نحوه پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی و بهداشت محیط کار :
عللحوادث
عللحوادثبرچندنوعاستوآنهارامىتوانبهدوگروهعمدهتقسيمنمود:
عللانسانى
بسيارىازمصنفانعواملانسانىرادرايجادحادثهمهمترازعواملزيستمحيطىبهشمارمىآورند. عواملانسانىموجب۸۵درصدهمهٔحوادثشناختهمىشوند. اينعواملعبارتنداز:
۱. عواملبدنىکارگر: ممکناستتوانايىبدنىکارگربراىانجامکارموردنيازکافىنباشد،مثلاًتيزبيني،ياميزانشنوايىاوممکناستناقصباشد.
۲. عواملفيزيولوژيک:
- جنس: مطالعاتنشاندادهکهزناندرمشاغلقابلمقايسهبسيارکمترازمردانحادثهمىآفرينند،دريکبررسىکهدرکلکتهٔهندوستانانجامشدهايننسبتدرحوادثگزارششدهپنجبهبيستوچهاربودهاست.
- سن: هرچهشخصجوانترباشدبيشازديگراندرايجادحادثهدخيلاست. سنينخيلىبالاهمدوبارهمستعدبهايجادحادثهمىشوند.
- زمان: درآغازروزحوادثکمترهستندوباافزايشخستگىکارگرانحوادثهمافزايشمىيابند.
- تجربه: نزديکبهپنجاهدرصدکارگرانىکهايجادحادثهکردهانددرششماهاولاشتغال،بيستوسهدرصددرششماهدومبودهاندوتنهاسه درصددرششماهههاىبعددربعضىصنايعبودهاندوازاينروتجربهدربروزحادثهيکعاملمهمبهشمارمىرود.
- ساعاتکار: هرگاهميزانساعاتکارروزانهياهفتگىافزايشيابدبروزحادثههمافزايشمىيابد.
۳. عواملروانشناختي: اينعواملعبارتندازعواملروانىمؤثردرايجادحادثهتوسطشخص،شاملبىدقتي،بىتوجهي،غرورزياد،کندىکارمغز،ناداني،بىتجربگي،فشارعاطفىاستعدادايجادحادثهبهنظرمىآيدکهعواملروانشناختىازعواملفيزيولوژيکمهمترباشند.
عللزيستمحيطى
ازعللزيستمحيطىمؤثردربروزحادثهمىتوانعواملذيلرانامبرد: گرما،کمبودنروشنايي،رطوبت،سروصدا،ونامطمئنبودنماشينها،عللىکهمستقيمبهخرابىماشينهامربوطمىشونددهتابيستدرصدهمهٔحوادثهستند.
پيشگيرى
پيشگيرىازحادثهيکموضوعجالباست. مطالعاتنشاندادهکهنودوهشتدرصدحوادثرامىتوانپيشگيرىنمود. اصولپيشگيرىعبارتنداز:
۱. معاينهٔقبلازبهکارگماردنبهاندازهٔکافى
۲. آموزششغلىکافى
۳. آموزشمداوم
۴. اطمينانازبىخطربودنمحيطکار
۵. تأسيسبخشايمنىدرسازمانيامهندسىايمنىصلاحيتدار
۶. بررسىهاىدورهاىبراىيافتنخطرات
۷. گزارشدهىدقيقونگاهدارىگزارشهاونوشتهها.
بهداشتروانیمحیطكار
دنیایامروزاسترسهایمختلفیداردكهبعضیازایناسترسهامختصمحیطكاراست.
نزاعبایكهمكار،محرومشدنازپاداش،دیررسیدنبهسركاروفشارهیأتمدیرهیارؤسایسازمانبهمدیررامیتواننمونههاییازاسترسهایمحیطكارنامید. مدیرانبرایاینكهبهداشتروانیمحیطكارراتأمینكنندبایدبامفاهیماساسیبهداشتروانیآشناشوند. مدیرانبایدتوجهداشتهباشندكهمدیریتاثربخشنیزبدونتوجهواعتمادبهسلامتروانیكاركنانحاصلنمیشودوبرایرسیدنبهاینمهمبایداصولبهداشتروانیدرسازمانرارعایتنمایند.مطلبذیلبهموضوعفوقمیپردازد.
