيه می شود از هادی با روکش فشار ضعيف 1000 ولت استفاده گردد.

هاديهای پايين‌رو بايستي فقط به شمارنده صاعقه و سپس به شين اصلي ارت (نقطه اندازه گيري چاه ارت) ساختمان متصل شود و به غير از آن هيچ نقطه اتصال ديگري به شبكه ارت يا اجزاء فلزي ساختمان نداشته باشد.

سطح مقطع هادي پايين‌رو براساس استانداردهای متداول حداقل 35 ميليمتر مربع است.

 

كليد حفاظت از جريان نشتي (RCCB)

براساس مقررات مبحث 13 مقررات ملی ساختمان، استفاده از کليد RCCB

(Residual Current Circuit-Breaker) برای کليه ساختمانها الزامی است. كليد RCCB انتخاب شده براي ساختمانهاي مسكوني شهري بايد حداقل شرايط و خصوصيات فني زير را دارا باشد:

تأييد استانداردهاي ISIRI6700 و IEC61008 را داشته باشد.

جريان پس ماند عامل كليدهاي ياد شده حداكثر برابر با 30 ميلی آمپر باشد و به صورت غيرقابل تغيير (Fix) و بدون تأخير زماني باشد.

كليد مربوطه بايد مناسب با شرايط محيطي محل نصب انتخاب گردد (از نظر دما و رطوبت)

كليد مربوطه قابليت نصب در كنار ديگر تجهيزات تابلو برق را داشته باشد.

مناسبترين محل براي نصب كليد RCCB بلافاصله پس از كنتور برق انشعاب هر واحد (نوع تابلويي) می باشد.