اصولبهداشتروانیدرسازمان
۱- ایجادجوصمیمیت،همدلی،صداقت،همكاریواحتراممتقابلدرمیانكاركنانسازمان.
۲- پرهیزازاعمالروشهایمبتنیبرزورواجباردرمحیطسازمان.
۳- شناساییاستعدادهایبالقوهكاركنانتحتنظارتسازمانوفراهمساختنرشدوشكوفاییایناستعداددرحدتوانوامكاناتسازمان.
۴- پرهیزازقضاوتهایكوركورانهومبتنیبرپیشداوریدرموردكارورفتاركاركنانسازمان.استرسونگرانیهایافرادنسبتبهكار،خانوادهونگرانیهایمادرانكارمندنسبتبهوضعكودكانخود،وضعاقتصادی،انتظاراتسازمانازكارمندانو... همگیسببمیشودكهفردازلحظهبیداریبامدادتاهنگامآرمیدنشامگاههموارهدچارهیجانها،تنشها،نگرانیهاوامیدهایگوناگونیباشدكهگاهباظرفیتبدنی،عصبیوروانیویمتناسبنیستوافرادوسازمانرادچارمشكلمیكند.اگرسازمانبهسطحتولیدمناسببرسداماكاركنانسازمانافرادعصبی،افسرده،ناراحتوپرخاشگردرانتظارفرصتیتاپریشانیهایروانیخودراباكمكاری،ترورشخصیتیكدیگر،غیبت،شایعهپراكنیوایجادسوانحوحوادثوبهشیوهایمخربنشاندهنددراینصورتآیامیتوانچنینجامعهایراسالمیاموفقدانست؟شكینیستكهپاسخبهاینسؤالمنفیاستبنابراینمیتوانگفتنقشووظیفهدیگرهرمدیرلایق،دورنگروكاردان،تأمینبهداشتروانیكاركنانسازماناست.
بهداشتروانیبهسهقسمتتعریفمیشود:
۱- نگرانیهایمربوطبهخود،۲- نگرشهایمربوطبهدیگران،۳- نگرشهایمربوطبهزندگی.
نشانههاییوجودداردكهماراازدشواریهایروانی،بهویژهدرخودفرورفتن،پرخاشگری،خودمداری،بیاعتمادیشدید،احساسناتوانیووابستگیمطلعسازد. بهعلاوهبرایداشتنبهداشتروانیخوبشرایطیوجودداردكهعبارتنداز: روبهروشدنباواقعیت،كمتوقعبودن،دشمنینكردنبادیگرانوكمكرسانیبهمردم.
تعریفبهداشتروانیدرمحیطكار
بهداشتروانیدرمحیطكاریعنیمقاومتدرمقابلپیدایشپریشانیهایروانیواختلالاترفتاریدركاركنانسازمانوسالمسازیفضایروانیكاربهنحویكههدفهایچندگانهزیرتأمینشود:
۱- هیچیكازكاركنانسازمانبهدلیلعواملموجوددرسازمانگرفتاراختلالروانینشوند.
۲- هریكازكاركنانازاینكهدرسازمانمحلكارخودبهفعالیتاشتغالدارنداحساسرضایتكنندوعلاقهمندبهادامهكاردرآنسازمانباشند.
۳- هریكازكاركنانسازماننسبتبهخود،رؤسا،همكارانخودوبهطوركلینسبتبهجهاناطرافخودوخصوصاًنسبتبهجایگاهخوددرسازماناحساسمثبتیداشتهباشند.
۴- همهكاركنانسازمانقادربهایجادروابطمطلوببامحیطكاروعواملموجوددرآنباشند.
اصولبهداشتروانیدرسازمان
۱- ایجادشرایطیكهكاركنانسازمانبااعتقادقلبیوباصمیمیتبرایخودوهمكارانخویشاحترامقائلباشند.
۲- پرهیزازاعمالروشهایمبتنیبرزورواجباردرمحیطكار
۳- شناساییاستعدادهایبالقوهكاركنانتحتنظارتوسپسفراهمساختنشرایطلازمبرایرشدوشكوفاییایناستعدادتوسطمدیرانسازمان.
۴- شناساییدلایلواقعیكمكاری،غیبتازكار،بیحوصلگیوبیعلاقگیبهكار،كمتوجهیوبیدقتیكاركنانتوسطمدیروپرهیزازقضاوتهایكوركورانهومبتنیبرپیشداورینسبتبهاساسرفتارانسان.
۵- آشناساختنكاركنانباواقعیتهایمحیطكاروحذفآندستهازمعیارهاوعواملسازمانیكهازلحاظاخلاقی،انسانیوفرهنگسازمانیصحیحتلقینمیشود. بنابراینمدیرانبایدتلاشكنندتامحیطكاربرایكاركناناضطرابآورنباشدوكارمنداناحساسامنیتشغلیكنندوباشادیونشاطوشوقوانگیزهبهدورازهرگونهخشمودرگیریبیهودهبهوظایفخودعملنمایند.
عواملتشكیلدهندهمحیطكار
۱- عواملفیزیكی،دراینبخشجنبههایفیزیكیمحیطكارموردبحثقرارنمیگیرد. ۲- عواملانسانی
الف- شخصیتورفتاردرسازمان: شخصیتازعناصرمتعددیتشكیلمیشودكهرفتارهایانسانیمحصولشخصیتانساناستوصفاتشخصیتیبررفتاراثرمیگذارد.
دراینجاصفاتیكهرفتارسازمانیراتحتتأثیرمیگذاردعبارتنداز:
۱- عزتنفس: عزتنفسیعنینظرشخصدربارهخود،ایننظرازطریقارزشیابیهرشخصیازرفتارها،ظاهر،هوش،موقعیتاجتماعیخودوازطریقارزشیابیدیگرانازخوددراورشدمییابدوبرنوعكارنیزاثردارد .مثلاًكسیكهعزتنفسبالاییدارد،دركارزیادخطرمیكندوبهدنبالكارهایسطحبالامیرودوكارهاییراجستجومیكندكهنیازبهرقابتهایزیادیدارد. بهانتقاد،حساسیتزیادینشانمیدهدوهدفهایزیادیداردوبرایرسیدنبهآنهاتلاشهایطاقتفرساانجاممیدهد. بنابراینیكمدیرسازمانبایدبرایكاركنانخودرقابتهاییبهوجودآوردكهآنهابتوانندموفقیتهاییبهدستآورندوازاینطریقعزتنفسخودرارشددهندواحساسنمایندبرایكارهایبالاترشایستگیدارند.
اصولپیشگیریازحملاتقلبی
انتخابغذاهایسالمدرسلامتاینافرادبسیارمهماست. بایدرژیمیرابرایخوددرنظربگیریدكهبتوانیدبهطورروزمرهازآناستفادهكنید،مثلاشمابایدنمكغذایخودرامحدودكنیدوازغذاهایكمچرباستفادهكنید.
انتخابغذاهایسالمدرسلامتاینافرادبسیارمهماست. بایدرژیمیرابرایخوددرنظربگیریدكهبتوانیدبهطورروزمرهازآناستفادهكنید،مثلاشمابایدنمكغذایخودرامحدودكنیدوازغذاهایكمچرباستفادهكنید.
اگرشماپیشازاینسابقهحملهقلبیداشتهاید،بهتراستیادبگیریدكهچگونهازبروزحملاتقلبیدرآیندهجلوگیریكنید. برایشروعبهتراستازبعضیموارددرمانیووضعیتجسمانیخودآگاهیداشتهباشیدوسوالاتیازتیمومتخصصانمسوولدرمانبیماریخودبپرسید. مواردكلیدیكهشمابایدبدانیدعبارتنداز:
▪ ورزش:
بعضیازبیمارانیكهحملهقلبیداشتهاندازاینكهیكزندگیفعالداشتهباشند،میترسند. اینافرادازاینكهدرنتیجهفعالیتدچارحملهقلبیمجددشوند،بهشدتواهمهدارنداماواقعیتایناستكهاینافرادباتاییدپزشكمیتوانندباورزشبهشدتبهسلامتخودكمككنند. چونورزشموجبافزایشانرژی،كاهشفشارخونوتقویتعضلاتآنهامیشود. همچنیناسترسافرادراكمكردهواعتمادبهنفسآنهارابالامیبرد. پسازپزشكخوددربارهوضعیتجسمانیخودوامكانانجامورزشسوالكنید.
رژیمغذایی:
انتخابغذاهایسالمدرسلامتاینافرادبسیارمهماست. بایدرژیمیرابرایخوددرنظربگیریدكهبتوانیدبهطورروزمرهازآناستفادهكنید،مثلاشمابایدنمكغذایخودرامحدودكنیدوازغذاهایكمچرباستفادهكنید.
رژیمدارویی:
باراهنمایییكمتخصصقلبمیتوانیدازداروهایبلوككنندهگیرندهبتااستفادهكنید. بنابرایندربارهداروهایخودازپزشكسوالكنیدومطمئنشویدداروهایمصرفیشمادرستاست
. درمانصحیح
باپزشكخوددربارهدرمانخودصحبتكنید. اگرشماازیكحملهقلبینجاتپیداكردیدبایدیكسریازداروهارابرایكاهشاحتمالحملاتبعدیاستفادهكنید. درزیرفهرستبعضیازاینداروهاآمدهاست.
بلوككنندههایگیرندهبتا:
اینداروهاموجبكاهشضربانقلبمیشودوپمپاژقلبهمبهوسیلهاینداروهابانیرویكمتریصورتمیگیرد. درنتیجهپمپاژخونبهوسیلهقلبراحتترصورتمیگیرد. همچنیناینداروهاموجبمیشودكهقلبمنظمبتپد. بعضیازداروهادراینگروهموجبكاهشبروزخطراتبعدیدرفردیمیشوندكهقبلاسابقهحملهقلبیداشتهاست.
آسپرین:
آسپرینموجبجلوگیریازعودحملهسكته،دردهاوحملاتقلبیمیشود.
استاتینها:
اینداروهادرافرادیكهكلسترولیاچربیخونبالادارندبهكارمیروند. اگرمیزانچربیخونشماازآنچهموردنظرپزشكاستبالاترباشدایندارورابخورید. سطحكلسترولدریكبیمارقلبیبستگیبهوضعیتاوداردوبرایهمهافرادیكعددثابتنیست. شمامیتوانیدمیزانمناسبآنرادرخودتانازپزشكتانجویاشوید.
مهاركنندههایآنزیم ACE:
اینداروهاازپیشرفتضعفعضلانیقلبمیكاهندزیراكارقلبراكممیكنند. اینداروهاموجبگشادشدنبعضیازعروقدربدنمیشوندوازفشاراعمالشدهبرقلبمیكاهند. همچنینازآزادشدنبعضیموادكهموجبكارسختقلبمیشودجلوگیریمیكنندالبتهایندارو،كاربردهایدیگرهمدارد.
آتشسوزى
درهنگامروبهروشدنباآتشسوزىسرعتتفکروروشنبينىبراىنجاتجانخودومصدومهاىاحتمالي،کاملاًحياتىاست. آتشخيلىسريعانتشارمىيابد. بنابراينبلافاصلهآتشنشانىوسرويساورژانسراخبرکنيدوتاآنجاکهمىتوانيداطلاعاتکاملىدرموردبروزحادثهبهآنهابدهيد. سپسکوششکنيدکهتمامافرادراازساختمانبيرونببريدومطمئنشويدکهتمامدرهابستهاست. بهخاطرداشتهباشيدکهنبايدکوششکنيدکهآتشراخاموشکنيد. مگرآنکهقبلاًآتشنشانىواورژانسراخبرکردهباشيدومطمئنشويدکهخودشمادرمعرضخطرنيستيد.
مبلمانهاىجديداغلبداراىموادترکيبىخاصىهستندکهدرهنگامسوختنممکناستدودسمىازخودمتصاعدکنند. بنابراينهيچوقتواردساختمانآتشگرفتهکهاحتمالدودسمىدرآنهستنشويدمگرآنکهمجهزبهماسکتنفسباشيدوبهکاربردآنعادتکردهباشيد. اگربههردليلىناچارشديدکهوارداطاقپرازدودشويداولمطمئنشويدکهخودرابهخطرنمىاندازيدوسپسروشىراکهدرمبحثنجاتيکمصدومازاطاقگفتهشدهدنبالنمائيد.
اگردريکساختمانآتشگرفتهگيرافتاديدبهترينکارايناستکهبهاطاقىکهداراىپنجرهاستپناهببريدودرراببنديد. يکپتويافرشيامانندآنراکيپزيردربگذاريدتادودوارداطاقنشودوازپنجرهتقاضاىکمککنيد.
- توجه:
تماممواردبالابراىحوادثىکهدرآننشتگازدرکاراستنيزمصداقدارد.
- نجاتيکمصدومازاطاقپرازدودياگاز:
۱. بررسىکنيدومطمئنشويدکهخودرابهخطرنمىاندازيد.
۲. يکطنابنجاتبهکمرخودببنديدوطنابرابهدستيکىازحاضرينبدهيد.
۳. بينخودوآنفرديکسيستمازنشانههاىقراردادىبرقرارکنيدتازمانىکهعلامتداديدشمارابکشد. بهترينروشايناستکهطنابرابهصورتدائمدرحالتکشيدهنگهداريدودرهنگامخطرآنراشلکنيدتافردمتوجهخطربشودوشمارابکشد.
- توجه:
بستندستمالتربهدوردهانوبينىباعثمحافظتشمادربرابرگازيادودهاىسمىنخواهدشد.
۴. باچسباندنپشتدستخودبهدرباطاقآتشگرفتهوقراردادندستخوددرزيردرب(جائىکههوابيرونمىآيد)حرارتاطاقرابسنجيد. اگرهرکدامداغبودندواردنشويد.
۵. اگرداغنبودندقبلازورودبهاطاقچندنفسعميقبکشيدتاخونشماپرازاکسيژنبشودوسپسباشانهخودازپهلوبهدربضربهبزنيدوآنرابازکنيدودرهمينحالصورتخودرابرگردانيد. اطاقممکناستپرازهواىسوختهٔفشردهباشدکهممکناستهرآنمنفجرشود.
اگردودکاملاًمتراکماستکفزمينسينهخيزبرويد. چونباتوجهبهاينکههواىداغبهبالامىرودممکناستلايهاىازهواىتميزکفاطاقوجودداشتهباشد.
۶. مصدومرابگيريدوباتوجهبهرعايتتمامجنبههاىايمنىباسرعتهرچهتمامتراورابکشيد،لباسسوختهرابااستفادهازپتو،گليمياکتخاموشکنيد.
۷. اگرمصدومهوشياراستکاملاًازاومراقبتکنيدچونممکناستبراثرنيمسوزشدناشياءداخلاطاقگازمنواکسيدکربندرهواىاطاقپراکندهشدهباشدواينامرروىهوشيارىمصدومبهتدريجتأثيرمىگذارد.
۸. اگرتنفسمصدومقطعشد،تنفسمصنوعىرابلافاصلهشروعکنيد.
۹. مصدومرابهبيمارستانبرسانيد.
اگرمصدومدريکپارکينگبستهکهماشينىباموتورروشندرآنقرارداردگيرافتادهباشددرپارکينگرابازکنيدتادودازپارکينگخارجشدهوهواىتازهبهاندازهکافىواردآنشود. نبايدکوششکنيدکهواردچنينمحلهائىشويدمگرآنکهمطمئنشويدکهخطرىجانخودشماراتهديدنخواهدکرد.